#بخش_سوم:اقسام و سیر تاریخ نگاری اسلامی 8-سده نامه ها. از سده هفتم به بعد تألیفاتی بر اساس محدوده زمانی سده فراهم آمد که عمدتا به شیوه عام و الفبایی است و در شمار سرگذشت نامه ها قرار می گیرد. می توان ابن ابی عُذَیبه( ک:انسان العیون فی مشاهیر سادس القرون) از لحاظ توالی زمانی موضوع کتاب ، #نخستین_سرگذشتنامه برپایه نظم سده ای به شمار آورد. نخستین سده نامه ای که زندگینامه بزرگان را به شکلی تفصیلی دربردارد، الدُر الکامنه فی اعیان المائه الثامنه ،#ابن_حجر عسقلانی است ،شاگرد برجسته ابن حجر، محمدبن عبدالرحمان #سخاوی هنگام پاک نویس کردن الدرر الکامنه ، تراجم بسیاری بر آن افزود.بررسی سرگذشتنامه های اخیر نشان می دهد که مؤلفان به علما و ادبا و متصوفه در قلمرو ممالیک و عثمانی ، یعنی نواحی مصر و شام و حجاز و یمن و آسیای صغیر، توجه داشته اند . اقسام و سیر تاریخ نگاری اسلامی 9-تاریخ نگاری محلی . در جهان اسلام تاریخهای محلی بسیاری با صبغه علمی و دینی یا سیاسی تدوین شد.افزون بر کتب طبقاتِ پیشگامانی مانند #ابن سعد و #خلیفه بن خیاط ،تاریخهای محلی مثل تاریخ واسط اثر اَسلَم بن سهل رزّاز معروف به #بَحشَل واسطی ، تاریخ الرقّه محمدبن سعید در عهد سامانیان و پس از آن دوره حاکم نیشابوری ،تاریخ نیشابور را نوشت .#حمزه بن یوسف سَهمی ( تاریخ جُرجان) ،#ابونُعَیم اصفهانی ذکر اخبار اصبهان و...در مجموع ، تاریخهای محلی یادشده را باید در زمره کتب رجال به شمار آورد.بتدریج تاریخهای محلی جنبه عام یافت و علاوه بر تراجم رجال حدیث و روایت ، تراجم دیگر بزرگان و مشاهیر را نیز در بر گرفت . #خطیب_بغدادی( تاریخ بغداد ) ، تاریخ دمشق #ابن_عَساکر ،التدوین فی اخبار قزوین تألیف عبدالکریم بن محمد رافعی قزوینی.در سده نهم آثاری به همین شیوه در باره مکه و مدینه تألیف شد. محمدبن احمد فاسی، مؤلف آثار متعدد در باره تاریخ مکه ، العِقد الثمین فی تاریخ البلد الامین #اخبار_مکه تألیف محمدبن عبداللّه اَزرقی، محمدبن اسحاق فاکهی تاریخ مکه را به همان شیوه نوشت.از قدیمترین کتابها در باره مدینه ، تاریخ المدینه المنوّره از #عمربن_شَبّه نُمیری .از نخستین مؤلفان تاریخ محلی عربستان جنوبی ، ابن هشام است که کتاب التیجان فی ملوک حِمیَر را در باره تاریخ کهن یمن از جمع روایات وهب بن منبّه فراهم آورد. مورخان تاریخ های محلی در باره یمن ، شام ، مصر وشهرهای مهم اسلامی نگاشته اند وبه رویدادهای مهم آن سرزمین پرداخته اند. برخی تاریخهای محلی ، راجع به صاحب منصبان سیاسی و قضایی است . اقسام و سیر تاریخ نگاری اسلامی 10-تاریخ نگاری #دودمانی . شیوه تاریخ نگاری دودمانی بسیار قدیمی است و ویژگی بارز اسلامی آن توجه خاص به مسائل اخلاقی و اداری است . شاید این توجه نشانه نفوذ تاریخ نگاری ایرانیان باشد که تاریخ را برحسب دوران حکومت شاهان تنظیم می کرده اند ، عَوانه بن حَکَم کلبی پس از او ابن نَطّاح محمدبن صالح (کتاب الدوله) را در باره دودمان عباسیان نوشت .از قدیمترین تاریخهای دودمانی راجع به سلسله های مستقل ، التاجی فی اخبار الدوله الدیلمیه ، اثری کهن در تاریخ سلجوقیان تألیف عمادالدین اصفهانی است . نمونه کاملی از تقسیم بندی دودمانی را می توان در اخبارالدُوَل المُنقطعه تألیف علی بن ظافر ازدی ،مشاهده کرد که شامل بخشهایی جداگانه در تاریخ دولتهای اسلامی است . کتب دیگری نیز درباره عباسیان وعثمانی ها و دول مختلف آن دوره مانند ایوبیان، مملوکیان، اتابکیان، فاطمیان و... نگاشته شد. 📚 کتاب تاریخ و تاریخ نگاری: محمدرضا ناجی ص48-67 @tarikh_j