"تفسیر نور (محسن قرائتی)
لَهُمْ مِنْ جَهَنَّمَ مِهادٌ وَ مِنْ فَوْقِهِمْ غَواشٍ وَ كَذلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ «41»
براى مجرمان، در جهنّم بسترهايى است و از بالاى سرشان پوشش‌هايى (از آتش)، و اين‌گونه ستمگران را كيفر مى‌دهيم.
نکته ها
«مهاد» از «مهد»، به معناى بستر است. تعبير به «مهاد» براى دوزخيان، نوعى تمسخر واستهزاى آنان است، يعنى آرامگاه‌شان دوزخ است. «1» «غَواشٍ» جمع «غاشِيَةٌ»، به معناى پوشش است و به خيمه نيز گفته مى‌شود.
خداوند از گروه عنود و اعراض كننده، در آيه‌ى 37 اين سوره به عنوان كافر، در آيه 40 به عنوان مجرم و در اينجا به عنوان ظالم ياد كرده است، زيرا آنكه آيات الهى را تكذيب كند، شايسته همه‌ى اين القاب است. چنانكه در آيه 254 سوره‌ى بقره مى‌خوانيم: «وَ الْكافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»
پيامبر صلى الله عليه و آله پس از تلاوت اين آيه فرمودند: «جهنّم داراى طبقاتى از بالا و پائين است كه معلوم نيست طبقات بالا بيشتر است يا طبقات پائين و كافران در ميان طبقات قرار داشته و همواره در فشار مى‌باشند. همچنين حضرت فرمودند: زيرانداز و روانداز كافران در قبر، آتش جهنّم است». «2»
پیام ها
1- دوزخ، سراسر وجود كفّار را از همه طرف فرامى‌گيرد. «لَهُمْ مِنْ جَهَنَّمَ مِهادٌ وَ ... غَواشٍ» چنانكه در آيات ديگر نيز مى‌خوانيم: «وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكافِرِينَ» «3»، «لَهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ ظُلَلٌ مِنَ النَّارِ وَ مِنْ تَحْتِهِمْ ظُلَلٌ» «4» و «يَوْمَ يَغْشاهُمُ الْعَذابُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ» «5»
«1». تفسير فى‌ظلال‌القرآن.
«2». تفسير نمونه.
«3». عنكبوت، 54.
«4». زمر، 16.
«5». عنكبوت، 55.
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 66
پانویس
پرش به بالا↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۴۱_جز۸
@tafsir_qheraati ایتا
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لا نُكَلِّفُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيها خالِدُونَ «42»
و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، (هر اندازه عمل كرده‌اند مى‌پذيريم، زيرا) هيچ كس را جز به مقدار توانش تكليف نمى‌كنيم. آنان همدم بهشتند، همانان در آن جاودانند.
پیام ها
1- بهشت جاودان، پاداش پيوند ايمان و اعمال صالح است. وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ... أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ
2- گرچه بهتر، انجام همه‌ى كارهاى شايسته است، «وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» امّا در عمل، هر كس به اندازه‌ى توانش مسئول است. «لا نُكَلِّفُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها»
3- در اسلام، تكليف، طاقت‌فرسا نيست. «وُسْعَها» چنانكه در جاى ديگر مى‌خوانيم: «وَ ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ» «1» و «يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَ لا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ» «2»
«1». حج، 78.
«2». بقره، 185.
پانویس
پرش به بالا↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه_۴۲_جز۸
@tafsir_qheraati ایتا
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ نَزَعْنا ما فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «43»
و هرگونه كينه‌اى را كه در سينه‌هاى آنان بود بركنده و زدوديم (تا در صفا و صميميّت با هم زندگى كنند)، از زير (قصرهاى) شان نهرها جارى است و مى‌گويند: خدا را شكر كه ما را به اين (راه) هدايت كرد و اگر خداوند هدايتمان نمى‌كرد، ما (به خودى خود) هدايت نمى‌شديم. بى‌شك فرستادگان پروردگارمان به راستى و درستى به سراغ ما آمدند و به آنان (هدايت يافتگان) خطاب مى‌شود: اين همان بهشتى است كه به خاطر عملكردتان وارث آن شده‌ايد.
جلد 3 - صفحه 67
نکته ها
«غَلَّ»، به معناى نفوذ مخفيانه است، به كينه و حسدى كه مرموزانه در جان انسان نفوذ مى‌كند نيز غِل گويند.
در آيات قبل خوانديم: دوزخيان همديگر را لعن و نفرين مى‌كنند، اينجا مى‌فرمايد: بهشتيان هيچ كينه‌اى از يكديگر در دل ندارند و ميان آنها صلح، صفا و محبّت است و با اين‌كه در بهشت تفاوت درجات هست؛ امّا هيچ‌يك نسبت به ديگرى كينه و كدورت و حسد نمى‌ورزد.
نهرهاى بهشتى پر آب است، زيرا خداوند به جاى جريان آب فرمود: «نهرها جارى است و پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند: نهرهاى بهشتى از زير مسكن بهشتيان جارى است». «1»
طبق احاديث، هر مؤمن و كافرى در بهشت و دوزخ مكانى دارد، ولى مؤمن، جايگاه بهشتى كافر را به ارث مى‌برد و كافر جايگاه دوزخى مؤمن را. «2» از اين حديث استفاده مى‌شود كه درهاى سعادت و شقاوت به روى همه باز است و هيچ كس از ابتدا براى بهشت يا دوزخ خلق نشده است، بلكه انتخاب و عمل او مسير و سرنوشتش را معيّن مى‌كند. «3»
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در غدير خم به مردم فرمودند: «معاشر النّاس سلّموا على علىّ بامرة المؤمنين» اى مردم! به علىّ به عنوان اميرالمؤمنين سلام كنيد و بگوييد: الحمدللّه الّذى هدنا لهذا .... «4»
امام هادى عليه السلام فرمود: «در روز قيامت، پيامبر و حضرت على و تمام ائمّه عليهم السلام در برابر مردم قرار مى‌گيرند و در اين هنگام شيعيان مى‌گويند: الحمد للّه الّذى هدانا لهذا .... «5»
«1». بحار، ج 8، ص 160.
