📌بازتاب جلسات منطق جریان شناسی ۴ امروز توفیق شد رفتم جلسه دکتر موسوی که جلسه دوم بود، در مورد منطق جریان شناسی و بخش های از سخنانشون رو یادداشت برداری کردم و خودمم هم اضافاتی انجام دادم که تقدیم حضورتون میشه،البته اطلاعات بیشتر در کانال خودشون هست که در پوستر بالا هست. دقت داشته باشید و ببینید که شناخت و توجه به مقوله جریان شناسی چقدر اهمیت دارد ⬇️⬇️⬇️⬇️

جلسه دوم دکتر موسوی پیرامون «منطق جریان‌شناسی تاریخی» 1⃣ 💎💎💎💎💎💎💎💎💎 🖊 مهدی عظمتی 💎💎💎💎💎💎💎💎💎 مقدمه شناخت منطق جریان‌شناسی تاریخی یک ضرورت بنیادین برای هر حرکت اجتماعی است. بدون این شناخت، فهم درستی از تاریخ، گروه‌ها، افراد و اندیشه‌ها حاصل نخواهد شد. هرچه این شناخت عمیق‌تر و دقیق‌تر باشد، حرکت اجتماعی پویاتر و کارآمدتر خواهد شد. افراد هنگامی که وارد جامعه می‌شوند و کنشی انجام می‌دهند، معمولاً در قالب احزاب، گروه‌ها یا جریان‌های فکری نقش‌آفرینی می‌کنند. هیچ فرد یا جریان اجتماعی بدون ریشه و پیشینه شکل نمی‌گیرد؛ بلکه بر اساس هویت جمعی و عقبه تاریخی خود ظهور می‌کند، تکثر می‌یابد و چه‌بسا به جریان غالب تبدیل شود. بنابراین، بررسی سیر تاریخی و تطور جریان‌ها امری ضروری است. 〰〰〰〰〰 https://eitaa.com/Mahdiaazemate 💎💎💎💎💎 ادامه⬇️⬇️⬇️

2⃣ویژگی‌های حرکت تاریخی حرکت‌های تاریخی، چه در سطح اجتماعی و چه در سطح فردی و...، دارای ویژگی‌های خاصی هستند که آنها را از رخدادهای دفعی و لحظه‌ای متمایز می‌کند. بر اساس مباحث جریان‌شناسی، می‌توان این ویژگی‌ها را چنین خلاصه کرد: ۱. تدریجی بودن تغییر - تغییرات تاریخی معمولاً بطیء و کند رخ می‌دهند، نه دفعی و ناگهانی. - حرکت‌ها در طول زمان شکل می‌گیرند و به‌تدریج به نقطه اوج یا بحران می‌رسند. - مثال: حرکت دستگاه خلافت پس از پیامبر (ص) که به‌تدریج به واقعه عاشورا منتهی شد. ۲. ریشه‌دار بودن جریان‌ها - هیچ حرکت اجتماعی یا فکری بدون عقبه و پیشینه شکل نمی‌گیرد. - افراد و گروه‌ها بر اساس هویت جمعی و میراث تاریخی وارد صحنه می‌شوند. - هر جریان از نقطه‌ای آغاز می‌شود و سپس تکثر پیدا می‌کند و چه‌بسا به جریان غالب تبدیل شود. ۳. فرایندی بودن - حرکت تاریخی یک فرایند است، نه یک حادثه منفرد. - باید مسیر آغاز، تطور و پایان آن بررسی شود. - مثال: جریان شیخیه → بابیت → بهائیت، که در سه نسل متوالی از یک نقطه آغاز به یک دین جدید ختم شد. ۴. واکنش‌پذیری جامعه - افراد و گروه‌ها که در فضای تاریخی خاصی زندگی می‌کنند، معمولاً نسبت به تغییرات واکنش فوری نشان نمی‌دهند. - تغییرات درونی جامعه به‌تدریج رخ می‌دهد و واکنش‌ها نیز در طول زمان شکل می‌گیرند. ۵. ترکیب حق و باطل - هیچ جریان تاریخی باطل محض نیست؛ زیرا برای تبدیل شدن به حرکت اجتماعی باید بهره‌ای از حق داشته باشد. - باطل معمولاً با سوءاستفاده از حق پیش می‌رود. - بنابراین هر جریان را باید با شناخت نقاط قوت و ضعف تحلیل کرد. ۶. امکان انحراف - حرکت‌ها ممکن است با نیت‌های درست (عدالت‌خواهی، آزادی، اصلاح) آغاز شوند، اما در طول مسیر به انحراف کشیده شوند. - مثال: برخی جریان‌های اوایل انقلاب اسلامی که با اهداف دلسوزانه شروع شدند ولی به تدریج منحرف شدند. ۷. طیف‌بندی و تکثر - جامعه را نمی‌توان تک‌حزبی کرد؛ حرکت‌های تاریخی همواره در قالب جریان‌های متکثر شکل می‌گیرند. - این تکثر اگر با اخلاق و تقوا همراه باشد، می‌تواند موجب رشد و توازن شود. جمع‌بندی ویژگی حرکت تاریخی عبارت است از: تدریجی بودن، ریشه‌دار بودن، فرایندی بودن، واکنش‌پذیری جامعه، ترکیب حق و باطل، امکان انحراف، و تکثر جریان‌ها. این ویژگی‌ها نشان می‌دهند که برای فهم درست تاریخ باید به سیر حرکت‌ها و برایند آنها توجه کرد، نه صرفاً به لحظه‌های منفرد.

