✨‏﷽✨ 🍃تفسیر قرآن۳ ۲.جایگاه و فضیلت قرآن در مسیر تربیتی و بنده پروری ☘کلام امیر المومنین صلوات الله و سلامه علیه: وَ اِعْلَمُوا أَنَّ هذا اَلْقُرْآنَ هو اَلنَّاصِحُ اَلذي لا يَغُشُّ آگاه باشيد! همانا اين قرآن پند دهنده‌اى است كه نمى‌فريبد وَ اَلْهَادي اَلَّذِي لاَ يُضِلُّ وَ اَلْمُحَدِّثُ اَلَّذي لا يَكْذِبُ و هدايت كننده‌اى است كه گمراه نمى‌سازد، و سخنگويى است كه هرگز دروغ نمى‌گويد وَ مَا جَالَسَ هَذَا اَلْقُرْآنَ أَحَدٌ إِلاَّ قَامَ عَنْهُ بِزيادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ زيادَةٍ في هُدًى أَوْ نُقْصَانٍ مِنْ عَمًى كسى با قرآن همنشين نشد مگر آن كه بر او افزود يا از او كاست، در هدايت او افزود و از كور دلى و گمراهى‌اش كاست وَ اِعْلَمُوا أَنَّهُ لَيْسَ على أَحَدٍ بَعْدَ اَلْقُرْآنِ مِنْ فَاقَةٍ وَ لاَ لِأَحَدٍ قَبْلَ اَلْقُرْآن مِنْ غِنًى آگاه باشيد كسى با داشتن قرآن، نيازى ندارد و بدون قرآن بى نياز نخواهد بود فَاسْتَشْفُوهُ من أَدْوَائِكُمْ وَ اسْتَعِينُوا به على لَأْوَائكُمْ پس درمان خود را از قرآن بخواهيد، و در سختى‌ها از قرآن يارى بطلبيد فَإِنَّ فيه شِفَاءً من أَكْبَرِ اَلدَّاءِ و هو اَلْكُفر وَ اَلنِّفَاقُ وَ اَلْغَيُّ وَ اَلضَّلاَلُ كه در قرآن درمان بزرگ‌ترين بيمارى‌ها يعنى كفر و نفاق و سركشى و گمراهى است فاسْأَلُوا اَللَّه به وَ تَوَجَّهُوا إِلَيْه بِحُبِّه و لا تَسْأَلُوا به خَلْقَه پس به وسيله قرآن خواسته‌هاى خود را از خدا بخواهيد، و با دوستى قرآن به خدا روى آوريد، و به وسيله قرآن از خلق خدا چيزى نخواهيد #تفسیر_قرآن #ادامه_دارد https://eitaa.com/tazkeratolmottaghin6774

إِنَّهُ مَا تَوَجَّهَ اَلْعِبَادُ إِلَى اَللَّهِ تَعَالَى بِمِثْلِهِ زيرا وسيله‌اى براى تقرّب بندگان به خدا، بهتر از قرآن وجود ندارد وَ اِعْلَمُوا أَنَّهُ شَافِعٌ مُشَفَّعٌ وَ قَائِلٌ مُصَدَّقٌ آگاه باشيد، كه شفاعت قرآن پذيرفته، و سخنش تصديق مى‌گردد وَ أَنَّهُ مَنْ شَفَعَ لَهُ اَلْقُرْآنُ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ شُفِّعَ فِيهِ آن كس كه در قيامت، قرآن شفاعتش كند بخشوده مى‌شود وَ مَنْ مَحَلَ بِهِ اَلْقُرْآنُ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ صُدِّقَ عَلَيْهِ و آن كس كه قرآن از او شكايت كند محكوم است فَإِنَّهُ يُنَادِي مُنَادٍ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ أَلاَ إِنَّ كُلَّ حَارِثٍ مُبْتَلًى فِي حَرْثِهِ وَ عَاقِبَةِ عَمَلِهِ غَيْرَ حَرَثَةِ اَلْقُرْآنِ فَكُونُوا مِنْ حَرَثَتِهِ وَ أَتْبَاعِهِ در روز قيامت ندا دهنده‌اى بانگ مى‌زند كه: «آگاه باشيد امروز هر كس گرفتار بذرى است كه كاشته و عملى است كه انجام داده، جز اعمال منطبق با قرآن» پس شما در شمار عمل كنندگان به قرآن باشيد، از قرآن پيروى كنيد وَ اِسْتَدِلُّوهُ عَلَى رَبِّكُمْ وَ اِسْتَنْصِحُوهُ عَلَى أَنْفُسِكُمْ با قرآن خدا را بشناسيد، و خويشتن را با قرآن اندرز دهيد وَ اِتَّهِمُوا عَلَيْهِ آرَاءَكُمْ وَ اِسْتَغِشُّوا فِيهِ أَهْوَاءَكُمْ و رأى و نظر خود را برابر قرآن متّهم كنيد، و خواسته‌هاى خود را با قرآن نادرست بشماريد. ☘نهج البلاغه خطبه۱۷۶ #تفسیر_قرآن https://eitaa.com/tazkeratolmottaghin6774

