#جشن_تیرما_سیزده_شو_مبارک🌹
#حفظ_آداب_و_سنتهای_قدیم/ همه چیز درباره شب سیزدهم آبان
از این جشن های دوازده گانه تـنها جشن #تیرگان با نام "تیرماه سیزه شو"
(شب سیزده تـیرماه) هنوز در مازندران برگزار می شود.
ولی برگزاری جشن های دیگری چون فروردین گان، اردیبهشت گان و...به دست فراموشی سپرده شده است.
جشن تیرگان روز سیزدهم ماه تیر (روز تیر) است.
افزون بر یکی بودن نام روز و ماه، جشن تیرگان را سالروز حماسهً معـین کردن مرز ایران با #تیراندازی_آرش و #شب_تولد_حضرت_علی (ع) همزمان می دانند و می گویند؛ #پیروزی_کاوه_بر_ضحاک نیز در این روز اتفاق افتاده است.
از اتفاقات یاد شده تعیین مرز ایران به توسط #تیراندازی_آرش مشهورتر است...
بطوری که ابوریحان بیرونی در التفهیم آورده است:
بدین تیرگان گفتـند، که آرش تیر انداخت از بهر صلح منوچهر که با افراسیاب ترکی کرده است، بر تیر پرتابی از مملکت؛ و آن تیر گفـتـند: او از کوه های طبرستان بکشید تا بر سوی تخارستان.
ابوریحان پیدایش جشن تیرگان و شرح برگزاری آن را در آثارالباقیه به تفضیل آورده و برای پـیدایی آن دو سبب نقل کرده است؛ یک سبب تیراندازی آرش برای مرز ایران و توران بود که کمان را تا بنا گوش خود کشید و خود پاره پاره شد.
و تیر از کوه رویان به اقصای خراسان که میان فرغانه و تخارستان است.
نشانه های برگزاری جشن تیرگان، از قرن ششم به بعـد در سند های تاریخی اندک است. در روزگار ما، فقط در شهرهای مازندران مراسم «تیرما سیزه شو» بر جای مانده است.
محاسبه فصل ها، فعالیتهای کشاورزی و جشنهای کهن بر پایهً تـقویم محلی مازندرانی تا یک نسل پیش رایج بود.
مراسم ویژه ی « تیرماه سیزده شب »:
#لال_بازی:
یکی از رسوم ویژه ی این شب است؛ شگون چوب خوردن از لال نیز از دیگر مراسم مخصوص این جشن است، به گونه‌ای که در برخی از شهرها این مراسم به «لال شو = لال شب» معروف است.
بدین ترتیب که شخصى که او را خوش‌قدم مى‌دانند، در این شب با لباس مبدل، دستمالی به سر بسته و صورتش را سیاه می‌کند و مانند لال‌ها با کسی حرف نمی‌زند و چند نفر او را همراهی می کنند.
این شخص که او را لال، لال مار و لال شیش می‌گویند با همراهی چند نفر وارد خانه‌های محل می‌شود و با چوب و ترکه‌ای (شوش یا شیش) که از درخت داغ‌داغان (ته‌دانه) در دست دارد، ضربه‌ای به ساکنان خانه می‌زند.
او (لال) مخصوصاً به سراغ زنان نازا، حیوانات اهلی نازا، دختران شوهر نکرده، و درختان بی میوه می رود و با ترکه به آنها می زند. یک نفر از حاضران پا در میانی کرده و ضمانت می کند که مثلا: این زن یا آن درخت یا آن دختر را نزن.
من ضمانت می کنم که باردار شود، میوه بدهد، به خانه شوهر رود.
صاحب خانه ها، به آنان شیرینی، گندم برشته، برنج، گردو یا خوراکی دیگر می دهند و آمدن لال را به خانه و کاشانه خود به فال نیک می گیرند و باور دارند که «لال»هر کس را بزند تا سال دیگر مریض نمی‌شود در بعضی از نقاط مازندران پس از رفتن لال، صاحب خانه ترکه "توت شیشک" را (که لال در همه ی خانه ها می گذارد) در بـین چوب های سقـف خانه گذاشته و معـتـقدند که برکت بام را زیاد و حیوانات موذی مثل موش و سوسک و... را دفع می کند.
در حین انجام این مراسم کسى نباید صحبت کند، زیرا جریمه مى‌شود.
