تفسیر #نورالثقلین / سوره مبارک #بقره / آیه ۳ امام عسکری (علیه السلام) [منظور از ایمان به غیب، ایمان به] اموری است که از حواسّ مؤمنین نهان است ولی باید به آن‌ها باور داشته‌باشند؛ از قبیل زنده‌شدن در رستاخیز، حساب، بهشت، دوزخ، یگانگی خدا و سایر چیزهایی که با دیدن شناخته نمی‌شوند ولی به‌واسطه‌ی نشانه‌هایی که خدا آن‌ها را قرار داده شناخته می‌گردند؛ مثل آدم، حواء، ادریس، نوح، ابراهیم و پیامبران (علیهم السلام) که [خداوند] ایمان به آن‌ها و حجّت‌های خود را لازم و واجب دانسته؛ اگرچه [انسان] آن‌ها را ندیده‌باشد. آن‌ها (مؤمنین) به غیب ایمان می‌آورند در حالی‌که از قیامت ترسان و نگران هستند.[1] ----------------------------------- 1. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۱۸؛ الإمام العسکری، ص۶۷؛بحارالأنوار، ج۶۵، ص۲۸۵.

تفسیر #نورالثقلین / سوره مبارک #بقره / آیه ۲۱ 1. از امام رضا (علیه السلام) پرسیدند که: «چرا خدا را می‌پرستند»؟ فرمود: «برای اینکه یاد خدا را فراموش نکنند و ترک ادب در برابر خدای ننموده و امر و نهی الهی را به بازیچه نگیرند؛ در حالی‌که صلاح و دوام خودشان نیز در انجام آن است. پس اگر بدون تعبّد، این اعمال را ترک کنند، زمان [غفلت] برایشان طولانی شده و قلب‌هایشان سخت می‌گردد».[1] 2. امام رضا (علیه السلام): آغاز پرستش خدا شناخت اوست و بنیاد شناخت خدا یگانه دانستن او؛ رشته‌ی یگانه‌شناسی خدا نفی صفت از اوست؛ زیرا خردها گواهند که هر صفت و موصوفی آفریده‌اند، و هر آفریده گواهی بر آن است که آفریدگاری دارد که نه صفت و نه موصوف است. هر صفت و موصوفی گواهند که همراه با زمانی هستند (در یک زمان خاص به وجود آمده‌اند و حدوث یافته‌اند) و حدوث گواه ناازلی‌بودن است چرا که ازلی از حدوث ممتنع و به دور است. (ازلی همیشه بوده است ولی حادث به خلاف آن، پدیدار گشته است).[2] ----------------------------------- 1. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۷۲. عیون اخبارالرّضا ج۲، ص۱۰۳. 2. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۷۲. الإحتجاج، ج۲، ص۳۹۸.

تفسیر #نورالثقلین / سوره مبارک #بقره / آیه ۲۱ 1. امام صادق (علیه السلام): بهترین عبادت آن است که آدمی همواره به خدا فکر کرده و در قدرت او اندیشه نماید.[1] 2. امام رضا (علیه السلام): عبادت به زیادی نماز و روزه نیست؛ بلکه عبادت، تفکّر درباره‌ی خداوند [و آثار قدرت او] می‌باشد.[2] 3. امام صادق (علیه السلام): عبادت سه نوع است؛ گروهی به انگیزه‌ی خوف از عذاب، خدا را عبادت می‌کنند که این عبادت و اطاعت بردگان است؛ گروه دیگری از جهت رسیدن به ثواب خدا را عبادت می‌نمایند که این هم عبادت اجیران و مزدگیرندگان است و گروه سوّمی هستند که از روی عشق و محبّت معبود، او را عبادت می‌نمایند که این عبادت آزادمردان است و این بهترین نوع عبادت است.[3] 4. امام سجّاد (علیه السلام) هیچ عبادتی به معنای واقعی محقّق نمی‌شود مگر اینکه در آن عمق اندیشه به کار گرفته شود.[4] ----------------------------------- 1. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۷۴. الکافی، ج۲، ص۵۵. 2. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۷۴. الکافی، ج۲، ص۵۵. 3. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۷۴. الکافی (دارالحدیث)، ج۳، ص۲۱۶. 4. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۷۴. بحارالأنوار، ج۱، ص۲۰۷نور.