✨‏﷽✨ 🍃تقسیر قرآن کریم۴ ۳.مُبَیِّن قرآن کریم چه کسانی هستند؟ قرآن و سنت پيامبر صلي الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام از هم جدا نمي شوند براساس آيه ي ۴۴ سوره ي نحل «لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ»، پيامبر صلي الله عليه و آله مبين قرآن است و بيان او در تفسير حجت است و نيز براساس حديث ثقلين، بيانات اهل بيت عليهم السلام در تفسير، حجت است و اهل بيت عليهم السلام از قرآن جداشدني نيستند. پس بي توجهي به سنت پيامبر صلي الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام در تفسير جايز نيست و اين يكي از پيش فرض‌هاي بنيادين تفسير است كه بر كل تفسير آيات سايه مي‌اندازد. #تفسير_قرآن https://eitaa.com/tazkeratolmottaghin6774

✨‏﷽✨ 🍃تفسیر قرآن۵ ۴.منظور ازتاویل و بطن قرآن چیست؟ بطن قرآن همان هدف آيه است كه با الغاي خصوصيت، به صورت قاعده ي كلي استخراج مي‌شود و بر مصاديق جديد تطبيق مي‌گردد. اين نظريه از برخي نوشته‌هاي شيخ طوسي (۴۶۰ ق) شاطبي، نهاوندي،دكتر ذهبي و آية اللَّه معرفت رحمه الله به دست مي‌آيد. تعریف تاویل: «بطن» قرآن، براساس كاربرد روايي تأويل كه آية اللَّه معرفت با ديدگاه خاصي كه در مورد بطن داشتند، اين معنا را ذكر كرده اند. آية اللَّه معرفت رحمه الله در مورد بطن قرآن مي‌فرمايد: «مقصود از بطن آيه، مفهوم گسترده و دامنه داري است كه در پس پرده ي ظهر (يعني ظاهر كه در بند خصوصيات مورد نزول است) نهفته است كه تحت شرايطي اين مفهوم وسيع بايستي از بطن آيه استخراج شود. » ايشان در جاي ديگر «بطن قرآن» را معناي گسترده و دايمي و هميشگي و جاويد مي‌داند كه بايد از محتواي آيات يك معناي كلي، همگاني، گسترده، به گستردگي زمان و به پهناي جهان استفاده كرد. ايشان معتقد است كه مسأله ي اصلي قرآن همين پيام گيري از آيات (به صورت قاعده ي كلي) است. سپس به آيه ي «فَسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُم لَا تَعْلَمُونَ» (نحل، ۴۳) مثال مي‌زند كه در مورد مشركان نازل شده كه در نبوت پيامبر صلي الله عليه و آله تشكيك مي‌كردند و آن‌ها را به پرسش از اهل ذكر يعني اهل كتاب فرامي خواند، ليكن مطلب آيه عام است و شامل رجوع هر جاهل به عالم در اصول و فروع دين مي‌شود. اين يك قاعده و رسالت جهاني است؛ يعني لازم است از مورد نزول، الغاي خصوصيت شود و هدف آيه به صورت يك قاعده ي كلي در رجوع جاهل به عالم بيان شود كه بر مصاديق جديد در هر زمان تطبيق پذير است. در ادامه يادآور مي‌شود كه دلالت آيات بر بطن، از نوع دلالت التزامي غيربيّن است؛ از اين رو فهم باطن نيازمند ژرف نگري است. براساس ديدگاه آية اللَّه معرفت، مراحل زير براي به دست آوردن بطن قرآن لازم است: ☘اول: به دست آوردن هدف آيه؛ ☘دوم: الغاي خصوصيت از زمان و مكان و افرادي كه در اصل تحقق هدف دخالت ندارند؛ ☘سوم: استنباط قاعده ي كلي از آيه؛ ☘چهارم: تطبيق قاعده ي كلي مذكور بر مصاديق جديد. البته ايشان يادآور مي‌شوند كه قاعده ي كلي مذكور بايد به گونه اي باشد