3⃣نمونه‌های تاریخی جریان‌ها - اوایل انقلاب اسلامی در تهران: جریان‌های مختلفی همچون قرآن‌بسندگی، نهضت آزادی، سازمان مجاهدین خلق، جریان‌های مارکسیستی و کمونیستی، و انتشار گسترده کتب و جزوات، فضای فکری جامعه را شکل دادند. بسیاری از این حرکت‌ها با نیت عدالت‌خواهی و آزادی آغاز شدند، اما به‌تدریج دچار انحراف شدند. - جریان شیخیه،بابی‌گری و بهائیت: جریان شیخیه با اندیشه‌های خاص فلسفی و کلامی آغاز شد، سپس در شاگردانش زمینه‌ساز بابیت گردید، و نهایتاً بابیت به بهائیت منتهی شد. این سه جریان یک سیر تاریخی پیوسته دارند: شیخ احمد احسایی → سید کاظم رشتی → علی‌محمد باب → میرزا حسینعلی نوری (بهاءالله). جریان‌شناسی شیخیه، بابیت و بهائیت ۱. شیخیه - آغاز: تأسیس توسط شیخ احمد احسایی (۱۱۶۶–۱۲۴۱ق) در قرن دوازدهم هجری. - ویژگی‌ها: تفسیرهای خاص درباره معاد، معراج و امام زمان. طرح مفاهیم هورقلیا (عالم مثالی) و دیدگاه‌های متفاوت نسبت به جسم و روح. تأکید بر ارتباط مستقیم با امام غایب از طریق رؤیا و کشف. - انتها/تطور: پس از مرگ او، شاگردش سید کاظم رشتی (متوفی ۱۲۵۹ق) ادامه‌دهنده این مکتب شد. با مرگ رشتی، شیخیه دچار پراکندگی شد و برخی شاگردان به سمت بابیت گرایش یافتند. ۲. بابیت - آغاز: ادعای بابیت توسط میرزا علی‌محمد شیرازی (باب) در سال ۱۲۶۰ق، پس از مرگ سید کاظم رشتی. او خود را «باب امام زمان» معرفی کرد. - ویژگی‌ها: ادعای ارتباط مستقیم با امام زمان و سپس ادعای مهدویت و پیامبری. -تأسیس آیین جدید با احکام خاص (مانند تغییر اذان و احکام شرعی). جذب شاگردان شیخیه و برخی جوانان انقلابی. - انتها: پس از شورش‌های بابیه و شکست آنها، باب در سال ۱۲۶۶ق اعدام شد. اما پیروانش جریان را ادامه دادند و زمینه‌ساز بهائیت شدند. ۳. بهائیت - آغاز: پس از اعدام باب، اختلاف میان پیروان او شکل گرفت. در نهایت میرزا حسینعلی نوری (بهاءالله) در ۱۲۶۹ق ادعای جانشینی باب و سپس پیامبری کرد. - ویژگی‌ها: تأسیس آیین بهائیت با ادعای دین جهانی جدید. تأکید بر وحدت ادیان، صلح جهانی، و تعالیم اجتماعی خاص. حمایت برخی قدرت‌های خارجی در دوره قاجار و پس از آن. - انتها/تطور: بهائیت به‌عنوان یک جریان مستقل از اسلام تثبیت شد و تا امروز ادامه دارد، با مرکزیت در حیفا (اسرائیل). تحلیل جریان‌شناسی - عقبه و پیشینه: شیخیه با اندیشه‌های خاص فلسفی و کلامی، زمینه‌ساز بابیت شد. بابیت نیز با ادعاهای فراتر از شیخیه، به انشعاب جدیدی تبدیل شد. - سیر تحول: از یک مکتب درون‌شیعی (شیخیه) → به یک ادعای مهدویت و پیامبری (بابیت) → به یک دین مستقل جهانی (بهائیت). - پیامدها: - رشد اولیه در میان شاگردان شیخیه. - انحراف از مبانی شیعی و اسلامی. - تثبیت بهائیت به‌عنوان یک جریان خارج از اسلام. - جایگاه‌شناسی: این جریان‌ها در طیف‌بندی تاریخی از «درون‌شیعی» به «فرقه انحرافی» و نهایتاً «دین جدید» حرکت کرده‌اند. ✅ بنابراین، جریان شیخیه، بابیت و بهائیت نمونه‌ای روشن از تطور تدریجی یک جریان فکری است: آغاز با نیت‌های ظاهراً دینی و فلسفی، اما با گذر زمان و بدون مراقبت جریان‌شناسانه، به انحراف و خروج کامل از چارچوب اسلام منتهی شد. ادامه ⬇️⬇️⬇️