تفسیر #نورالثقلین / سوره مبارک #بقره / آیه ۲۹ علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) در مسجد جامع کوفه حضور داشت که مردی از اهالی شام به نزد ایشان آمد و از حضرت پرسید: «من درباره‌ی چندین مسئله‌ی از شما سؤال دارم ...» او درباره‌ی رنگ‌ها و نام‌های هفت آسمان از حضرت (علیه السلام) سؤال کرد. حضرت (علیه السلام) در جواب به او فرمود: «آسمانِ اوّل متشکّل از آب و دود است و «رفیع» نام دارد؛ و آسمان ِدوّم به رنگ مس قرمز است و «قیذوم» نامیده می‌شود؛ سوّمین آسمان به رنگ فلز برنج است و «ماروم» خوانده‌می‌شود؛ آسمان ِچهارم نقره‌ای رنگ است و «ارفلون» نامیده‌می‌شود؛ و نام آسمان ِپنجم «هیعون» است و طلایی رنگ می‌باشد؛ نام آسمان ِششم «عروس» است که هم رنگ یاقوت سبز است و در نهایت «عجماء» که چون مروایدی سفید است و نام هفتمین طبقه آسمان می‌باشد».[۱] ----------------------------------- ۱. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۱۴. علل الشرایع، ج۲، ص۵۹۳.

تفسیر #نورالثقلین / سوره مبارک #بقره / آیه ۳۰ امام علی (علیه السلام): روزی من در کوچه‌های مدینه با پیغمبر (قدم می‌زدم. ناگاه مرد پیر و قدبلندی که ریش انبوهی داشته و چهار شانه بود با ما مواجه شد و بر پیغمبر (سلام کرد. او بعد از تعارف با آن جناب، روی به من کرد و گفت: «سلام و درود خدا بر تو باد ای چهارمین خلیفه»! و سپس خطاب به رسول‌خدا (عرض کرد: «ای رسول‌خدا (آیا چنین نیست»؟ پیامبر (فرمود: «بلی این چنین است». سپس آن مرد از کنار ما گذشت و رفت. من عرض کردم: «ای رسول‌خدا (این چه مطلبی بود که شیخ به من گفت و اینکه شما او را تصدیق کردید چه معنی داشت»؟ پیامبر (فرمود: «الحمد الله! تو در حقیقت چنین هستی؛ چرا که حق‌تعالی خود فرموده: إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً و در اینجا منظور از آن خلیفه که حقتعالی در روی زمین قرار داد حضرت آدم (علیه السلام) است و همچنین فرمود: ای داود! ما تو را خلیفه و[نماینده خود] در زمین قراردادیم پس در میان مردم به حق داوری کن. (ص/۲۶) پس بر این اساس داوود (علیه السلام) دوّمین خلیفه می‌باشد. در جای دیگر حقتعالی از قول موسی (علیه السلام) در مورد هارون (علیه السلام) می‌فرماید: جانشین من در میان قومم باش! (اعراف/۱۴۲) منظور از این آیه هارون (علیه السلام) است که موسی (علیه السلام) از خدا خواست او را خلیفه‌ی خودش در میان قوم قرار دهد. پس هارون (علیه السلام) خلیفه‌ی سوّم است. و خداوند در جایی دیگر می‌فرماید: و این، اعلامی است از ناحیه‌ی خدا و پیامبرش به [عموم] مردم در روز حجّ اکبر [روز عید قربان]. ای علی (علیه السلام)! تو از جانب خدا و رسول او مبلّغ [دین و آیین] هستی و وصیّ من، وزیر من، و قضاکننده‌ی قرض من و اداکننده‌ی امانات من [از جانب خدا] هستی. تو نسبت به من به منزله‌ی هارون (علیه السلام) نسبت به موسی (علیه السلام) هستی؛ با این تفاوت که هرگز پیغمبری بعد از من نمی‌آید. پس تو چهارمین خلیفه هستی. همان‌طورکه آن مرد پیر این چنین بر تو سلام کرد. آن پیرمرد را نشناختی»؟ من عرض کردم: «نه»! پیامبر (فرمود: «این برادر تو خضر (علیه السلام) بود».[۱] ----------------------------------- ۱. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۲۲. بحارالأنوار، ج۳۶، ص۴۱۷. عیون أخبارالرضا ج۲، ص۹.

تفسیر #نورالثقلین / سوره مبارک #بقره / آیه ۳۴ امام حسین (علیه السلام): اگر خدا ملائکه را به سجده بر آدم (علیه السلام) امر کرد، سجده‌ی آن‌ها سجده عبادت نبود که آدم (علیه السلام) را در مقابل خدا بپرستند بلکه با این سجده به فضیلت آدم (علیه السلام) و اینکه آدم (علیه السلام) مورد رحمت خدا قرارگرفته، اعتراف نمودند.[۱] ----------------------------------- ۱.تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۴۴. بحارالأنوار، ج۱۰، ص۲۸.