كه مورد خود آيه را شامل شود، وگرنه صحيح نخواهد بود. (كه اين مطلب، نوعي آزمايش براي صحت بطن گيري نيز به شمار مي‌آيد) ؛ سپس ايشان ضوابط تأويل را برمي شمارند كه عبارت اند از: ۱. الغاي خصوصيت از آيه و به دست آوردن هدف براساس شيوه ي سبر و تقسيم منطقي باشد؛ يعني تمام احتمالات را در نظر بگيريم، سپس هر احتمال را با دليل نفي كنيم تا اين كه يكي باقي بماند و ملاك حكم كشف شود. ۲. رعايت دقت كامل در شناخت مطالب فرعي و هدف اصلي آيه، به طوري كه قاعده ي كلي (بطن) كه از آيه استخراج مي‌شود بر ظاهر قرآن تطبيق پذير باشد؛ يعني قاعده ي كلي به منزله ي كبراي كلي باشد كه صغراي آن مورد نزول و ظاهر آيه است، كه مجموعاً يك استدلال منطقي را تشكيل مي‌دهند؛ يعني تأويل (بطن) و تنزيل، مثل عام و خاص با هم توافق داشته باشند. #تفسیر_قرآن https://eitaa.com/tazkeratolmottaghin6774

✨‏﷽✨ 🍃تفسیرقرآن۶ ۵.ابعاد اعجاز قرآن اول: فصاحت و بلاغت: يعني قرآن يك معجزه ي ادبي است و فصيح بودن آن در حد اعلاي فصاحت، و بليغ و رسا بودن آن نيز كامل است، به طوري كه قبل و بعد از ظهور اسلام هيچ شعر يا خطبه و كلام عربي اي به پايه ي آن نرسيده است. دوم: سبك و نظم خاص قرآن: قرآن از حروف و كلمات معمولي زبان عرب تشكيل شده است اما نظم خاص و تأليف منحصر به فرد آن در تركيبات كلامي اش معجزه است، يعني سبك خاص آن نه شعر است، نه نظم، بلكه كلامي خاص است كه قابل تقليد نيست. سوم: شيريني و جذبه ي خاص يا موسيقي خاص قرآن با روحانيت قرآن: از همان اوايل بعثت پيامبر صلي الله عليه و آله تأثير شگرف قرآن در قلوب مردم واضح بود، به طوري كه مشركين عرب، مردم را از گوش دادن به قرآن منع مي‌كردند تا جذب كلام الهي نشوند. چهارم: قوانين محكم قرآن: نظام تشريع و قانون گذاري قرآن چنان متين و استوار است كه هيچ كس قادر نيست مثل آن را بياورد. پنجم: خبرهاي غيبي از گذشته و آينده قرآن در موارد متعددي از اقوام گذشته كه اثري از آنها نبود، مثل قوم لوط و عاد و ثمود و... سخن گفته است و اكتشافات بعدي باستان شناسان اين مسائل را اثبات كرده و مي‌كند؛ و يا در مواردي از مسائل آينده سخن مثل پيش بيني شكست ايران از روم كه به وقوع پيوست. و.... ✅بنابراين، قرآن كريم داراي ابعاد گوناگوني مثل فصاحت، بلاغت، اخبار غيبي گذشته و آينده، اسرار علمي، موسيقي خاص (جذب نفوس يا روحانيت خاص قرآن)، معارف عالي، قوانين محكم، براهين عالي و استقامت بيان است كه همه ي اين ابعاد از اعجاز قرآن است. #تفسیر_قرآن https://eitaa.com/tazkeratolmottaghin6774

✨‏﷽✨ 🍃تفسیر قرآن۷ ۶.تحريف ناپذيري قرآن قرآن كريم از طرف خداي متعال بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل شد و ايشان همه ي آيات قرآن را به مردم ابلاغ كردند. اين قرآن به صورت متواتر، نسل به نسل به دست ما رسيده است و هيچ آيه و سوره اي بدان افزوده يا از آن كاسته نشده است. مهم ترين دلايل تحريف ناپذيري قرآن عبارت اند از تواتر آن در طول اعصار و توجه پيامبر صلي الله عليه و آله و اصحاب و مسلمانان به حفظ قرآن- كه تاريخ بر آن گواهي مي‌دهد-، مسأله ي اعجاز قرآن كه هيچ كس نتوانسته و نمي تواند مثل آن