📚 #کتابخانه | «تنسوخ نامه ايلخانى» تاليف #خواجه_نصيرالدين_طوسى به زبان فارسى است. #گوهرشناسى و #كانىشناسى از اولين علومى است كه حكماء پيشين و دانشمندان ايران و علماى اسلامى به آن عنايت و توجه خاص داشته و كتابها و رسائل فراوانى درباره آن تأليف كردهاند.
🔹 سال تأليف اين رساله به درستى معلوم نيست تنها آنچه از مقابله #نسخ_خطى اين رساله استظهار شده، اين است كه خواجه نصير اين اثر را در عهد پادشاهى #هلاكوخان ( 653- 663 ق) و به امر او تحرير نموده است.
🔹 كتاب مشتمل بر چهار #مقاله است كه نويسنده آن را به ترتيب چنين شرح مىكند:
1️⃣ در كيفيت مفرداتى كه جمله #معدنيات و غير آن از مركبات عالم سفلى از آن مركب مىشود و علل #معادن به طريق كلى و آن چهار فصل است.
2️⃣ در #جواهرى كه از جمله حجر باشد و غير آن و علل حدوث هر يك و كيفيت وجود آن و شرح معادن و خواص منفعت و مضرت و شبه و نظير آن به طريق صناعت و قيمت هر يك و جلا دادن و آنچه مناسب آن باشد.
3️⃣ در انواع فلزات سبعه و علت حدوث هر يك و خاصيت و منفعت و مضرت آن و شرح معادن و هر چه مناسب آن باشد.
4️⃣ در انواع #عطر و معاجين و داروهاى نفيس.
🔹 اين كتاب با آنكه بسيار مختصر است، پس از كتاب #الجماهر بيرونى معتبرترين سند علمى و فنى است و گرانبهاترين گنجينه لغات و اصطلاحات و تعبيرات اصيل فارسى است.
📙 منبع: مقدمه تحقيقى و متن كتاب تنسوخ نامه ایلخانی، تهران 63
https://eitaa.com/onlinehakimyar 📚
📚 #کتابخانه | « عرايس الجواهر و نفايس الاطايب» اثر ابوالقاسم عبدالله كاشانى به فارسى و متعلق به قرن هشتم هجرىاست. نويسنده به موضوع خواص جواهر و اطايب كه از قديمى ترين ايام گرانبها و گرانقدر بوده پرداخته است.
🔹 مطالب كتاب در دو بخش ارائه شده است: قسمت اول در معرفت جواهر حجرى معدنى. قسمت دوم در معرفت عطرها و اطايب.خاتمهاى نيز بر كتاب ذكر شده كه درباره صنعت كاشىگرى است.
🔹 قدما براى هر يك از گوهرها و عطرها خواص طبى مهم و متعدد قائل بودهاند و خصوصاً عزت و قيمتشان از اين لحاظ بوده است كه آنها را در علاج صاحبان امراض مختلف و شفاى بيمارىها و حالات روحى، مؤثر مىدانستهاند. همراه داشتن يا برخود ماليدن يا بوئيدن عدهاى از آنها را رافع ماليخوليا و دافع جن و شيطان و سبب باز آمدن خواب آرام و قوت يافتن دل مىشمردهاند.
📙 منابع:
1-مقدمه کتاب عرایس الجواهر، تهران 86
2- زبدة التواريخ جمال الدين عبدلله كاشانى و دستنويس تفليس، دالوند، حميد رضا، مجله آيينه ميراث، شماره 21