4⃣ادامه جریان معتزله: در ابتدا در برابر اخبارگرایی«اخباریگری» شکل گرفت و بر عقل و استحسانات ذوقی تأکید داشت. اما با بسته شدن باب برهان و استدلال روشمند، باب خواب و کشفیات گشوده شد و زمینه انحراف فراهم گردید سه مقوله اصلی جریان‌شناسی 1. گذشته: بررسی پیشینه تاریخی جریان‌ها و استفاده از مبادی الهیاتی مانند فطرت و هدایت برای تحلیل. این امر نوعی فلسفه تاریخی ارائه می‌دهد. 2. آینده: پیش‌بینی مسیر جریان‌ها و توجه به منطق قدرت و سلطه. 3. دستگاه الهیاتی«نسبت سنجی»: چارچوبی که جریان‌ها را در نسبت با مبانی دینی و الهی تحلیل می‌کند. اهداف جریان‌شناسی - شناخت سیر حرکت و تطور جریان‌ها برای درک روابط میان اندیشه‌ها و ساختارها. - کشف نسبت‌های عرضی میان جریان‌های هم‌دوره و هم‌سطح. - دستیابی به سه سطح دانشی: 1. نسبت همسویی، شاگردی و تبلیغ 2. شناخت فرصت‌ها و تهدیدها: هیچ جریانی باطل محض نیست؛ زیرا برای تبدیل شدن به حرکت اجتماعی باید بهره‌ای از حق داشته باشد. باطل همواره با سوءاستفاده از حق پیش می‌رود. بنابراین باید نقاط قوت و ضعف هر جریان را شناخت. 3. طیف‌بندی و جایگاه‌گذاری جریان‌ها: جامعه را نمی‌توان تک‌حزبی کرد؛ زیرا اندیشه‌ها و سلیقه‌ها متفاوت‌اند. جریان‌ها می‌توانند در کنار هم موجب رشد و توازن شوند، به شرط رعایت اخلاق و تقوا. هدف جریان‌شناسی حذف یا برخورد پلیسی با جریان‌ها نیست، بلکه طیف‌بندی و نسبت‌سنجی آنها با معارف اسلامی و جریان‌های غربی است تا جایگاه اصیل هر جریان روشن شود و مشخص گردد جریان انقلابی از کدام جریان‌ها و به چه میزان بهره می‌برد. ادامه ⬇️⬇️⬇️⬇️