را بياورد (بقره، ۲۳)، و نيز ضمانت الهي بر سلامت و حفظ قرآن، كه مي‌فرمايد: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ». اهل بيت عليهم السلام بر تحريف ناپذيري قرآن تأكيد كرده اند ، تا آن جا كه قرآن را معيار صحت و عدم صحت روايات قرار داده اند. علماي بزرگ شيعه و اهل سنت نيز بر تحريف ناپذيري قرآن گواهي داده و حتي كتاب‌هاي متعددي در اثبات تحريف ناپذيري قرآن نوشته اند. #تفسیر_قرآن https://eitaa.com/tazkeratolmottaghin6774

✨‏﷽✨ 🍃تفسیر قرآن۸ ۷. جمع و تدوين قرآن: قرآن كريم از طرف خداي متعال در طول ۲۳ سال بر پيامبر صلي الله عليه و آله نازل شد؛ بسياري از اصحاب به حفظ و جمع آيات در ذهن خود پرداختند كه به جمّاع قرآن مشهور شدند (مرحله ي اول جمع قرآن) سپس به دستور ايشان بر روي پوست و مانند آن نوشته مي‌شد و از اين رو تعدادي از اصحاب، مثل امام علي عليه السلام و ابن مسعود و... به كاتبان وحي مشهور شدند؛ كم كم يك نسخه از اين نوشته‌ها در خانه ي پيامبر صلي الله عليه و آله جمع آوري شد (مرحله ي دوم جمع قرآن) بعد از وفات پيامبر ص، امام علي ع به دستور ايشان اقدام به جمع قرآن كردند و آن را به ترتيب نزول جمع آوري كردند (مرحله ي سوم جمع قرآن) سپس در دوره ي ابوبكر نوشته‌ها در يك پارچه جمع آوري شد (مرحله ي چهارم جمع قرآن) و در عصر عثمان نيز سوره‌هاي قرآن به صورت مصحف درآمد و به شهرهاي اسلامي فرستاده شد (مرحله ي پنجم جمع قرآن) البته برخي دانشمندان اسلامي در مورد «جمع و تدوين» قرآن اختلاف كرده اند كه در عصر پيامبر ص انجام شده است يا عصر عثمان، ولي همان طور كه ملاحظه شد و از روايات تاريخي جمع قرآن استفاده مي‌شود که عبارت «جمع» در مصاديق و معاني مختلف استعمال شده است كه مي‌توان از آنها به عنوان مراحل جمع ياد كرد. ائمه ي اطهار ع به ما آموخته اند كه قرآن را همان طور كه همگان قرائت مي‌كنند و آموخته ايد قرائت كنيد. براساس اعتقاد شيعه، آنچه به عنوان مصحف در دست ماست، همان قرآن كامل است و هرگز دچار تحريف و تغيير نشده و استناد به نص موجود در تمام موارد درست است. #تفسیر_قرآن https://eitaa.com/tazkeratolmottaghin6774

✨‏﷽✨ 🍃تفسیر قرآن۹ ۸.اهداف سوره‌هاي قرآن هر سوره ي قرآن داراي هدف يا اهدافي اساسي است كه همگي در راستاي هدف اصلي قرآن، يعني هدايت به سوي خداست. هدف سوره، هم چون نخ تسبيح، آيات سوره را به هم ديگر پيوند مي‌زند و بي توجهي به آنها موجب از هم گسيختگي تفسير مي‌شود. اين همان چيزي است كه گاهي از آن با عنوان «پيوستگي آيات» ياد مي‌شود و بي توجهي به آن قرآن را هم چون شن‌هاي پراكنده مي‌سازد. علامه طباطبايي به اين مطلب توجه كرده و معتقد است كه «اين كه خدا نام «سوره» را در قرآن آورده نشانگر آن است كه هر دسته از كلام الهي كه به نام سوره ناميده مي‌شود، داراي نوعي وحدت تأليف و هم بستگي است كه در پاره اي از يك سوره يا ميان يك سوره و سوره ي ديگر يافت نمي شود و از اين جا درمي يابيم كه اهداف و مقاصد هر سوره با سوره ي ديگر متفاوت است... كه سوره به انجام نمي رسد مگر به تمامي آن». مثلًا: سوره‌هاي مكي (هم چون يونس، هود، كافرون، نبأ و... ) معمولًا به