🔺 شش پرده از محاصره مدینه در جنگ احزاب
1️⃣ آیه 10 سوره احزاب اوج ترس و دلهره مسلمانان را توصیف می‌کند. محاصره شهر از سوی احزاب (قریش، یهود بنی‌نضیر و سایر قبایل) فشار روانی عظیمی را بر آنان تحمیل کرده بود. در چنین شرایطی، برخی از مسلمانان دچار #تزلزل و شک شدند و به #وعده‌های_الهی بدگمان گشتند.
«إِذْ جَاءُوكُم مِّن فَوْقِكُمْ وَمِنْ أَسْفَلَ مِنكُمْ وَإِذْ زَاغَتِ ٱلْأَبْصَـٰرُ وَبَلَغَتِ ٱلْقُلُوبُ ٱلْحَنَاجِرَ وَتَظُنُّونَ بِٱللَّهِ ٱلظُّنُونَا»
«هنگامی که [دشمنان] از بالا و پایین [شهر] به سوی شما آمدند و [در آن حال] دیدگان [از شدّت ترس] خیره شده بود و جان‌ها به گلو رسیده بود و به خدا گمان‌های [ناشایست] می‌بردید.»
2️⃣ آیه 11 بیان می‌کند که این محاصره آزمونی الهی برای #سنجش_ایمان و پایداری مؤمنان بود. مسلمانان با تهدیدات شدید نظامی و کمبود امکانات روبه‌رو بودند و همین امر آنان را به شدت در معرض فشار روحی قرار داد.
«هُنَالِكَ ٱبْتُلِىَ ٱلْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا۟ زِلْزَالًۭا شَدِيدًا»
«آنجا بود که مؤمنان آزمایش شدند و سخت به لرزه درآمدند.»
3️⃣ آیه 12 بیان میدارد که #منافقان در این بحران، به جای تقویت روحیه مسلمانان، #شک و #تردید ایجاد کردند و سعی داشتند با #القای_ناامیدی، جبهه مؤمنان را تضعیف کنند.
«وَإِذْ يَقُولُ ٱلْمُنَـٰفِقُونَ وَٱلَّذِينَ فِى قُلُوبِهِم مَّرَضٌۭ مَّا وَعَدَنَا ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥٓ إِلَّا غُرُورًۭا»
«و [به یاد آورید] زمانی که منافقان و کسانی که در دل‌هایشان بیماری [شک و تردید] بود، می‌گفتند: خدا و پیامبرش جز وعده‌های فریبنده به ما ندادند.»
4️⃣ در آیه 13 اشاره می‌شود که گروهی از منافقان و افراد ضعیف‌الایمان در شرایط سخت محاصره، برای رها کردن میدان جنگ بهانه‌جویی کردند. آنها به دروغ ادعا کردند که خانه‌هایشان در خطر است و نیاز به محافظت دارد، در حالی که خداوند تأکید می‌کند این ادعا صرفاً بهانه‌ای برای فرار بود.
«وَإِذْ قَالَت طَّآئِفَةٌۭ مِّنْهُمْ يَـٰٓأَهْلَ يَثْرِبَ لَا مُقَامَ لَكُمْ فَٱرْجِعُوا۟ ۚ وَيَسْتَـْٔذِنُ فَرِيقٌۭ مِّنْهُمُ ٱلنَّبِىَّ يَقُولُونَ إِنَّ بُيُوتَنَا عَوْرَةٌۭ وَمَا هِىَ بِعَوْرَةٍ إِن يُرِيدُونَ إِلَّا فِرَارًۭا»
«و هنگامی که گروهی از آنان گفتند: ای اهل یثرب! اینجا جای ماندن برای شما نیست، پس بازگردید [به خانه‌هایتان]. و گروهی دیگر از آنان از پیامبر اجازه [بازگشت] می‌خواستند و می‌گفتند: خانه‌های ما بی‌حفاظ است [و نیاز به مراقبت دارد]، در حالی که [خانه‌هایشان] بی‌حفاظ نبود. آنان جز فرار [از میدان] قصدی نداشتند.»
5️⃣ آیه 22 اشاره دارد که مؤمنان واقعی در این شدیدترین بحران با ایمان قوی و #اعتماد_به_وعده‌های _الهی استوار ماندند. می‌فرماید:
«وَلَمَّا رَءَا ٱلْمُؤْمِنُونَ ٱلْأَحْزَابَ قَالُوا۟ هَـٰذَا مَا وَعَدَنَا ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَصَدَقَ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَمَا زَادَهُمْ إِلَّآ إِيمَـٰنًۭا وَتَسْلِيمًا»
«و هنگامی که مؤمنان [واقعی] احزاب را دیدند، گفتند: این همان است که خدا و رسولش به ما وعده داده بودند، و خدا و رسولش راست گفتند؛ و این [حادثه] چیزی جز ایمان و تسلیم آنان نیفزود.»
6️⃣ آیه 9 نشان می‌دهد که مسلمانان در اوج فشار، با #امداد_الهی مواجه شدند؛ طوفان شدیدی بر سپاه احزاب فرود آمد و آنان ناچار به عقب‌نشینی شدند.
«يَـٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ ٱذْكُرُوا۟ نِعْمَةَ ٱللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَآءَتْكُمْ جُنُودٌۭ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًۭا وَجُنُودًۭا لَّمْ تَرَوْهَاۚ»
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! نعمت خدا را بر خود یاد کنید، آن‌گاه که لشکرهایی [عظیم] به سوی شما آمدند؛ پس ما بر آنان باد سخت و لشکریانی که نمی‌دیدید فرستادیم.»
💠 وضعیت روحی مسلمانان در جنگ احزاب از اوج ترس و دلهره تا #ایمان و تسلیم در برابر اراده الهی متغیر بود. این واقعه نشان داد که بحران‌ها و سختی‌ها ابزار آزمونی برای تقویت ایمان و تفکیک #مؤمنان واقعی از #منافقان است. قرآن با بیان واقعه، الگوی پایداری و #اعتماد_به_خداوند را برای مسلمانان در تمام دوران‌ها ارائه می‌دهد.
📚📚📚
