#رسانه‌ی_ملی و تضعیف خانواده - ۱
تأثیرگذاری تلویزیون بر نهاد #خانواده از یک سو و حساسیت به وجود ارزش‌های اسلامی در خانواده موجب شده است که پیام‌های تلویزیونی با تأکید بیشتر مورد مداقه قرار بگیرند؛ گرچه رسانه‌ی ملی به دلیل اینکه به نوعی صدای نظام جمهوری اسلامی قلمداد میشود، سعی داشته است ارزش‌های دینی را به مخاطبان خود منتقل کند و در مقایسه با برنامه‌های تلویزیونی دیگر کشورهای اسلامی، برنامه‌های عفیفانه‌تری ارائه دهد، اما عملکرد آن در حوزه‌ی #خانواده انتقادهایی را نیز متوجه خود کرده است:
۱. تضعیف تمایز و #هویت_جنسی: در سال‌های اخیر، #فمینیسم با ورود به عرصه‌ی هنر و فیلم‌سازی، سعی در از میان برداشتن تمایزات جنسیتی میان زن و مرد داشته و یکی از پیام‌های پررنگ فمینیسم در رسانه همواره به این مورد اختصاص یافته است. در فیلم‌ها و سریالهای غربی این مورد به خوبی مورد مشاهده است. به نظر می‌رسد رسانه‌ی ملی به دو صورت به رواج این ایده در برنامه‌های خود دامن زده است: از طرفی با پخش فیلم‌ها و سریالهای غربی این پیام را به مخاطب خود القا کرده و از سوی دیگر با ساخت سریالهای ایرانی، که متأثر از فضای سریالهای غربی است، موجب تضعیف این تمایز گشته است. متأسفانه در تلویزیون بارها شاهد این بوده‌ایم که در سریال‌ها تصویر درستی از هویت مردانه و زنانه نمایش داده نشده است. ناگفته نماند حفظ این تمایزات، که از موارد مؤکد نگاه اسلامی به جنسیت است، به هیچ وجه به معنای #تبعیض_جنسیتی و نگاه فرادست‌ـ‌فرودست به دو جنس نیست.
@zanan_enghelaby
در اسلام، به تفاوت‌های تکوینی زن و مرد، اعم از تفاوت‌های جسمی و روانی، توجه بسیاری بذل شده است؛ ولی متأسفانه در تلویزیون شاهد کم‌لطفی نسبت به چنین امر مؤکدی هستیم. برای مثال، ویژگی #حیا به عنوان خصلت برجسته‌ی جنس زن کمتر مرد توجه قرار گرفته است و بعضاً با نمایش شخصیت‌های داستانی زنی که ارتباط دوستانه با مردان برقرار می‌کند این حریم خدشه‌دار شده است. هرچند در اغلب موارد در انتهای داستان نتیجه ختم به خیر میشود، اما در طول روایت داستان سریال این رابطه ها نمایش داده میشود و به تبع آن ارزش حیا دستمالی میگردد.[۱]
نمونه‌ی دیگر مربوط به ارزش #غیرت به عنوان خصلت مردانه است که در روایات فراوان به آن اشاره و از آن به خوبی یاد شده است. امام باقر فرموده‌اند: «خداوند #غیرت را برای زنان قرار نداد و فقط برای مردان قرار داد.»[۲] در اغلب سریالهای تلویزیونی، اعم از طنز و درام خانوادگی، به نوعی #غیرت مورد تمسخر واقع میشود و معمولاً افراد بی‌منطق به چنین ویژگی‌ای متصف‌اند.[۳]
اگر معتقد باشیم که رسانه‌ها و به ویژه تلویزیون می‌توانند با استفاده از جذابیت‌های ذاتی خود ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی را به مخاطبان منتقل نمایند، می‌توان گفت که نمایش چنین تصویرهایی از ویژگی‌های جنسیتی نه تنها به تخطئه‌ی #ارزش‌های_دینی منجر خواهد شد، بلکه بر کم‌رنگ شدن این ارزش‌ها در عرصه‌ی جامعه نیز کمک خواهد کرد. حال آنکه در رسانه‌ای که ادعای رواج ارزش‌های دینی را دارد، تناقض در نظر و عمل چندان پذیرفته نیست.