دنبال سه هدف اساسي اند: اول: دعوت به توحيد و نفي شرك؛ دوم: دعوت به سوي نبوت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و تثبيت موقعيت ايشان؛ سوم: بيان معاد و هشدار در مورد آن. البته اهداف فرعي ديگري هم چون بيان مطالب اساسي اخلاق انساني و نفي خرافات را نيز دنبال مي‌كند. ولي سوره‌هاي مدني (هم چون بقره، آل عمران، احزاب، انفال، توبه و... ) معمولًا به دنبال قانونمند كردن جامعه ي اسلامي و سامان دهي آن هستند؛ البته اهداف فرعي ديگري هم چون مبارزه با انحرافات يهود و مسيحيان و هدايت مسلمانان در بحران‌هاي جنگ، نيز دارند. #تفسیر_قرآن https://eitaa.com/tazkeratolmottaghin6774

✨‏﷽✨ 🍃تفسیر قرآن کریم ۱۰ ۹.قرآن کتابی برای هدایت همه انسانها و در همه زمانها ظرفيت قرآن در مورد تربيت و تحول همه‌جانبه‌ى انسان، فقط مخصوص مخاطبان نخست اين كتاب و عربِ هم‌عصر با پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نيست، بلكه قرآن را بايد كتاب تحول انسان تا قيامت دانست؛ زيرا اولاً رسالت پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم جهانى است كه شاهد بر اين مطلب، آياتى از قرآن كريم است: «وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاّ كَافَّةً لِلنّاسِ بَشِيراً وَ نَذِيراً. و تو را جز براى همه‌ى مردم نفرستاديم، در حالى كه بشارتگر و هشدارگرى»؛ «وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاّ رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ. و تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم» و «وَ ما هُوَ إِلاّ ذِكْرٌ لِلْعالَمِينَ‌. و قرآن جز يادآورى براى جهانيان نيست». ثانياً حضرت محمّد صلى الله عليه و آله و سلم خاتم پيامبران است: «ما كانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِكُمْ وَ لكِنْ رَسُولَ اللّهِ وَ خاتَمَ النَّبِيِّينَ. محمّد صلى الله عليه و آله و سلم پدر هيچ يك از مردان شما نيست، و ليكن فرستاده‌ى خدا و پايان بخش پيامبران است» «هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ‌. او كسى است كه فرستاده‌اش را با هدايت و دين حق فرستاده، تا آن را بر همه‌ى اديان پيروز گرداند». و ثالثاً ميان محتويات اسلام با فطرت و آفرينش ويژه‌ى انسان توافق وجود دارد: «فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَتَ اللّهِ الَّتِي فَطَرَ النّاسَ عَلَيْها لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللّهِ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ‌.پس روى خود را به دين حق‌گرايانه راست بدار؛ سرشت الهى كه مردم را بر آن آفريده كه هيچ تغييرى در آفرينش الهى نيست. اين دين استوار است». امام صادق عليه السلام در پاسخ اين سؤال كه سر افزايش تازگى قرآن با وجود تكرارِ بحث در مورد آيات آن چيست، فرمودند: « لِأنَّ اللهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَمْيَجْعَلْهُ لِزَمَانٍ دُونَ زَمَانٍ وَ لَا لِنَاسٍ دُونَ نَاسٍ‌. فَهُوَ فِى كُلِّ زَمَانٍ جَدِيدٌ وَ عِنْدَ كُلِّ قَوْمٍ غَضٌّ الَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ‌. چون خداى تبارك