📌 تامّل درباره کتاب «چیستی و نحوه وجود فرهنگ» 💢 #تامل_دوم ⭕️ نویسندۀ فاضل این اثر در تعریف فرهنگ آورده است: انباشت معنا در فاهمۀ عمومی. در این باره باید به چند نکته اشاره کرد: ⭕️ ۱- فرهنگ، خودِ "انباشت" نیست، بلکه "چیز"ی است که انباشته شده است. فرهنگ، "روند" و "شدن" - از قبیل انباشت - نیست، بلکه "مضمون" و "درون‌مایه" است. به‌بیان‌دیگر، "فرایندهای معطوف به فرهنگ"، خودِ فرهنگ نیستند، بلکه "فرهنگ‌ساز" هستند. در اینجا، حتّی نمی‌توان "انباشت" را به‌مثابه "علّت صوری" در نظر گرفت؛ چون علّت صوری در خودِ "شیء"، ظهور و تحقّق دارد، درحالی‌که عمل انباشته‌شدن، روند ناظر به "تجمیع و تراکمِ علّت مادّی" است، نه "هیأت" و "هندسه" و "کالبد"ی که علّت مادّی را صورت‌بندی و نظام‌بخشی می‌کند. پس باید گفت "معانیِ انباشته‌شده"، نه "انباشت معنا". ⭕️ ۲- حتّی "انباشته‌شدگی" نیز آنچنان مهم و تعیین‌کننده نیست، بلکه چه‌بسا یک فرهنگ، چندان قدمت و دیرینگی نداشته باشد و مجال نیافته باشد که "فربه" و "متراکم" شود. ازاین‌رو، فرهنگ "نحیف" و "رقیق" نیر فرهنگ است. برخی فرهنگ‌ها، قویم و غنی هستند و برخی دیگر، فقیر و ضعیف، امّا هر دو در فرهنگ‌بودگی، مشترک و متّحد هستند. در واقع این خصوصیّت، از اوصاف عَرَضی فرهنگ است، نه اوصاف ذاتی. ⭕️ ۳- آنچه که از انباشته‌شدگی مهم‌تر است، "اتّفاق" و "اجماع" است؛ یعنی فرهنگ، امری است که در جامعه، "رایج" و "مستقر" است و "عموم افراد"، از آن تبعیّت می‌کنند. روشن است که فرهنگ، مجموعه‌ای از ارزش‌هاست، امّا مسأله این است که ارزش‌های فرهنگی، "ارزش‌های اجتماعی‌شده" هستند. ارزش‌های فردی، واقعیّت‌هایی از سنخ عادت و سلیقه هستند، نه فرهنگ. بدین جهت، فرهنگ در نسبت مستقیم با "جامعه" و در اتّصال ذاتی با آن، موجودیّت می‌یابد. ⭕️ ۴- در عین حال، نباید غفلت کرد که مقصود از "غالب" و "حاکم" بودن، این نیست که باید فقط آنچه که به‌طور مطلق در "همۀ جامعه"، مستقر است را فرهنگ دانست، بلکه چه‌بسا "پاره‌های جامعه" نیز "ارزش‌های فرهنگیِ خاص" داشته باشد و در این حالت باید از "خُرده‌فرهنگ" سخن گفت. پس خصوصیّت "عمومیّت" نیز، شرط مطلق نیست. ⭕️ ۵- "محمل" و "بستر" فرهنگ نیز فقط "فاهمۀ عمومی" نیست؛ چراکه فرهنگ، منحصر به "امر ذهنی" نیست که بتوان آن را به "واقعیّت‌های فهم‌شونده" محدود کرد. اجزای فرهنگ، هم از قبیل "شناخت‌ها/ باورها/ بینش‌ها" هستند و هم از نوع "خلقیّات/ روحیّات/ مَنش‌ها" و هم از سنخ "رفتارها/ کردارها/ کنش‌ها". ازاین‌رو، فرهنگ بر "انسان" مترتّب می‌شود، بلکه چون "اشیای فرهنگی" نیز وجود دارند که دلالت فرهنگی دارند، فرهنگ حتّی بر غیرانسان نیز بار می‌شود. استاد مطهری در تعبیر دقیق خویش می‌گوید فرهنگ، "روح جامعه" است نه "ذهن جامعه". فهم، یکی از خصوصیّات و لوازم روح است. استاد #مهدی_جمشیدی لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ 🆔 @olum_ensani_eslami

