🔸#احیاء_دین‌گرایی_با_فروپاشی_کمونیست با پایان جنگ جهانی دوم و در دوره خروشچف در دهه 1960، جریانات اسلام‌ستیزانه در قالب برنامه‌های تبلیغات مجددا بروز و ظهور یافتند. این تبلیغات تغییر کاربری مساجد، تلاش برای جایگزینی ملی‌گرایی با سنت‌های اسلامی، ارتباط دادن اسلام با عقب‌افتادگی، خرافات و تعصب را در بر می‌گرفت. از 1979 با مداخله نظامی شوروی در افغانستان و افزایش روزافزون ظهور احیاگران اسلامی در چندین کشور دیگر، جریانات اسلام‌ستیزانه بیش از پیش تشدید شد. علاوه بر این در حوزه‌های فرهنگ، هنر و آموزش نیز اقدامات متعددی صورت گرفت. تلاش‌های زیادی برای روسی‌سازی سبک زندگی مردم مسلمان تاجکستان انجام شد، به‌نحوی که از این پس سنت‌های غیراسلامی روسی به بخشی از زندگی تاجیکان بدل شده بود. سالن‌های موسیقی اپرا و رقص باله در دوشنبه تاسیس شدند، جشن‌های سال نو میلادی برای تاجیکان جشن گرفته شد، مشروبات الکلی روسی به‌عنوان بخشی از سبد غذایی خانوار تاجیک به‌ویژه در اعیاد و مراسمات بدل گردید. علاوه بر این مقامات شوروی با ایجاد سیستم آموزشی پیشرفته به استحکام زبان روسی در تاجیکستان و حذف تدریجی آموزه‌های اسلامی و جایگزینی آن‌ها با نسخه‌های سکولار پرداختند. با تمام این اقدامات اما دین خاستگاه خود را در میان مسلمانان آسیای مرکزی حفظ نمود که این امر تا حد زیادی به ویژگی‌های فکری- فرهنگی این منطقه و قرائت منحصر به فرد صوفیانه مردم آسیای مرکزی از اسلام متکی بود. وستانیوز(فراخط)

🔸#احیاء_دین‌گرایی_با_فروپاشی_کمونیست دوران حاکمیت 70 ساله اتحاد جماهیر شوروی تاریک‌ترین دوره در تاریخ آسیای مرکزی برای اسلام و مسلمانان به حساب می‌آید. سخت‌ترین سیاست‌های ضداسلامی شوروی از اواخر دهه 1920 تا آخر دهه 1930 به‌عنوان بخشی از برنامه دین‌ستیزی کمونیسم در قبال مسلمانان صورت گرفت. در این دوره بسیاری از چهره‌های مذهبی اسلامی کشته شده و آموزش اعمال مذهبی به‌شدت کاهش یافت. اما با آغاز جنگ جهانی دوم و حمله آلمان به شوروی در 1941، به دلیل نیاز رهبران کمونیست به نیروی انسانی برای شرکت در جنگ، سیاست‌های رسمی در قبال اسلام معتدل‌تر گردید. یکی از مهم‌ترین تغییرات این دوره تاسیس انجمن مسلمانان آسیای مرکزی در 1943 بود که همچون سه سازمان مشابه برای دیگر مناطق مسلمان‌نشین شوروی، توسط کرملین کنترل می‌شد. اگرچه این ساختارها برای جمعیت گسترده مسلمانان آن زمان کافی نبود، اما نخستین زمینه‌های قانونی برای ایجاد موسسات مذهبی، آموزش مذهبی و به جا آوردن فرائض اسلامی در شمار محدودی از مساجد فراهم آمد. وستانیوز(فراخط)

🔸#احیاء_دین‌گرایی_با_فروپاشی_کمونیست یکی از مشخصه‌های آخرین سال‌های شوروی و آغاز زمزمه‌های استقلال، گرایش روزافزون به آموزه‌های اسلامی، به‌ویژه میان جوانان بود. این امر موجب شد در دوره پساشوروی اسلام به عنصر مهمی در مباحثات ملی‌گرایانه روشنفکران تاجیک بدل شود. در اواخر 1989، مسامحت نسبی در قبال دین در دوره گورباچف موجب نوعی احیاء نسبی در گرایشات و عمل به فرائض دینیِ اسلام و مسیحیت ارتدوکس گردید. در این دوره مساجد جدیدی تاسیس شدند و آموزش اسلامی و مشارکت در امور دینی افزایش یافت. در این ایام خطیبان مسلمان جدیدی در تاجیکستان ظهور یافتند و اقتدار رسمی انجمن مسلمانان آسیای مرکزی که در تاشکند مستقر بود، در تاجیکستان فروریخت. تاجیکان مرجع دینی مستقل خود را یافتند و به اتکاء به ازبکستان در امور دینی پایان دادند. این امر موجب شکوفایی روند احیاء دینی تاجیکستان پس از فروپاشی گردید. روشنفکران و روحانیون برجسته تاجیک همچون حاج ‌اکبر تورجانزاده (که از 1988 قاضی کلان تاجیکستان بود) و مرحوم سیدعبدالله نوری (رهبر گروه‌های اپوزوسیون در فرایند صلح و موسس حزب نهضت اسلامی تاجیکستان) نقش بی‌بدیلی در این سال‌ها ایفا نمودند. آمار و اطلاعات کمی و کیفی پس از استقلال همچون مشارکت مردم در امور دینی، تعداد فضاهای مذهبی همچون مساجد و موسسات مذهبی، آموزش مذهبی و دانش دینی مردم و ... گویای احیاء دینی در تاجیکستان پس از استقلال است. وستانیوز(فراخط)