تفسیر #نورالثقلین / سوره مبارک #بقره / آیه ۳۴ امام صادق (علیه السلام): ابلیس، کافر زاده شد و در بین فرزندان ابلیس زایش نیست بلکه تخم می‌گذارد و جوجه می‌کند و همه‌ی فرزندانش نرند و مادّه ندارند.[۱] ----------------------------------- ۱. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۴۸.

تفسیر #نورالثقلین / سوره مبارک #بقره / آیه ۳۴ جمیل‌بن دراج گوید: به امام صادق (علیه السلام) گفته شد: «پس چگونه ابلیس به سجده بر آدم (علیه السلام)مأمور شد با اینکه خدا فقط به فرشته‌ها فرمان داده بود تا سجده کنند»؟ فرمود: ابلیس به خاطر همراهی و نزدیکی با فرشتگان، از آنان به شمار می‌آمد ولی از جنس آن‌ها نبود.[۱] ----------------------------------- ۱. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۵۰. القمی، ج۱، ص۳۵. البرهان. بحارالأنوار، ج۶۰، ص ۲۳۴.

تفسیر #نورالثقلین/ سوره مبارک #بقره / آیه ۳۶ پیامبر(ص): آدم ابوالبشر (علیه السلام)، هفتصدوسی سال عمر کرد.[۱] ----------------------------------- ۱. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۶۸. الخرایج و الحرایج، ج۲، ص۹۶۴.

تفسیر #نورالثقلین / سوره مبارک #بقره / آیه ۴۴ محمّدبن‌عبدالجبار از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است: به امام (علیه السلام) عرض کردم: «عقل چیست»؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: «چیزی (قوّه یا نیرویی) است که خدای مهربان به وسیله‌ی آن پرستش می‌شود و بهشت به وسیله‌ی آن به دست می‌آید». گفتم: «پس آنچه در معاویه بود چیست»؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: «آن زیرکی به کاربردن اندیشه در مسیر نادرست و در واقع شیطنت است؛ آن [نیرویی] شبیه به عقل است ولی عقل نیست».[۱] ----------------------------------- ۱. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۳۲۴. الکافی، ج۱، ص۱۱.

تفسیر #نورالثقلین / سوره مبارک #بقره / آیه ۴۴ امام صادق (علیه السلام): کسی‌که افکار بد و هوس‌آلود را از خود قطع نکند، از آسیب‌ها و خواسته‌های نفسانی‌اش خلاصی نجوید، شیطان را شکست نداده و در کنف حمایت و امان عصمت پروردگار وارد نشود، امر به معروف و نهی از منکر او اصلاح‌کننده نخواهدبود؛ چرا که اگر این صفات در او نباشد، هرگاه امر به کاری کند، همان [کار نیک] حجّتی بر علیه او به حساب آمده (چون خود عامل نبوده) و مردم نیز از آن نفعی نمی‌برند. چنانکه خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: أَ تَأْمُرُونَ النّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ و به او گفته‌می‌شود: «ای خیانت‌کار! آیا چیزی که خودت به وسیله‌ی آن به نفست خیانت کرده و از انجام آن کوتاهی کرده‌ای را از بندگان من مطالبه می‌کنی؟! (آیا توقّع داری کار نیکی را که خودت انجام نداده‌ای، دیگران انجام دهند)»؟[۱] ----------------------------------- ۱. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۳۲۴. مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۲۰۳. بحارالأنوار، ج۶۹، ص۲۲۳. بحارالأنوار، ج۹۷، ص۸۳. مصباح الشریعهًْ، ص۱۸.

تفسیر #نورالثقلین / سوره مبارک #بقره / آیه ۴۴ پیامبر (ص): شبی که مرا به معراج بردند، مرا از کنار مردمانی عبور دادند که لبهایشان را با قیچی‌های آتشین می‌بُریدند. از جبرئیل (علیه السلام) پرسیدم: «این‌ها چه کسانی هستند»؟ فرمود: «این‌ها خطیبانی از اهل دنیا هستند که مردم را به کار نیک فرمان می‌دادند ولی خود را فراموش می‌کردند [و به آن کارهای نیک، عمل نمی‌کردند]».[۱] ----------------------------------- ۱. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۳۲۶. بحارالأنوار، ج۶۹، ص۲۲۳.