📌 پاسخی به یادداشت دکتر مهدی جمشیدی 💢 اخیراً یادداشتی به قلم فاضل دغدغه‌مند جناب دکتر مهدی جمشیدی درباره کتاب «چیستی و نحوه وجود فرهنگ» اثر استاد سیدیدالله یزدان‌پناه در فضای مجازی منتشر گردید. تصمیم به پاسخش را حسب فهم خود و به عنوان عضوی از گروه تدوین داشتم که یادداشت دوم رسید. ⭕️ در ابتدا از اینکه این اثر درحال ملاحظه و بررسی است به نوبه خود خدای متعال را شاکرم. ⭕️ تأکید می‌کنم آنچه تقدیم می‌شود، فهم این حقیر است و ادعای انتساب به استاد یزدان‌پناه و امضای ایشان نسبت به برداشت‌هایم را ندارم. 1⃣ در یادداشت نخست ادعایی مطرح می‌شود که به نظرم داوری منصفانه‌ای نیست؛ اینکه آنچه در تمامیت کتاب آمده است «زیر سایۀ» تأملات استاد مطهری به سر می‌برد و انگارۀ جدیدی را پدید نیاورده و آنچه به اجمال و اختصار توسط استاد شهید بیان شده، در این کتاب تفصیل یافته است و حتی چیزی متفاوت از «صورت‌بندیِ مطهری» از مسئله نیست. 🔻 طبعاً اثرپذیری از صاحبان فکر پیشین، عیبی نیست که این اثر بخواهد از آن بگریزد، چنان‌که خود در ص 86 ذیل عنوان «پیشینۀ اثر» به اثرپذیری از کتاب جهان‌های اجتماعی استاد پارسانیا ازحیث کمک در پدیدآوری ادبیات اندیشه اشاره کرده، درعین‌حال پدیدآیی اصل اندیشه را به سال‌های بسیار دورتر و در ملاحظه کتاب جامعه و تاریخ علامه مطهری می‌داند. 🔻 اما سؤال این است که میزان این اثرپذیری چقدر است؟ آیا کتاب جدید با همه تفصیلش در این نقطه بسط یافته است یا اینکه پرسش مرکزی کتاب جامعه و تاریخ درباره هویت جامعه و امکان انحلال آن به جمع افراد انسانی، تصویری از هویت خاص اجتماعی در ذهن استاد یزدان‌پناه شکل داده است؟ به نظر می‌رسد این کتاب بیش از این تأثیری نگذاشته است و درواقع جرقه‌ای برای فهم غیرفردی از عرصه اجتماعی بوده است اما درباره هویت فرهنگ، سخنی از آن کتاب برگرفته نشده است. البته جناب دکتر جمشیدی، اثر جدید را به واسطه ندیدن کتاب «نظریۀ فرهنگی استاد مطهری» به سخنی نرم و مؤدبانه، نواخته است و حال آنکه آن اثر دست‌کم توسط این حقیر در همان سال‌ 1393 ملاحظه و تا حدی برای برجسته‌سازی محتوا مخطوط شد و حتی در مباحثه‌ای با حضور تعدادی از دانشجویان و طلاب ارجمند، گزارش گردید. 🔻 اکنون نیز پس از دیدن این یادداشت جناب جمشیدی مراجعه‌ای مجدد نمودم و دیگرباره بر همان قضاوت این دوران مبنی بر این‌که نسبت وثیقی بین محتوای دو اثر از حیث تأثر جدی دومی از اندیشه فرهنگی استاد مطهری نیست، بازگشتم. 2⃣ یکی از پایه‌های مهم کتاب مورد بحث، وجودشناسی فرهنگ است و به تعبیر جناب استاد رشاد این اثر جناب استاد یزدان‌پناه وارد این «دشوارترین» حوزه فرهنگ‌پژوهی شده است؛ کاری که به تعبیر استاد رشاد خود ایشان در ارائه‌های فلسفه فرهنگ‌شان چندان واردش نگردیده بودند. حال اگر عزیزی مدعی تأثر این اثر جدید از آثار پیشین شهید مطهری در حوزه فرهنگ است، باید نشان دهد «وجودشناسی فرهنگ» در آثار استاد شهید را کجا یافته است؟ 3⃣ یکی از عناصر اساسی که تقریر کتاب بر آن بنا شده است، بحث «معنا و معناداری» است؛ مدعی محترم هم باید بتواند نشان دهند که فهم از فرهنگ مبتنی بر مسئله معنا و معناداری در کدام آثار معلم شهیدمان بوده است؟ 4⃣ در متن کتاب ذیل رابطه فرد و جامعه در ص 253 -یعنی همان بحثی که کتاب جامعه و تاریخ استاد مطهری جرقه اندیشه را زده است- در مقام نقد آمده است: «شهید مطهری در تبیین این رابطه، از «منِ اجتماعی» استفاده می‌برد. تبیین ویژه شهیدمطهری از «منِ اجتماعی»، اثر جامعه در فرد یا به‌تعبیر دیگر حضور جامعه در فرد را شرح می‌دهد...از نظر ایشان من اجتماعی، حقیقت حلول‌کرده از جامعه در فرد است. باید دقت نمود که «منِ اجتماعی»، خود «جامعه» نیست. تبیین شهید مطهری در این بحث به‌رغم دیدگاهش بیش از آنکه تحلیل جامعه باشد، مربوط به فرد و حضور جامعه در فرد است.»؛ از این حیث نیز خوب است معلوم شود، تا چه میزان این نقد را قبول دارند؟ یعنی از نظر استاد یزدان‌پناه با اینکه شهید مطهری قائل به نوعی هویت مستقل از جمع جبری افراد است ولی نتوانسته‌اند این هویت جمعی را در هنگام توضیح رابطه فرد و جامعه به خوبی پدیدار کنند و حال آنکه اثر استاد یزدان‌پناه به نظر می‌رسد بخشی از تلاشش از عهده برآمدن چگونگی ساخت این هویت متمایز از افراد دست‌کم در ناحیۀ توضیح هویت فرهنگ، باشد. 5⃣ درباره همان کتاب جامعه و تاریخ خوب است به یاد آوریم: این کتاب هم اساس اندیشه‌اش را از مباحث علامه طباطبایی در تفسیرش می‌گیرد. در آنجا نیز شیوه بحث البته متکی به نقل و قدری با تحلیل عقلی است. اما تحلیل مستقل عقلی به میان نیامده است. #عباس_حیدری‌پور دانش‌آموخته حوزه قم لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ 🆔 @olum_ensani_eslami