و تعالى آن را تنها براى زمانى خاص و مردمى خاص قرار نداده است؛ از اين رو در هر زمانى و براى هر مردمى تا روز قيامت، تازگى و طراوت دارد». امام رضا عليه السلام نيز در اين باره فرموده‌اند: « فِى صِفَةِ الْقُرْآنِ‌... هُوَ... لَا يَخْلُقُ عَلَى الْاَزْمِنَةِ وَ لَا يَغِثُّ عَلَى اْلأَلْسِنَةِ‌، لِاَنَّهُ لَمْيُجْعَلْ لِزَمانٍ دُونَ زَمَانٍ‌، بَلْ جُعِلَ دَلِيلَ البُرْهَانِ وَ الْحُجَّةَ عَلَى كُلِّ انْسَانٍ‌ ...؛ قرآن... بر اثر گذر زمان‌ها كهنه نمى‌شود و زبان‌هاى گوناگون، آن را به انحطاط و تباهى نمى‌كشد؛ چرا كه قرآن براى زمان خاصى قرار داده نشده، بلكه راهنماى برهان و حجت بر هر انسانى در نظر گرفته شده است...». #تفسیر_قرآن https://eitaa.com/tazkeratolmottaghin6774

✨‏﷽✨ 🍃تفسیر قرآن کریم ۱۱ ۱۰.تعریف چند اصطلاح ✅تفسیر: نقاب از روى الفاظ وعبارات آيات و مقاصد برداشته شود، تفسير ناميده مى‌شود. ✅ تاویل: اگر علاوه بر رفع ابهام از الفاظ و عبارات، شبهاتى در فهم مراد و مقصود عبارات پديد آيد كه با ارجاع به محكمات قرآن و عقل رشيد مرتفع شود، تأويل گفته مى‌شود ✅تنزیل: و اگر مفسر از مرحله‌ى فهم لفظ و عبارات فراتر رود، يعنى پس از فهم مراد آيات و مقاصد آن‌ها، درصدد بيان و تعيين افراد و جرياناتى باشد كه آيات درباره‌ى آن‌ها نازل شده، به اين عمل او تنزيل گفته مى‌شود. ✅جری و تطبیق: قرآن ظرفيت تطبيق بر افراد و جرياناتى را دارد كه پس از نزول قرآن يا هر دسته آيات پديد مى‌آيند و اعمالى نظير اشخاص نقش‌آفرين در زمان نزول، بازى مى‌كنند. به تعيين داورى خداى متعال درباره‌ى هريك از اين افراد و جريانات جديد با استفاده از آيات قرآن، جَرى و تطبيق مى‌گويند.گاه از اين جرى و تطبيق به تأويل ياد مى‌شود. البته اين تأويل در تعيين مصاديق است، چنان‌كه تأويلِ در مقام رفعِ شبهات از آيات را كه در سابق گذشت، تأويل مفهومى مى‌نامند. ✅بطن: توضيح داده شد كه در آيات قرآن لايه‌هاى معنايى ملازمى وجود دارد كه در طول معناى ظاهرى آيات‌اند. اين لايه‌هاى معنايى را باطن قرآن مى‌گويند و برخى از تفاسير درصدد كشف معانى بطنى علاوه بر معانى ظاهرى‌اند. اين شيوه‌ى كشف و استخراج را نيز تأويل، ناميده‌اند. پس تأويل حداقل در سه مورد از اقسام كشف مفاهيم ومصاديق كاربرد دارد. پس فهم قرآن داراى ابعاد گوناگونى از جمله تفسير، تأويل مفهومى (تنزيل)، تأويل مصداقى (جرى و تطبيق)، تأويل بطنى و تبيين است كه مفسران، در طولِ تاريخ تفسيرنگارى قرآن، سعى در شناساندن آن‌ها به مخاطبان خود را داشته‌اند. تذكر اين نكته مفيد است كه برخى از ابعاد نامبرده‌ى بالا به خصوص «تبيين» قرآن، مخصوص پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم و اوصياى معصوم او عليهم السلام است؛ زيرا اين دسته از معارف، تنها در سايه‌ى وحى الهى ديگرى غير از قرآن شناخته مى‌شوند: «بِالْبَيِّناتِ وَ الزُّبُرِ وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ‌ و بر تو ذكر را فرود آورديم تا براى مردم آنچه را به سوى ايشان نازل شده است (قرآن) توضيح دهى و اميد كه آنان بينديشند». #تفسیر_قرآن https://eitaa.com/tazkeratolmottaghin6774