«2». تفسير نورالثقلين.
«3». تفسير نمونه.
«4». تفسير نورالثقلين.
«5». تفسير اثنى‌عشرى؛ كافى، ج 1، ص 418.
جلد 3 - صفحه 68
پیام ها
1- زندگى كه در آن كينه نباشد، زندگى بهشتى است. «مِنْ غِلٍّ»
2- در بهشت، صفاى باطن و ظاهر يك جا جمع است. «نَزَعْنا ما فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ»
3- اهل بهشت، به ذكر و ستايش خدا مشغولند. «قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ»
4- بهشتيان، از لطف خدا شاكرند واز هدايت شدنشان مغرور نيستند. «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا»
5- بهشتيان به اعمال و كارهاى خود متّكى نيستند. «هَدانَا اللَّهُ»
6- عقل و علم و تلاش به تنهايى كافى نيست، عنايت و امداد الهى نيز براى هدايت لازم است. «لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ»
7- انبيا، وسيله‌ى هدايتند و هدايتشان همراه با حقّ است. خودشان، حرفشان، عملشان، شيوه‌ها و وعده‌هايشان همه حقّ است. «لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ»
8- بهشت در برابر عمل است، نه اميد و آرزو. «أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» حضرت على عليه السلام مى‌فرمايد: از كسانى مباش كه آخرت را بدون عمل آرزو مى‌كنند. «لا تكن ممن يرجوا الآخرة بغير العمل» «1»
نهج البلاغه، حكمت 150.
پانویس
پرش به بالا↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۴۳_جز۸
@tafsir_qheraati ایتا
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ نادى أَصْحابُ الْجَنَّةِ أَصْحابَ النَّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنا ما وَعَدَنا رَبُّنا حَقًّا فَهَلْ وَجَدْتُمْ ما وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا قالُوا نَعَمْ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ «44»
و اهل بهشت، دوزخيان را صدا زنند كه ما آنچه را پروردگارمان وعده داده بود، حقّ و راست يافتيم (و به آن رسيديم)، آيا شما وعده‌هاى پروردگارتان را حقّ يافتيد؟ (ما در لذّت و نعمتيم، آيا شما هم در رنج و عذابيد؟) گويند: آرى. پس منادى ميان آنان اعلام كند كه لعنت خدا بر ستمكاران باد.
جلد 3 - صفحه 69
نکته ها
در اين‌كه مؤذّنِ قيامت چه كسى است اقوالى بيان شده، از جمله: خداوند، اسرافيل، جبرئيل، مأموران جهنّم و مأموران بهشت؛ امّا در روايات شيعه «1» و برخى احاديث اهل‌سنّت (مانند روايات حاكم حَسكانى) مى‌خوانيم كه آن مؤذّن، حضرت على عليه السلام است، همان گونه كه سوره برائت را كه شامل اعلام برائت از مشركين در دنيا بود در مكّه خواند، قرائت قطعنامه‌هاى برائت و لعنت الهى نسبت به مشركان، در آخرت نيز از زبان على عليه السلام خواهد بود. «2» همچنان كه به بهشتيان نيز آن حضرت سلام خواهد داد. «3»
پيامبر صلى الله عليه و آله پس از جنگ بدر، خطاب به كشته‌ى مشركان فرمود: «انّا وجدنا ما وعد ربّنا حقّاً فهل وجدتم ما وعد ربّكم حقّاً»، اصحاب سؤال كردند: چگونه با اجسادى كه مرده‌اند تكلّم مى‌كنيد؟ حضرت فرمودند: «به خدا سوگند! همه‌ى آنان كلام مرا بهتر از شما شنيدند.
چنانكه حضرت على عليه السلام نيز كشته‌هاى خوارج را با همين آيه مورد خطاب قرار دادند». «4»
پیام ها
1- در قيامت، بهشتيان و دوزخيان با يكديگر گفتگو مى‌كنند. وَ نادى أَصْحابُ الْجَنَّةِ أَصْحابَ النَّارِ ... بهشت و جهنّم به گونه‌اى است كه بهشتيان پس از استقرار، مى‌توانند از دوزخيان خبر بگيرند.
2- در قيامت مؤمنان و كافران، وعده‌هاى الهى را حقّ و عملى مى‌يابند. «قَدْ وَجَدْنا ما وَعَدَنا رَبُّنا حَقًّا»
3- خداوند توسط اهل بهشت، از دوزخيان اعتراف مى‌گيرد، تا شرمندگى و فشار بيشترى بر آنان وارد شود. «5» «قالُوا نَعَمْ»
«1». تفسير نورالثقلين.
«2». تفسير نمونه.
«3». تفسير اثنى‌عشرى.
«4». تفسير اثنى‌عشرى.
«5». تفسير الميزان.
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 70
پانویس
پرش به بالا↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۴۴_جز۸
@tafsir_qheraati ایتا