#شال_اندازی:
درشب تیر ماه سیزده، مراسم شال‌اندازى نیز انجام مى‌شود. در این مراسم نوجوانان به پشت بام خانه ها می روند و دستمالی را به ریسمان می بندند و به خانه ها می اندازند تا صاحب خانه کشمش، نخود چی، پول و... در گوشه دستمال ببنددو به آنها هدیه دهد.
#آب_پاچی:
در روز تیر ماه سیزده پاچیدن آب به یکدیگر را خوش‌یمن مى‌دانند
#فال_حافظ:
از رسم های دیگر تیرما سیزه شو فال گرفتن با دیوان حافظ است که در شهرها، روستاها و تقریباً همه خانه ها - حتی اگر لال هم به خانه نیاید - مرسوم است. در این شب ، برای همهً حاضران فرصتی است که خوب و بد نیت خود را از حافظ، که "به شاخ نبات" قسمش داده اند، جویا شوند. در روستاها و خانواده هایی که "حافظ خوان" نباشد، حاضران با دوبـیـتی خواندن، فال می گیرند
ودر بعضی جاها نیز مردم هر خانه دور هم جمع می شوند و به نقل داستان ها و قصه ها می پردازند.
#جشن و #پایکوبی:
جشن و پایکوبی بخش دیگری از این مراسم است که معمولا نوازندگان محلی با سرنا می نوازند و مردم به شادمانی و پایکوبی می پردازند.
#پذیرائی ویژه ی « تیرماه سیزده شب»:
آماده کردن خوراکی‌های سیزده‌گانه جشن را کامل می کند. با اشاره به واقعه ی تاریخی جنگ افراسیاب و در محاصره بودن مردم آن زمان پختن گندم و میوه خصوصا « به » یکی از رسوم ویژه ی این شب است. اساسا پذیرائی از میهمانان با آجیل و شیرینی و تنقلات که از نظر تنوع به سیزده برسد؛ در این جشن برگزار می‌شود.
✅کانال وسطی کلای قائم شهر
@vostakola_Ghaemshar
۱۰ تیر در تقویم ایران باستان #جشن_تیرگان است.
🔺 تیرگان روزی است که در اساطیر ایران آرش کمانگیر، از بلندترین نقطه البرز که دماوند است برای تعیین مرز ایران کمان کشید. ابوریحان بیرونی در آثار الباقیه گفته #تیرگان روز بزرگداشت مقام نویسندگان بود. برخی۱۳ تیر را نیز #روز_تیرگان می‌دانند.
✅کانال وسطی کلای قائمشهر
@vostakola_Ghaemshar
#جشن_تیرما_سیزده_شو_مبارک🌹
#حفظ_آداب_و_سنتهای_قدیم/ همه چیز درباره شب سیزدهم آبان
از این جشن های دوازده گانه تـنها جشن #تیرگان با نام "تیرماه سیزه شو"
(شب سیزده تـیرماه) هنوز در مازندران برگزار می شود.
ولی برگزاری جشن های دیگری چون فروردین گان، اردیبهشت گان و...به دست فراموشی سپرده شده است.
جشن تیرگان روز سیزدهم ماه تیر (روز تیر) است.
افزون بر یکی بودن نام روز و ماه، جشن تیرگان را سالروز حماسهً معـین کردن مرز ایران با #تیراندازی_آرش و #شب_تولد_حضرت_علی (ع) همزمان می دانند و می گویند؛ #پیروزی_کاوه_بر_ضحاک نیز در این روز اتفاق افتاده است.
از اتفاقات یاد شده تعیین مرز ایران به توسط #تیراندازی_آرش مشهورتر است...
بطوری که ابوریحان بیرونی در التفهیم آورده است:
بدین تیرگان گفتـند، که آرش تیر انداخت از بهر صلح منوچهر که با افراسیاب ترکی کرده است، بر تیر پرتابی از مملکت؛ و آن تیر گفـتـند: او از کوه های طبرستان بکشید تا بر سوی تخارستان.
ابوریحان پیدایش جشن تیرگان و شرح برگزاری آن را در آثارالباقیه به تفضیل آورده و برای پـیدایی آن دو سبب نقل کرده است؛ یک سبب تیراندازی آرش برای مرز ایران و توران بود که کمان را تا بنا گوش خود کشید و خود پاره پاره شد.
و تیر از کوه رویان به اقصای خراسان که میان فرغانه و تخارستان است.
نشانه های برگزاری جشن تیرگان، از قرن ششم به بعـد در سند های تاریخی اندک است. در روزگار ما، فقط در شهرهای مازندران مراسم «تیرما سیزه شو» بر جای مانده است.
