📗شهريار جاده ها،سفرنامه ناصرالدين شاه به عتبات
سفرنامه و نوشتن ماجراهای دیده شده و اتفاق افتاده در سفر، در میان ایرانیان در گذشته های دور رواج داشته است. از قرون اولیه اسلامی، آن ها که با توجه به تأکید دین مبین اسلام در سیر و سیاحت به جهت پیروی از این آیین پسندیده، دنیای متمدن آن روزگاران را سیر و سیاحت کردند، پس از پایان سفر تعدادی از آنان، نوشته هایی مبنی بر گزارش سفر خود و آنچه از شگفتی ها دیده بودند و به نظرشان جزو عجایب بود همه را به صورت سفرنامه نوشته و از خود به یادگار گذاشتند. هر کدام از این سفرنامه ها می تواند دریچه ای به دنیای گذشته برای ما و نسل های آینده باشد.
در این میان می توان به سفرنامه (ابن بطوطه) سیاح معروف اشاره کرد و همچنین باید از حکیم بزرگوار (ناصر خسرو قبادیانی) یاد کرد، که سفر خویش را برای برگزاری فریضه حج آغاز کرد و سفرنامه ای پرمحتوا و شیرین از خویشتن به یادگار گذاشت.
در میان پادشاهان و فرمانروایان گذشته ایران، نویسنده خاطرات و سفرنامه نویس کم پیدا می شود و شاید بتوان گفت تنها (ناصر الدین شاه قاجار) است که در سفر و حضر، خود قلم به دست گرفته و یا کسانی را مأمور این کار می کرده است، تا وقایع زندگی و اتفاقات روزانه را یادداشت و تنظیم نمایند. البته این سفرنامه بیشتر به خط خود اوست.
این پادشاه قاجار حتی اتفاقات روزانه خود را به طور روز به روز یادداشت کرده که این یادداشت ها نیز می تواند راهنمایی برای اوضاع اجتماعی آن روزگار باشد.
#سفرنامه_ناصرالدین_شاه_به_عتبات
📗شهريار جاده ها،سفرنامه ناصرالدين شاه به عتبات،ص۲۳
🌺🌺🌺🌺
🕌@ziarat_et
📗شهريار جاده ها،سفرنامه ناصرالدين شاه به عتبات
روزنامه سفر به عتبات عالیات که از جمله نسخه های دستنویس موجود در خزانه اسناد سازمان اسناد ملی ایران می باشد. این مجموعه با شماره ۹۵ در خزانه سازمان ثبت شده است.است، که مردم درباره او گفتگوی بیشتری داشته باشند. در زیارت شاه از حرم مطهر حضرت امام حسین علیه السلام چنین شهرت یافته بود که وقتی او به صحن مطهر وارد می شود، از روضه خوانی دعوت می کنند که برای پادشاه ذکر مصیبت کند و مجلس روضه ای بخواند. این شخص برای این که به اصطلاح مجلس خود را گرم کند با توجه به نام ناصر و جمله معروف حضرت ابا عبد الله در زمان شهادت، اشاره به ضریح مقدس می نماید و حضرت حسین بن علی را مخاطب قرار داده و می گوید: ای حسین در روز عاشورا فریاد زدی: (هل من ناصر ینصرنی)، اکنون (ناصر) برای یاری تو آمده، اما افسوس که دیر رسیده است. و چنین شهرت یافته بود که با شنیدن این جملات ناصر الدین شاه از شدت گریه به حالت اغما افتاده و اطرافیان او را به حال می آوردند. اما در سرتاسر این سفرنامه سخن از چنین مجلسی نیست و این نشان می دهد که این داستان ساخته و پرداخته ذهن اطرافیان بوده است که شدت علاقه او را به مذهب در بین مردم شایع سازند.
#سفرنامه_ناصرالدین_شاه_به_عتبات
📗شهريار جاده ها،سفرنامه ناصرالدين شاه به عتبات،ص۲۴
🌺🌺🌺🌺
🕌@ziarat_et
📗شهريار جاده ها،سفرنامه ناصرالدين شاه به عتبات
همچنین در مقدمه ای که بر سفرنامه چاپی نوشته شده، آمده است:
(در بغداد حدود صد هزار تومان به تزیینات مرقد امام اعظم ابو حنیفه نعمان بن ثابت کوفی خرج کرد) ولی در این سفرنامه از این مطلب سخنی به میان نیامده است و حتی وقتی یکی از اطرافیان او را برای رفتن به زیارت مقبره ابو حنیفه تشویق می نماید و به شاه تذکر می دهد که نسبت به مردمی که برای استقبال آمده اند جواب سلام آن ها را بدهد، پیشنهاد دهنده را فردی سفیه می خواند. این نکته در کتاب حاضر چنین آمده است: (اقبال الدوله آمد، صحبت شد.