💢 بايد اعتراف كنيم كه #حقيقت_اسلام به صورت اصلى در مغز و روح ما موجود نيست، بلكه اين فكرْ اغلب در مغزهاى ما به صورت مسخ شده موجود است؛ #توحيد ما توحيد مسخ شده است، #نبوت ما نبوت مسخ شده است، #ولايت و امامت ما مسخ شده است، اعتقاد به #قيامت ما كم و بيش همين طور. ⭕️ تمام دستورهاى اصولى اسلام در فكر ما تغيير شكل داده. در دين #صبر # هست، #زهد هست، #تقوا هست، #توكل هست. تمام اينها بدون استثناء به صورت مسخ شده در ذهن ما موجود است. ⭕️ فكر دينى ما بايد اصلاح بشود. تفكر ما درباره دين غلط است غلط. به جرئت مى گويم از چهارتا مسئله فروع، آنهم در عبادات، چندتايى هم از معاملات، از اينها كه بگذريم ديگر فكر درستى ما درباره دين نداريم؛ نه در اين منبرها و در اين خطابه ها مى گوييم و نه در اين كتابها و روزنامه ها و مقاله ها مى نويسيم و نه فكر مى كنيم. #اصلاح_دینی #ضرورت_بازنگری_در_مفاهیم_دینی منبع: ده گفتار/ ص۱۵۴ و ۱۵۷ لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ 🆔 @olum_ensani_eslami