ادامه دارد…
#رسانه‌ی_ملی
#خانواده
#هویت_جنسی
كميته زنان #جبهه_مردمي نيروهاي انقلاب اسلامی🌿🌺
🌺 @zanan_enghelaby
🌺
بشری
#رسانه‌ی_ملی و تضعیف خانواده - ۱ تأثیرگذاری تلویزیون بر نهاد #خانواده از یک سو و حساسیت به وجود ار
#رسانه‌ی_ملی و تضعیف خانواده - ۲
۲. تضعیف #نقش‌های_جنسیتی: یکی از کارکردهای مهم #خانواده حفظ تمایز جنسیتی است. تمایز جنسیتی در خانواده از دیرباز محل نقد و چالش دیدگاه‌های فمینیستی بوده است. خانواده به دو شیوه تمایزهای جنسیتی را استمرار می‌بخشد: تقسیم کار جنسیتی بین زن و شوهر، انتقال نقش‌های جنسیتی به کودکان از راه جامعه‌پذیری. اگرچه در خصوص تقسیم کار جنسیتی تعابیر متفاوتی وجود دارد، اما به نظر می‌رسد تقسیم دوگانه‌ی رفتار، جایگاه و نقش میان دو جنس باعث بقا و استحکام خانواده میشود و در گام بعدی نیز خانواده به این تقسیم دوگانه استمرار می‌بخشد. در این گستره، تقسیم #نقش‌های_جنسیتی محل بحث نیست و می‌توان پذیرفت که تداوم بسیاری از تمایزهای جنسیتی، که معلول فرهنگ‌ها و الگو‌های رفتاری خاص است، به تحکیم و تقویت نهاد #خانواده کمکی نمیکند، اما دیدگاه #فمینیستی در نفی مطلق تمایزهای جنسیتی نیز قابل دفاع نیست.
@zanan_enghelaby
در رسانه‌ی ملی، به دلیل عدم شناخت ژرف نسبت به آموزه‌های دینی در حوزه‌ی #خانواده و ورود ارزش‌ها و تلقیات مدرن در متن برنامه ها، در اغلب موارد شاهد بی‌توجهی نسبت به این کارکرد مهم #خانواده و بعضاً تخطئه‌ی آن هستیم. در بسیاری از سریالهای خانوادگی، مسئله‌ی #نان آوری مرد، به عنوان اصلی ترین وظیفه‌ی او در اسلام، به محاق رفته است و جدای از اینکه در نوع خاصی از خانواده تبلیغ میشود، بعضاً این مسئله‌ی مهم به انحای مختلف به سخره گرفته میشود.
در سریالهای طنز، بسیار شاهد نقش مرد بی عرضه و زن زرنگ بوده‌ایم. هرچند برخی معتقدند طنز واقعیت را بازنمایی نمیکند و اثرپذیری مخاطب از آنچه موجب خنده میشود، کمتر است؛ اما نگارنده باور دارد در سریالهای طنز، به بهانه‌ی خنداندن، بسیاری از حدود پایمال میشود و اساساً به هر بهانه ای نباید مخاطب را خنداند و هر چیزی نیز نباید مستمسک خنده قرار گیرد. اگر معتقدیم مسئله‌ی #قوامیت مرد اتکای اصلی‌اش بر وظیفه‌ی نان آوری است و نیز #قوامیت یکی از ستون‌های خانواده‌ی اسلامی است، پس آیا صرف خنداندن، این مجوز را به ما می‌دهد که چنین اصل مهمی را خواسته یا ناخواسته تضعیف کنیم؟!
افزون بر این، چنین نقدی درباره‌ی تضعیف جایگاه #همسری و #مادری نیز قابل طرح است. در متون اسلامی، جایگاه #همسری زن نیز کانون توجه قرار گرفته و به رفتارهای مورد انتظار از زن در ایفای نقش همسری توجه بسیار شده است. همچنین گرچه #خانه‌داری در متون اسلامی وظیفه‌ی اصلی زن قلمداد نشده، اما فرهنگ دینی ناظر به ارزش‌گذاری درباره‌ی آن است. قرار دادن ثواب‌های بی‌شمار برای این کار منجر میشود که منزلت و پایگاه نقش #خانه‌داری همواره با اهمیت باشد.[۴] با این وجود، در قرائت مرجح سریالهای تلویزیونی چند سال اخیر، نه تنها این نقش مطرود واقع شده است بلکه با نمایش زنان شاغل شهری، سبک زندگی خاصی القا گشته است. با مروری کوتاه بر سریالهای دهه‌های شصت و هفتاد، این نکته به خوبی خود را نشان می‌دهد.[۵]
در این رابطه دو نکته قابل ذکر است؛ اول اینکه نمایش حجم گسترده‌ی زنان شاغل، میل به اشتغال را در میان جمعیت زنان شهری و روستایی بالا می‌برد. دیگر اینکه عدم ارزش‌گذاری مثبت بر #خانه‌داری، نه تنها این نقش را کم‌رنگ می‌کند، بلکه موجبات نارضایتی زنان #خانه‌دار را به مرور فراهم می‌سازد و باز آنچه به محاق میرود ارزش‌ها و تأکیدات دینی در حوزه‌ی #خانواده است.
