عظمت فکری و قدرت تفکر
«شهید باهنر، مرد بی تظاهری بود که هیچ کس از ظاهر آرام او نمیفهمید در باطن و ذهن و اندیشه موّاج او چه میگذرد. وی یکی از متفکرین و تئوریسینها و ایدئولوگهای انقلاب بود. نوشته های زیادی داشت و کتابهای زیادی را تنظیم کرده بود....ارتباطات نزدیکی با شهید مطهری و شهید بهشتی داشت و هر دوی اینها، برای عظمت فکری و قدرت تفکر عملی او ارزش زیادی قائل بودند...»
به نقل از حضرت آیتالله خامنهای(مدظلهالعالی)
محمدجواد باهنر، در سال ۱۳۱۲ شمسی در کرمان متولد شد. او تحصیلات حوزوی را از ۱۱ سالگی در مدرسه معصومیه کرمان آغاز کرد و به موازات آن در مدارس جدید نیز تحصیل کرد. در ۱۳۳۲ش برای ادامه تحصیلات حوزوی به قم رفت و پس از تکمیل درسهای سطح، در درس خارج فقه آیتالله بروجردی به مدت شش سال و در درس فقه و اصول امام خمینی به مدت هفت سال شرکت کرد. او در این ایام در درس اسفار و تفسیر علامه طباطبایی نیز حاضر میشد. باهنر مدتی نیز در حوزه علمیه نجفاز درس استادان آن حوزه استفاده کرد.
باهنر در قم تحصیلات دبیرستانی را نیز ادامه داد. او در سال ۱۳۳۷ش به دانشکده الهیات دانشگاه تهران راه یافت، دوره کارشناسی این دانشکده را به پایان رساند و دوره کارشناسی ارشد علوم تربیتی را نیز در دانشگاه تهران با موفقیت گذراند. سپس به ادامه تحصیل در دوره دکتری همان دانشکده پرداخت.
سال ۱۳۴۲ به استخدام وزارت آموزش و پرورش در آمد و علاوه بر تدریس با دفتر تحقیقات و برنامهریزی وزارتخانه همکاری داشت و برنامههای تعلیمات دینی کلاسهای مختلف تحت نظر وی تهیه و تنظیم میشد. کتابهای دینی تألیف وی نقش چشمگیری در آگاهسازی جوانان و نوجوانان قبل از انقلاب ایفا نمود. شهید باهنر با سخنرانیهای خود در مساجد، مجالس روضه، هیئتها و حسینیهها ضمن ابلاغ اندیشههای امام خمینی و برنامههای نهضت، مقدمات آمادگی اعتقادی مردم ایران را برای مبارزه با حکومت پهلوی فراهم میکرد
در پی اظهارات باهنر در سال ۱۳۵۰ در خصوص جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی؛ توسط ساواک احضار و سپس ممنوعالمنبر گردید. باهنر در دوران ممنوعالمنبر بودن فعالیتهای فرهنگی بسیاری از جمله تأسیس دفتر نشر و فرهنگ اسلامی، تأسیس مدرسه راهنمایی مفید، تأسیس و بنای کانون توحید و تأسیس مکتب امیرالمؤمنین(ع) را در کارنامه خود دارد. سال ۱۳۵۶ همزمان با گسترش تظاهرات و مخالفتهای مردم علیه رژیم پهلوی، باهنرهمگام با روحانیون متعهد دیگر به تلاشهای خود برای افشای چهره واقعی حکومت افزود و سخنرانی وی در شیرازمنجر به دستگیریاش شد. تشکیل روحانیت مبارز و سازماندهی تظاهرات و اعتصابات از جمله اقدامات ایشان در آن برهه به شمار میرود.
امام خمینی چند ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به منظور سازماندهی انقلاب و هدایت نیروها دستور تشکیل شورای انقلاب اسلامی را صادر و شهید مطهری، شهید شهید بهشتی، شهید باهنر،عبدالکریم موسوی اردبیلی، اکبر هاشمی رفسنجانی را به عنوان هسته اولیه آن شورا تعیین نمودند. این شورا در دی ماه ۱۳۵۷ شکل گرفت و با توجه به وضعیت خاص کشور در پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، نقش مهمی در هدایت و برنامهریزی امور انقلاب ایفا نمود. اهداف کلی از تأسیس شورای انقلاب پاسداری از ثمرات مبارزات آزادیخواهانه مردم ایران، اجرای اهداف انقلاب، تأسیس نهادهای سیاسی جدید و ایجاد حکومت جمهوری اسلامی در ایران بود. باهنر در ۲۰/۶/۱۳۵۹ در کنفرانسی خبری و رادیو تلویزیونی گزارش کاملی از عملکرد و فعالیتهای این شورا ارائه کرد. اعضایشورای انقلاب مانند حلقههایی پیوند قوای سهگانه را با شورای انقلاب میسر میکردند.
محمدجواد باهنر و سید محمد حسینی بهشتی به همراه جمعی از شخصیتهای دیگر به تأسیس حزب جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۷ اقدام کردند. نقش باهنر در حزب تعیین کننده بود. پس از شهادت بهشتی، باهنر به دبیرکلی حزب انتخاب شد و این مسئولیت را تا زمان پذیرش پست نخستوزیری بر عهده داشت. در پی برکناری بنی صدر از مقام ریاست جمهوری و انتخاب شهید رجایی به عنوان رئیسجمهور، در سال ۱۳۶۰ دکتر باهنر به عنوان نخستوزیر به مجلس شورای اسلامی معرفی شد. عمر کابینه او بسیار کوتاه بود زیرا هشتم شهریور ۱۳۶۰ دفتر ریاست جمهوری توسط سازمان مجاهدین ایران (منافقین) منفجر شد و محمدعلی رجاییرئیسجمهور و باهنر نخستوزیر و عدهای دیگر به شهادت رسیدند.