محاسبه فصل ها، فعالیتهای کشاورزی و جشنهای کهن بر پایهً تـقویم محلی مازندرانی تا یک نسل پیش رایج بود.
مراسم ویژه ی « تیرماه سیزده شب »:
#لال_بازی:
یکی از رسوم ویژه ی این شب است؛ شگون چوب خوردن از لال نیز از دیگر مراسم مخصوص این جشن است، به گونه‌ای که در برخی از شهرها این مراسم به «لال شو = لال شب» معروف است.
بدین ترتیب که شخصى که او را خوش‌قدم مى‌دانند، در این شب با لباس مبدل، دستمالی به سر بسته و صورتش را سیاه می‌کند و مانند لال‌ها با کسی حرف نمی‌زند و چند نفر او را همراهی می کنند.
این شخص که او را لال، لال مار و لال شیش می‌گویند با همراهی چند نفر وارد خانه‌های محل می‌شود و با چوب و ترکه‌ای (شوش یا شیش) که از درخت داغ‌داغان (ته‌دانه) در دست دارد، ضربه‌ای به ساکنان خانه می‌زند.
او (لال) مخصوصاً به سراغ زنان نازا، حیوانات اهلی نازا، دختران شوهر نکرده، و درختان بی میوه می رود و با ترکه به آنها می زند. یک نفر از حاضران پا در میانی کرده و ضمانت می کند که مثلا: این زن یا آن درخت یا آن دختر را نزن.
من ضمانت می کنم که باردار شود، میوه بدهد، به خانه شوهر رود.
صاحب خانه ها، به آنان شیرینی، گندم برشته، برنج، گردو یا خوراکی دیگر می دهند و آمدن لال را به خانه و کاشانه خود به فال نیک می گیرند و باور دارند که «لال»هر کس را بزند تا سال دیگر مریض نمی‌شود در بعضی از نقاط مازندران پس از رفتن لال، صاحب خانه ترکه "توت شیشک" را (که لال در همه ی خانه ها می گذارد) در بـین چوب های سقـف خانه گذاشته و معـتـقدند که برکت بام را زیاد و حیوانات موذی مثل موش و سوسک و... را دفع می کند.
در حین انجام این مراسم کسى نباید صحبت کند، زیرا جریمه مى‌شود.
#شال_اندازی:
درشب تیر ماه سیزده، مراسم شال‌اندازى نیز انجام مى‌شود. در این مراسم نوجوانان به پشت بام خانه ها می روند و دستمالی را به ریسمان می بندند و به خانه ها می اندازند تا صاحب خانه کشمش، نخود چی، پول و... در گوشه دستمال ببنددو به آنها هدیه دهد.
#آب_پاچی:
در روز تیر ماه سیزده پاچیدن آب به یکدیگر را خوش‌یمن مى‌دانند
#فال_حافظ:
از رسم های دیگر تیرما سیزه شو فال گرفتن با دیوان حافظ است که در شهرها، روستاها و تقریباً همه خانه ها - حتی اگر لال هم به خانه نیاید - مرسوم است. در این شب ، برای همهً حاضران فرصتی است که خوب و بد نیت خود را از حافظ، که "به شاخ نبات" قسمش داده اند، جویا شوند. در روستاها و خانواده هایی که "حافظ خوان" نباشد، حاضران با دوبـیـتی خواندن، فال می گیرند
ودر بعضی جاها نیز مردم هر خانه دور هم جمع می شوند و به نقل داستان ها و قصه ها می پردازند.
#جشن و #پایکوبی:
جشن و پایکوبی بخش دیگری از این مراسم است که معمولا نوازندگان محلی با سرنا می نوازند و مردم به شادمانی و پایکوبی می پردازند.
#پذیرائی ویژه ی « تیرماه سیزده شب»:
آماده کردن خوراکی‌های سیزده‌گانه جشن را کامل می کند. با اشاره به واقعه ی تاریخی جنگ افراسیاب و در محاصره بودن مردم آن زمان پختن گندم و میوه خصوصا « به » یکی از رسوم ویژه ی این شب است. اساسا پذیرائی از میهمانان با آجیل و شیرینی و تنقلات که از نظر تنوع به سیزده برسد؛ در این جشن برگزار می‌شود.
✅کانال وسطی کلای قائم شهر
@vostakola_Ghaemshar