5⃣جریان‌شناسی به‌عنوان دانش میان‌رشته‌ای جریان‌شناسی یک دانش مستقل و بسته نیست؛ بلکه برای تحلیل دقیق حرکت‌های اجتماعی و فکری، نیازمند بهره‌گیری از مجموعه‌ای از علوم و رشته‌های مختلف است. به همین دلیل آن را دانش میان‌رشته‌ای می‌نامیم. ۱. فلسفه و کلام - جریان‌ها معمولاً بر پایه مبانی فلسفی و کلامی شکل می‌گیرند. - برای فهم آنها باید دستگاه‌های الهیاتی، مباحث فطرت، هدایت، توحید، عدل و… بررسی شوند. - فلسفه تاریخی نیز کمک می‌کند تا مسیر تطور جریان‌ها در طول زمان دیده شود. ۲. تاریخ و فلسفه تاریخ - هر جریان ریشه در گذشته دارد و بدون شناخت عقبه تاریخی نمی‌توان آن را تحلیل کرد. - فلسفه تاریخ به ما امکان می‌دهد تا فرایندها و برایندها را در بستر زمان ببینیم و از گذشته برای پیش‌بینی آینده استفاده کنیم. ۳. جامعه‌شناسی جریان‌ها در متن جامعه شکل می‌گیرند و باید با ابزارهای جامعه‌شناسی تحلیل شوند. مفاهیمی مانند نقش گروه‌ها، طبقات اجتماعی، فرهنگ عمومی، و واکنش‌های اجتماعی در فهم جریان‌ها ضروری است. ۴. علوم سیاسی بسیاری از جریان‌ها به قدرت و سلطه مرتبط‌اند. اصطلاحات و مفاهیم سیاسی مانند حزب، جنبش، انقلاب، اصلاح، و نظام‌های حکومتی برای جریان‌شناسی لازم است. -تحلیل فرصت‌ها و تهدیدها بدون دانش سیاسی ناقص خواهد بود. ۵. روان‌شناسی اجتماعی جریان‌ها تنها ساختارهای بیرونی نیستند؛ بلکه افراد با انگیزه‌ها، هیجانات و گرایش‌های روانی در آنها نقش دارند. - روان‌شناسی اجتماعی کمک می‌کند تا رفتار جمعی، تأثیر رهبران، و واکنش‌های فردی در جریان‌ها فهمیده شود. و... نتیجه‌گیری جریان‌شناسی میان‌رشته‌ای یعنی: ترکیب فلسفه، کلام، تاریخ، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، روان‌شناسی و الهیات برای شناخت دقیق جریان‌ها،بدون این ترکیب، تحلیل جریان‌ها ناقص خواهد بود؛ زیرا هر جریان هم بُعد فکری دارد، هم بُعد اجتماعی، هم بُعد سیاسی، و هم بُعد روانی. این نگاه میان‌رشته‌ای باعث می‌شود جریان‌شناسی نه‌تنها یک ابزار علمی، بلکه یک روش جامع برای فهم حرکت‌های تاریخی و اجتماعی باشد.