ادامه دارد…
#رسانه‌ی_ملی
#خانواده
#هویت_جنسی
كميته زنان #جبهه_مردمي نيروهاي انقلاب اسلامی🌺
🌺 @zanan_enghelaby
🌺🌿
بشری
#رسانه‌ی_ملی و تضعیف خانواده - ۲ ۲. تضعیف #نقش‌های_جنسیتی: یکی از کارکردهای مهم #خانواده حفظ تمایز
#رسانه‌ی_ملی و تضعیف خانواده - ۳
۳. تبلیغ الگوی خاصی از #خانواده: جامعه‌ی ایرانی از حیث قومیت و شهری/روستایی بودن، جامعه‌ای متکثر است. هنوز جمعیت بسیاری از مردم ایران در روستاها و شهرهای کوچک زندگی می‌کنند و کماکان برخی از آداب و رسوم خود را حفظ کرده‌اند. شاید بتوان گفت برخی از مظاهر اولیه‌ی تکنولوژی مثل برق و تلویزیون و خودرو به این مناطق راه یافته است، اما #بافت_فرهنگی آن‌ها چندان شهری نشده است و البته نباید هم بشود. در اینکه ورود امکاناتی مثل برق، گشایش‌ها و برکات زیادی را در زندگی روستایی به همراه داشته است تردیدی نیست، اما حداقل از یکی از مضرات آن، به ضرس قاطع، می‌توان صحبت کرد: ورود مهمان ناخوانده ـ‌تلویزیون‌ـ به خانواده‌های روستایی و شهرستانی.
برنامه‌های تلویزیونی، اعم از سریال‌ها و تبلیغات بازرگانی، #سبک_زندگی خاصی را نمایش می‌دهند، اما آنچه در این قسمت بدان تأکید دارم، نمایش الگوی خانواده‌ی شهری نیمه‌مرفه است؛ خانواده‌ای که در آن روابط زن و شوهر ورای آداب #سنتی است، فرزندان نقشی برجسته و سرورگون در برابر والدین دارند و زنان به مشاغل به اصلاح مزدوری مثل کارمندی مشغول‌اند.
🌺 @zanan_enghelaby
پرسش اصلی این است که در زمانه‌ای که ما با حجم گسترده‌ی مهاجرت از روستا به شهر و از شهرهای کوچک به مراکز استان‌ها روبه‌رو هستیم، نمایش این الگوی #خانواده چه تأثیری بر این پدیده خواهد داشت؟ آیا به نوعی زندگی شهری را مرجح و زیبنده‌تر و آزادتر نشان نمیدهد؟ آیا چنین تصویرسازی‌ای به خالی شدن روستاهای ما و کوچک شدن جمعیت کشاورز و دامدار و…کمک نخواهد کرد؟ آیا اگر امروز شاهد پیر شدن جمعیت روستاها هستیم، نمی‌توانیم برای رسانه در وقوع چنین پدیدهای سهمی تعیین کنیم؟ به نظر می‌رسد با چنین تصویرسازی‌ای، در عین اینکه تنوع گونه‌های خانوادگی را به ناچار به یکسانی بدل کردیم، موجی از نارضایتی را نیز در میان خانواده‌های مذکور به ارمغان گذاشتیم و این یکی از آسیب‌های جدی رسانه در حوزه‌ی #خانواده است.
