🔴 پارادوکس ایرانی؛ همه شاکی و همه راضی‌اند! این روزها همه #اپوزیسیون هستند. همه مخالف‌اند. همه منتقدند. هر سه نفر سران قوا، منتقد وضع موجودند. خب اگر یک خارجی مطالب رسانه‌های ایرانی را بخواند برایش جالب است که چطور می‌شود که رؤسای قوای سه‌گانه هر سه شاکی و منتقد وضعیت موجودند. مساله چیست؟ پدیده‌ای به نام #تله_نهادی (Institutional Trap) 👈 تله نهادی یک وضعیت ناکارآمد و ماندگار است که در آن عموما هر کس عاقلانه به نفع خودش رفتار می‌کند، اما نتیجه جمعی آن برای کل کشور فایده‌مند نیست و بلکه مضر است! تصور کنید یک چهارراه شلوغ، بدون چراغ است. اگر همه کمی صبر کنند و هماهنگ شوند، ترافیک روان می‌شود. اما چون هیچ‌کس به دیگری #اعتماد ندارد، همه تلاش می‌کنند زودتر رد شوند، قدری جلوتر می‌روند و نتیجه، بن‌بست کامل است! پارادوکس کجاست؟! اینجا که همه در ظاهر شاکی‌اند، اما همان‌ها که قدرت تغییر دارند، در عمل کاری برای این وضعیت ناکارآمد نمی‌کنند و حتی در برابر اصلاحات مقاومت می‌کنند! لذا این رفتارِ عقلاییِ #فردی، نتیجه‌ای غالباً غیرعقلانی و مضر برای #جامعه به بار می‌آورد. این وضعیت حداقل ۵ ویژگی دارد: 1️⃣ ذی‌نفعان مدافع وضعیت موجودند، البته علنی از آن حمایت نمی‌کنند! 2️⃣ هزینه کنار گذاشتن یک نهاد قدیمی و گذار به نهاد جدید بسیار بالا و نیازمند هماهنگی گسترده است. 3️⃣ قواعد، ساختارها و نهادها به گونه‌ای شکل گرفته که مسیرها و گزینه‌های پیش‌رو را محدود کرده و اصلاح را بسیار دشوار می‌کنند. مثلا فرض کنید که یک نفر بخواهد در برخورد با اداره‌ای که همه رشوه می‌دهند و می‌گیرند، کارش را بدون رشوه پیش ببرد. 4️⃣ بین بازیگران اصلی صحنه، فقدان اعتماد و هماهنگی دیده می‌شود. 5️⃣ رفتار فردی عقلایی، منجر به نتیجه عقلانی در سطح جمعی نمی‌شود. راه خروج از این وضعیت چیست؟ خروج از تله نهادی دو راه کلیدی دارد: بازطراحی انگیزه‌ها: تغییر قوانین به‌طوری که اصلاحات برای همه ذی‌نفعان سودمند باشد و ادامه وضعیت موجود برایشان هزینه‌زا شود. شوک نهادی: حاکمیت باید دخالت‌های فیزیکی و حقوقی ذی‌نفعان در روند اصلاح را قطع کند. پی‌نوشت: ایده اصلی این متن از مجتبی لشگربلوکی است و من با تغییراتی اندک و خلاصه‌سازی، آن را بازنویسی کرده‌ام. به نظر کاملا می‌توان رد آن را در برخورد با مسئله‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... دید. یک قلم #حجاب را نگاه کنید. همه شاکی و همه راضی‌اند! https://eitaa.com/tazohoorhazrat