6⃣ مراحل شش‌گانه جریان‌شناسی (بر اساس آیه ۱۸ سوره زمر: «الذین یستمعون القول فیتبعون أحسنه») این آیه شریفه الگویی الهی برای فرایند جریان‌شناسی ارائه می‌دهد: ۱. فحص و جستجو (مرحله اطلاعاتی) هدف: گردآوری داده‌های جامع درباره افراد، گروه‌ها و جریان‌ها. - ابعاد اطلاعاتی: اطلاعات شخصی«فردی» و تحصیلی. زمینه و زمانه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی. اطلاعات علمی و اندیشه‌ای. - اهمیت: این مرحله مانند کار مورخ و جامعه‌شناس است،بدون داده‌های دقیق، تحلیل جریان‌ها ناقص خواهد بود. ۲. فهم همدلانه (مرحله تفسیری) هدف:کنار گذاشتن پیش‌فرض‌های شخصی و تلاش برای فهم جریان از درون. - مهم تریت اقدامات: کشف قصد و نیت مؤلف یا رهبر جریان. کشف مفاهیم و معانی نزد او. کشف منظومه فکری و نظام فلسفی او (محکمات و بنیادهای زیرین). - اهمیت: این مرحله مانع قضاوت شتاب‌زده می‌شود و امکان درک واقعی انگیزه‌ها و مبانی جریان را فراهم می‌سازد. ۳. جریان‌شناسی و طبقه‌بندی (مرحله تحلیلی) هدف: شناخت سیر حرکت و تطور جریان‌ها. چهار اقدام کلیدی: 1. شناخت عقبه و پیشینه جریان. 2. بررسی سیر تحول و تطور آن. 3. رصد پیامدها و نتایج (رشدها، انحرافات، افق‌های نو). 4. جایگاه‌شناسی جریان در نسبت با دیگر جریان‌ها. اهمیت: این مرحله جریان را در بستر تاریخی و اجتماعی خود قرار می‌دهد و مانع نگاه سطحی می‌شود. ۴. نقد منصفانه و انتخاب آگاهانه (مرحله ارزیابی) هدف: ارزیابی جریان‌ها بر اساس داده‌ها و فهم همدلانه. - ویژگی‌ها: نقد باید منصفانه باشد، نه تخریبی. انتخاب باید آگاهانه و مبتنی بر مراحل قبلی باشد. اهمیت: این مرحله از خطای «برچسب‌زنی غیرعلمی» جلوگیری می‌کند و نقد را به ابزار رشد تبدیل می‌سازد. ۵. گزینش اصل و شاخه‌ها (مرحله انتخاب راهبردی) هدف: انتخاب یک جریان یا مکتب به‌عنوان اصل و استفاده از دیگر جریان‌ها به‌عنوان شاخه و برگ. - ویژگی‌ها: اگر یک اصل انتخاب نشود، جامعه دچار پراکندگی و هرج‌ومرج (همج رعاع) خواهد شد. جریانات دیگر به منزله شاخه و برگ هستند و می‌توانند مکمل باشند، اما اصل باید روشن باشد. اهمیت: این مرحله به جریان‌شناسی جهت می‌دهد و مانع از نسبی‌گرایی مطلق می‌شود. ۶. تبعیت، تسلیم و نوآوری (مرحله عملی) - هدف: عمل به جریان منتخب و نوآوری درون آن. - ویژگی‌ها: تبعیت از اصول جریان برگزیده. تسلیم در برابر مبانی الهیاتی و عقلانی آن. نوآوری برای پاسخ به نیازهای جدید جامعه. اهمیت: این مرحله جریان‌شناسی را از سطح نظری به سطح عملی و تمدنی ارتقا می‌دهد. نکته تکمیلی: برچسب‌زنی قاعده‌مند - ماهیت جریان‌ها: هر جریان برای فهم دقیق نیازمند برچسب‌گذاری است. - معنای درست برچسب‌زنی: مفهوم‌سازی و اصطلاح‌سازی علمی، نه تهمت و تخریب. - هدف: طیف‌نگاری جریان‌ها و روشن کردن جایگاه آنها در نسبت با معارف اسلامی و جریان‌های دیگر. - قاعده: برچسب‌زنی باید علمی، اخلاقی و قاعده‌مند باشد تا فهم جایگاه جریان‌ها ممکن شود. جمع‌بندی جریان‌شناسی یک فرایند شش‌مرحله‌ای است: اطلاعات → فهم همدلانه → تحلیل و طبقه‌بندی → نقد منصفانه → گزینش اصل و شاخه‌ها → تبعیت و نوآوری. این فرایند با برچسب‌زنی علمی تکمیل می‌شود و به ما امکان می‌دهد تا حرکت‌های تاریخی و اجتماعی را نه‌تنها بفهمیم، بلکه در مسیر صحیح هدایت کنیم. 〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰 https://eitaa.com/Mahdiaazemate