«از ابعاد مهم زندگی ایشان عشق شدید شهید به ولایت بود. ایشان در کلاسهای درس امام(ره) شرکت میکرد و از این طریق به شخصیت والای امام پیبرد. او از شاگردان بزرگ امام بود و با ورود امام به ایران از اولین کسانی بود که از ایشان استقبال کرد. در روزهای بعد از پیروزی انقلاب، همواره به عنوان یکی از بازوهای قوی ولایتفقیه به شمار میرفت. او میگفت: هر زمان مشکلات به ما هجوم میآورد، با رسیدن به خدمت امام، امید و نیرویی تازه میگیریم و مشکلات حل میشود. این حاکی از اطمینان و علاقه او به خط رهبری و ولایت فقیه بود.»
نمونه یک مومن راسخ
«ایشان در عمل، نمونه یک مومن راسخ بود. آنچنان که بیان میداشت: «من هرگز خستگی را ملاقات نخواهم کرد» و این تنها یک ادعا نبود و با عمل خویش آن را اثبات میکرد.»
فردی مصر و مجد
«از ابعاد شخصیتی ایشان، مصر و مجد بودن در به پایان رساندن یک کار بود. اگر کاری به او محول میشد، دیگر آرام نداشت تا آن کار را تمام بکند. کما این که برادران عزیز، شخصیتهای مملکتی، به این مساله اذعان دارند و در مسائل مختلفی که رسیدگیاش به عهده ایشان بود، گاهی میشد بیستوچهار ساعت مینشست و تکان نمیخورد. غذا و خواب و… را کنار میگذاشت، تا این مساله را به اتمام برساند و فکرش از آن راحت شود.»
خادم مردم
«او به مردم علاقه خاصی داشت و همواره در بین مردم مستضعف حضور داشت. عمر خود را برای ارشاد مردم صرف کرد. او معتقد بود اگر مردم آگاهی پیدا کنند و بسیج شوند، با وجود رهبری امام سدی محکم در حمایت اسلام اصیل به وجود خواهد آمد که هیچ سیلابی قدرت درهم شکستن آن را ندارد. بدین خاطر به روستاهای دوردست سر میزد. مردم آن روستاها باور نداشتند که وزیر مملکت روزی به درد دلهای آنها گوش دهد. هرگاه از محلات پایین شهر برای سخنرانی دعوت میشد، با کمال میل میپذیرفت.»
فروتن و متواضع
«ایشان انسانی فروتن و متواضع بود. هیچ وقت خود بروز نبود. اما در عین حال، به هنگام کار بسیار قاطع بود. ظاهری بسیار نرم و ملایم داشت، اما باطنش بسیار پرصلابت بود. حالت تواضع و فروتنی ایشان از دین باوری سرچشمه میگرفت. وقتی با استدلال و تحلیل به حقیقتی میرسید، نمیشد به راحتی نظرش را عوض کرد. مگر آن که کسی با استدلال و تحلیل بر نظرات وی خدشه وارد می ساخت، در آن صورت سخن حق را با فروتنی می پذیرفت.»
حجت الاسلام والمسلمين شهيد علي ايرانمنش، پسر دایی و همدرس شهيد باهنر ، ماجرای خواب عجیبی به صورت بی واسط از ایشان را نقل می کنند:
اين خوابي كه من عرض مي كنم قبل از سال 1332 بود كه ما هنوز به قم نرفته بوديم. شهيد باهنر گفتند:در يك شب جمعه، يكي از اقوام كه فوت كرده بود و انسان متقي و اهل تهجد و نماز شب بود در خواب دیدم که ايشان از عالم بالا آمدند. جلو رفتم، فهميدم كه مرده.
گفتم: چطوريد؟ گفت: حالم خوب و وضعم رو به راه است.
گفتم: چطور از بالا به پايين آمديد؟
گفت: ما در عالم ارواح ملكوت اعلي هستيم و زندگي مان هم خوب است و امشب به ما اجازه دادند كه بياييم براي ديدن شماها..
بعد به من گفت: محمدجواد!؛ شما همان طور كه يك اسم روي كره خاكي داريد، طبق اعمال تان يك اسم مخصوص نيز در بالاها داريد كه به آن اسم شناخته مي شويد.
_شهید باهنر گفت: من هم چسبيدم به دامن اين بنده خدا و گفتم: بايد بگويي اسم من در بالا چيست._
گفت: نام تو در عالم بالا ناصرالدين است يعني ياري كننده دين...
حتي من گمان مي كنم كه ايشان از ميان 4 فرزندي كه دارند اسم فرزند اول شان را گذاشتند «ناصر» و احتمال مي دهم خوابي كه ايشان قبل از رفتن به قم براي ما نقل كردند، شايد همان خاطره خوابي بود كه (تحت تأثيرش) اسم اولين فرزندشان را گذاشتند؛ ناصر و حتي خواب هاي ديگري ديدند كه مي گفتند وضعيتِ بهشت را به من ارائه داده اند؛ با همان كيفيتي كه در قرآن و روايات هست و مي گفت آن قدر نور و صفا و آن قدر روشنايي بود؛ آن چنان كه آن چه در خواب ديده ام، نمي توانم وصف كنم و شهيد باهنر تا اين حد به مرحله صفاي باطن رسيده بودند.
📚جلد دوم كتاب «شهيددكتر باهنر؛ الگوي هنر مقاومت »