📌معرفی کتاب اسلام و نیازهای زمان 💢 در این کتاب موضوع چگونگى انطباق #قوانین_اسلامى با شرایط مختلف زمانى از طریق روش‌ها و راهکارهایى که در متن اسلام پیش‌بینى شده، مورد بحث و بررسى جامع قرار داده‌ شده است. ⭕️ همچنین در کتاب اسلام و نیازهاى زمان ، به شبهات و پرسش‌هایى که در اذهان به ویژه قشر تحصیل‌کرده و متجدد در باب تطبیق اصول ثابت با نیازهاى متغیر وجود دارد پاسخ داده‌ شده است. موضوعاتى از قبیل دیدگاه فرقه‌هاى کلامى #معتزله، #اشاعره، #خوارج و #اخباریان، بحث #اجتهاد و تفرقه در دین، مشروطیت و موافقان و مخالفان آن، نسبت اخلاق و عدالت و نقد آن، به تناسب موضوع اصلى، در این کتاب مورد توجه و بررسى قرار گرفته است. ⭕️ براى #روشنفکران_مسلمان در عصر ما که از نظر کیفیت زبده‌ترین #طبقات_اجتماعى هستند و از نظر کمیت خوشبختانه قشر قابل توجهى به شمار مى‌روند، مهمترین مسئله اجتماعى «#اسلام_و_مقتضیات_زمان» است. ⭕️ دو ضرورت فورى، مسئولیتى سنگین و رسالتى دشوار بر دوش این طبقه مى‌گذارد: یکى ضرورت شناخت صحیح اسلام واقعى به عنوان یک #فلسفه_اجتماعى و یک ایدئولوژى الهى و یک دستگاه سازنده فکرى و اعتقادى همه جانبه و سعادت‌بخش، و دیگر ضرورت شناخت شرایط و مقتضیات زمان و تفکیک واقعیات ناشى از تکامل علم و صنعت از پدیده‌هاى انحرافى و عوامل فساد و سقوط. لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

📌 نقش دین در امور ثابت و متغیر 💢 براى #روشنفکران_مسلمان در عصر ما که از نظر کیفیت زبده‌ترین طبقات اجتماعى هستند و از نظر کمیت خوشبختانه قشر قابل توجهى به شمار مى‌روند، مهمترین مسئله اجتماعى «#اسلام_و_مقتضیات_زمان» است. ⭕️ ارائه دهنده #استاد_امین_اسدپور لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

📌 #نقش_دین_در_امور_ثابت_و_متغیر 💢 ارائه دهنده #استاد_امین_اسدپور ⭕️ #جلسه_اول لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

📌 #نقش_دین_در_امور_ثابت_و_متغیر 💢 ارائه دهنده #استاد_امین_اسدپور ⭕️ #جلسه_دوم لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

📌 #امام_خامنه_ای 💢 وعده‌ی تخلّف‌ناپذیر خدا که «اِن تَنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم». خب، وَمَن اَصدَقُ مِنَ اللهِ قیلًا؟چه کسی از خدا راستگوتر است؟ وعده‌ی ‌چه کسی از خدا درست‌تر است؟ خدا میگوید: اِن تَنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم؛ اگر شما نصرت کردید خدا را، یعنی به سمت تمدّن اسلام و جامعه‌ی اسلامی و تحقّق دین خدا پیش رفتید، خدا شما را یاری میکند؛ ۱۳۹۸/۰۳/۰۱ لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

📌#قبض_و_بسط_تئوریک_شریعت 💢 تطبیق مدعا بر کتاب دکتر سروش ⭕️ ارائه دهنده #استاد_سید_محمود_نبویان لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

📌#قبض_و_بسط_تئوریک_شریعت (۱) 💢 تطبیق مدعا بر کتاب دکتر سروش ⭕️ ارائه دهنده #استاد_سید_محمود_نبویان لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

📌#قبض_و_بسط_تئوریک_شریعت (۲) 💢 تطبیق مدعا بر کتاب دکتر سروش ⭕️ ارائه دهنده #استاد_سید_محمود_نبویان لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

📌#قبض_و_بسط_تئوریک_شریعت (۳) 💢 تطبیق مدعا بر کتاب دکتر سروش ⭕️ ارائه دهنده #استاد_سید_محمود_نبویان لینک کانال #علوم_انسانی_اسلامی ↙️↙️ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b