ادامه دارد…
#رسانه‌ی_ملی
#خانواده
#هویت_جنسی
كميته زنان #جبهه_مردمي نيروهاي انقلاب اسلامی🌿🌺
🌺 @zanan_enghelaby
بشری
#رسانه‌ی_ملی و تضعیف خانواده - ۳ ۳. تبلیغ الگوی خاصی از #خانواده: جامعه‌ی ایرانی از حیث قومیت و شه
#رسانه‌ی_ملی و تضعیف خانواده - ۴
۴. تغییر در #سبک_زندگی و منش اقتصادی خانواده‌ها: در جامعه‌ی امروز ایران با مسائل بسیاری مواجهیم که شاید رد آن را بتوان در تغییر #سبک_زندگی و #مصرف‌گرایی یافت. مسئله‌ی #حجاب، رواج ارزش‌های مصرفی، گسترش کالاهای مصرفی، تلاش خانواده‌ها برای تأمین اقتصادی بیشتر در راستای ارضای نیاز به مصرف، تغییر در سبک پوشش، رواج زنانه شدن مصرف و... مسائلی از این دست هستند.
شاید اگر بگوییم #رسانه‌ی_ملی بیشترین سهم را در گسترش این مسائل داشته است، چندان به بیراهه نرفته باشیم. رسانه در دو بخش #تبلیغات_بازرگانی و نمایش #سبک_زندگی طبقه‌ی متوسط رو به بالای شهری به ترویج #سبک_زندگی نیمه‌غربی و #مصرف‌گرایی دامن زده است.
پیش‌تر از مهمان ناخوانده‌ی خانواده‌های ایرانی صحبت کردیم. تبلیغات بازرگانی روزانه نه تنها کالاهای خارجی و مصرفی بسیاری را تبلیغ می‌کند، بلکه از آن جهت که اغلب آن‌ها از طرح روایتی برخوردارند، در خلال داستان، چیدمان و سبک زندگی طبقه‌ی متوسط رو با بالای پایتخت‌نشین به تصویر کشیده میشود. مثلاً برای تبلیغ یک روغن نباتی، خانواده‌ای را نشان می‌دهد که اولاً از حیث ترکیب جمعیتی کاملاً شهری‌اند؛ یعنی یک تا دو فرزند دارند، ثانیاً از غذاهای بسیار متنوع با چیدمان لوکس و نیز دکوراسیون مدرن برخوردارند.
🌺 @zanan_enghelaby
از این رو، از یک #تبلیغ_بازرگانی، مخاطب به چند نکته رهنمون میشود: اول اینکه به سرعت به سمت خرید آن کالا میرود، دوم به طور ضمنی درمی‌یابد که لازمه‌ی مثلاً داشتن تلویزیون ال‌سی‌دی، مبلمان فلان شکل و چیدمان خاص است. بنابراین به طور ناخودآگاه با خرید برخی کالاها میل یا به عبارت بهتر نیاز به تغییر دکور منزل نیز ایجاد میشود. در بخش دیگر، یعنی در سریال‌ها تلویزیونی، این مسئله به گونه‌ی دیگری نشان داده میشود: اغلب داستان‌ها حول خانواده‌های شهری و دغدغه‌ی آن‌ها می گردد؛ گویی دریچه‌ی دوربین تلویزیون فقط #تهران‌نشین‌ها و کلان‌شهرنشین‌ها را می‌بیند. همچنین در ساختار خود داستان نیز گویی نمایش سبک زندگی نیمه‌مرفه به یک اصل دائمی و همیشگی بدل شده است.
اقتضائات خانواده‌ی شهری و روستایی تفاوت‌های زیادی دارد و نمایش خانواده‌ی شهری به تدریج به تغییر در ارزش‌های خانواده‌ی روستایی منجر میشود: #اشتغال و حضور اجتماعی زنان، نوع رابطه‌ی زن و شوهر، نوع رابطه‌ی والد‌ـ‌فرزندی و مسائل مبتلا به آن‌ها همه‌و‌همه نه تنها منجر به تغییر ارزشی خانواده‌ی روستایی میشود، بلکه اساساً بی‌توجهی به بخش عظیمی از جمعیت ایران، یعنی روستانشین‌ها، خود محل طرح سؤالی اساسی است. از این رو، به سادگی می‌توان رد پای تلویزیون را در اقتصاد خانواده و ساختار خانواده مشاهده نمود.