اقبال بسیار سفیه است، می گفت به مردم استقبال چی بغدادی که سلام می کنند، جواب سلام بدهیم و فردا به زیارت امام اعظم ابو حنیفه و شیخ عبد القادر بروید، کاظمین نرفته، یعنی به این صراحت نمی گفت اما از ارشادی که می کرد این معنی مفهوم شد.) او قبر ابو حنیفه را زیارت می کند اما از پرداخت وجه خبری نیست. در مقدمه سفرنامه چاپی چنین آمده است: (در حین ورود کربلا، بعد از غسل زیارت، تشرف به حرم حضرت ابو الفضل (علیه السلام) را تصمیم داد، اطرافیان جسارتا به عرض رسانیدند که معمولا تشرف به حرم حسینی را مقدم می دارند. در جواب فرمودند که این دستگاه سلطنت است و به اصول آن من آشناتر از شما هستم، کسی که بخواهد به حضور شاهنشاه برود باید نخست، وزیر دربار را دیده و استجازه نماید.)
در حالی که در این سفرنامه که وقایع تمام روزها به جز یکی دو مورد که به خط دیگری است، همه به خط خود اوست،....
#سفرنامه_ناصرالدین_شاه_به_عتبات
📗شهريار جاده ها،سفرنامه ناصرالدين شاه به عتبات،ص۲۵
🌺🌺🌺🌺
🕌@ziarat_et
📗شهريار جاده ها،سفرنامه ناصرالدين شاه به عتبات
اصلا چنین مطلبی وجود ندارد و مطابق معمول اول به زیارت حرم حضرت امام حسین (ع) می رود و سپس حضرت عباس بن علی (ع) را زیارت می نماید و این نشان می دهد که این داستان نیز ساخته و پرداخته اطرافیان است.
شاعر بودن ناصر الدین شاه نیز بسیار معروف است، البته او طبع شعری داشته و گاهی بر سبیل تفنّن شعری می سروده است و نمونه هایی از آن در میانه دستخطهای او یافت می شود.
غرض از بیان این عنوان آن است که شعری در میان مرثیه خوانان و مردم رایج بوده و هست که آن را به ناصر الدین شاه نسبت می دهند:
رفتم به کربلا به سر قبر هر شهیددیدم که تربت شهدا مشک و عنبر است
هریک شهید مرقد او چهار گوشه داشت شش گوشه یک ضریح در این هفت کشور است
پرسیدم از کسی سببش را به گریه گفت پائین پای قبر حسین قبر اکبر است اما در این سفرنامه چنین شعری عنوان نشده است، او حتی در این کتاب از شاعری خود نیز سخنی به میان نیاورده است تنها در یکی دو جا بیان می کند که غزل هایی از میان غزل های شیخ سعدی شیرازی را (منتخب) کرده است و در هنگامی که سفر تقریبا به انتها می رسد و هر یک از همراهان به عزم سفری به مکه یا مدینه به راه دیگری می روند، این بیت از سعدی را مناسب حال آورده است:
هریک از دایره جمع به جایی رفتندما بماندیم و خیال تو به یک جای مقیم با این توضیحات روشن می شود که آن شعرهای مرثیه نیز از ناصر الدین شاه نباید باشد و کسی آن را ساخته و به نام او رواج داده است.
#سفرنامه_ناصرالدین_شاه_به_عتبات
📗شهريار جاده ها،سفرنامه ناصرالدين شاه به عتبات،ص۲۶
🌺🌺🌺🌺
🕌@ziarat_et
📗شهريار جاده ها،سفرنامه ناصرالدين شاه به عتبات
رفتن به این سفر علاوه بر مخارج فراوانی که داشته است، زحمت و رنج و مشقت آن نیز در بین راه برای مردم و رعیت بیچاره بوده است و چنان که در همین اوراق ملاحظه خواهید کرد در چند جا نیز عکس العمل هایی از مردم در قبال کارهای همراهان شاه انجام شده است و گاه این مردم چنان متأذی و پریشان می شدند که فرستاده شاه را به باد کتک می گرفتند:
(برای جزئی حرفی میانه آدم عرفانچی و کدخدا جنگ می شود، یکباره نصف شب هزار نفر رعیت با چوب و چماق ریخته فحش زیاد به عرفانچی داده بلکه کتک هم زده بودند و رفته بودند بالای بام، که خانه را بر سر عرفانچی خراب کنند. عرفانچی بیرون آمده با هزار زحمت و التماس آنها را از سر، بازکرده است) از نظر فرهنگ اجتماع در این سفرنامه می توان دریافت که رفته رفته با نفوذ (فرنگیان) در دربارهای ایران و (عثمانی) آداب و رسوم و سنت ایرانی و اسلامی که تا این زمان ها کاملا رعایت می شده و اگر هم انجام نمی گردیده در خفا و دور از چشم دیگران بوده است، گاه به گاه نادیده گرفته می شود و منکرات رفته رفته علنی و آشکارا می گردد. آداب و رسوم (فرنگی) باب روز می شود استعمال مشروبات الکلی به طور علنی کم کم انجام می شود و (معیّر الممالک) به خاطر مهمانان عثمانی (شام میز فرنگی) می دهد.
#سفرنامه_ناصرالدین_شاه_به_عتبات
📗شهريار جاده ها،سفرنامه ناصرالدين شاه به عتبات،ص۲۶
🌺🌺🌺🌺
🕌@ziarat_et