📌 دوره کوتاه‌مدت منطق جریان‌شناسی کنش‌گران انقلاب اسلامی (فصل اول از سلسله جلسات تبیینی و گفتگوهای علمی) 🎙 با ارائه حجةالاسلام دکتر سید مهدی موسوی در ۴ جلسه (حضوری و مجازی / برادران و خواهران) ⏹هفته اول: 🔸یک‌شنبه ۹ آذر 🔹دوشنبه ۱۰ آذر ⏹ هفته دوم: 🔸یک‌شنبه ۱۶ آذر 🔹دوشنبه ۱۷ آذر زمان: ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۷ مکان: قم، خ رسالت، مسجد الزهرا (سلام الله علیها) https://nshn.ir/rbsdq6yxQDkI آدرس ثبت نام: https://survey.porsline.ir/s/kSeE169Y/ (آدرس مجازی متعاقبا برای ثبت نام کنندگان ارسال خواهد شد) اطلاعات بیشتر از طریق: @Beyond_Thoughts1191 #جریان_شناسی #روش_شناسی #منطق ا•┈┈••✾••┈┈•ا ❇️ #امتداد_حکمت_و_فلسفه https://eitaa.com/hekmat121/2895

جلسه سوم و چهارم دوره‌ی «منطق جریان‌شناسی کنش‌گران انقلاب اسلامی» یکشنبه ۱۶ آذر و دو شنبه ۱۷ آذر برگزار می‌شود.

📌بازتاب جلسات منطق جریان شناسی ۵ سلام علیکم وقت بخیر استاد عزیزم منطق جریان شناسی رو پیگیریم واقعا عالیه و این تبیین شما دقیقا محل جداشدن اندیشه های متفاوت رو از یکدیگر رو بیان می کند.

📌دوره ی بسیار خوبی است، نه فقط برای کسانی که دغدغه ی سیاسی و اجتماعی دارند، بلکه برای کسانی که دغدغه های علمی صرف هم دارند مفید است و آنها را در شناخت جریانات علمی و تفکیک لایه های اندیشه شان از یکدیگر توانا می کند. و به آنها این امکان را می دهد که نقاط شباهت و تمایز در نظام های اندیشه و همچنین مواضعی را که آنها از هم تاثیر گرفته اند را کشف نماید. این رویکرد علمی که آقای موسوی سالها پیگیر آن بوده و مکتوبات متعددی پیرامون آن عرضه کرده اند، یکی از رویکردهایی است که بن‌مایه‌های اصلی جریانات فکری و علمی را برای ما آشکار می کند و به باور نگارنده، یکی از نقاط قوت اندیشه ی خود ایشان، همین نگاه جریان شناختی به جریانات فکری، تحلیل آنها و یافتن ارتباط و نسبت آنها با یکدیگر است. از عموم دوستان طلبه و دانشجویی که این یادداشت به نگاهشان می رسد، برای شرکت در این دوره دعوت می نمایم. #منطق_جریان_شناسی @taamollat

📌 🔹یکی از نکاتی که با منطق جریان شناسی در جریان های فکری اسلامی به دست می آید، کشف رابطه و نگاه آنها به منابع اصلی دین، یعنی قرآن و سنت و همچنین نسبت آنها با عقل است. بسیاری از جریانات فکری اسلامی در قم و مشهد و.... هستند که نگاه خاصی به قرآن یا تحلیل خاصی از سنت دارند و یا اینکه اصلا به مفاد عقل در مسائل دینی(اعم از شرعی و اخلاقی و....) بها نمی دهند و در عین حال از لایه های دیگری از عقلانیت، که اتفاقا در بسترهای حکمی دیگری روییده متاثرند. سالهایی که در قم بودم با انواع و اقسام این جریانات مواجه و با آنها مباحثه داشتیم. نگاه جریان شناختی، به کشف این لایه های پنهان اندیشه خیلی کمک می کند. #منطق_جریان_شناسی @taamollat