ادامه دارد…
#رسانه‌ی_ملی
#خانواده
#هویت_جنسی
كميته زنان #جبهه_مردمي نيروهاي انقلاب اسلامی🌿🌺
🌺 @zanan_enghelaby
بشری
#رسانه‌ی_ملی و تضعیف خانواده - ۴ ۴. تغییر در #سبک_زندگی و منش اقتصادی خانواده‌ها: در جامعه‌ی امروز
#رسانه‌ی_ملی و تضعیف خانواده - ۵
چه باید کرد
در این زمانه‌ای که چرخه‌ی #مدرنیته به واسطه‌ی جهانی شدن و حضور پررنگ رسانه ها، به ترویج ارزش‌های عام جهانی دست یازیده و ارزش‌های بومی و خاص جوامع را در درون خود هضم می‌کند و نیز در روزگاری که جریان #فمینیسم به مدد حضور در رسانه‌ها در خارج و داخل، کمر همت بر نابودی ارزش‌های #خانواده‌ی_اسلامی بسته، دور از تدبیر است که ما در رسانه‌ی خود، که ادعای اسلامی بودن و اسلامی کردن آن همه‌جایی شده است، خواسته یا ناخواسته، ارزش‌های دینی و ملی خود را تضعیف کنیم یا نسبت به آن‌ها تغافل ورزیم.
همه‌ی نقدهایی که در بالا بدان اشاره شده است، نشانگرِ نبود یک سیاست منسجم رسانه‌ای در حوزه‌ی #خانواده است که نتیجه‌ی آن روندی شده است که می‌توان از آن به سیاست یکی به نعل و یکی به میخ یاد کرد. امروز در جامعه‌ی ما، شاهد پژوهش‌های زیادی با رویکرد اسلامی در مسئله‌ی #خانواده هستیم و از این نظر، گرچه به نقطه‌ی مطلوب نرسیده‌ایم، اما رشد قابل توجهی داشتیم. لذا ظاهراً حلقه‌ی مفقوده‌ی ما به ارتباط این حوزه‌های پژوهشی و روند سیاست‌گذاری در رسانه بازمیگردد و این وظیفه‌ی رسانه است که از پژوهشگران حوزوی و دانشگاهی دعوت به عمل آورد و راهبردهای آن‌ها را نه فقط در مقام سمع، بلکه در مقام عمل نیز به کار برد.
🌺 @zanan_enghelaby
هرچند عده‌ای بر ذات محصولات تکنولوژیک چون #تلویزیون تأکید دارند و معتقدند لازمه‌ی این ذات توجه به بعضی نکات و تغافل نسبت به برخی ارزش‌های دیگر است، اما با این وصف باز هم می‌توان از این ابزار به نحوی بهتر و در راستای اهداف دینی استفاده جست. یکی از نکات مهم آموزه‌های اسلامی این است که این آموزه‌ها گاه با ارزش‌گذاری بر جایگاه‌ها و نقش‌های جنسیتی مثل تکریم مادری، پدری و همسری و نقش نان‌آوری مرد سعی در ایفای بهتر این نقش‌ها دارند؛ این نکته به خوبی می‌تواند مورد استفاده‌ی #برنامه‌سازان رسانه قرار گیرد و به جای آنکه بعضاً شاهد استفاده‌ی تکنیک‌های هنری در تضعیف این جایگاه‌ها هستیم، می‌توان از این تکنیک‌ها در علو و ارزش نهادن به چنین نقش‌های مهمی در ساختار خانواده‌ی اسلامی بهره جست.
منابع :
[۱] نمونه: سریال فاصله، دلنوازان و نرگس.
[۲] وسایل الشیعه، ج ۲، ص ۱۵۴، ح ۲۵۲۸۷.
[۳] نمونه‌ی اخیر از این مورد در سریال راه طولانی به وضوح به چشم میخورد: آنجا که مرتضی امیری از اشتغال همسرش ممانعت می‌کند، ولی از جانب او مورد بی‌توجهی و بعضاً تحقیر واقع می شود.
[۴] ف. علاسوند، «هویت و نقش‌های جنسیتی»، ص ۲۵۸.
[۵] این روزها به مدد شبکه‌ی «آی‌فیلم» و پخش سریالهای قدیمی چون «آینه» امکان این مقایسه برای همگان فراهم شده است.
#رسانه‌ی_ملی
#خانواده
#هویت_جنسی
✍ فاطمه فقیه‌ایمانی
منبع: برهان
كميته زنان #جبهه_مردمي نيروهاي انقلاب اسلامی🌿🌺
🌺 @zanan_enghelaby