⬅️ فساد می‌تواند در ابعاد مختلفی رخ دهد:
#فسادی که منافع کوچک برای اشخاص اندکی ایجاد کند (فساد جزئی یا فساد خرد)
#فسادی که در بعد دولت و ابعاد بزرگ روی می‌دهد (فساد کلان یا فساد بزرگ)
#فسادی که در ساختار زندگی روزمرهٔ مردم در اجتماع رایج و گسترده است و نشانه جرایم سازمان‌یافته‌است. (فساد نظام‌مند یا فساد سیستماتیک).
⬅️ فساد جزئی یا فساد خرد در ابعاد کوچک و درون چارچوب‌های اجتماعی و عرف‌های حاکم روی می‌دهد.
برای نمونه می‌توان از ردوبدل شدن #هدایای_نامناسب یا استفاده از ارتباطات شخصی برای کسب نفع نام برد.
این نوع از فساد مشخصاً در کشورهای در حال توسعه که در آنها کارمندان دولتی بسیار پایین‌تر از خط فقر زندگی می‌کنند مشاهده می‌شود.
⬅️ فساد کلان یا فساد بزرگ در بالاترین سطوح دولتی اتفاق می‌افتد و نیازمند واژگونی نظام سیاسی، قانون‌گذاری و اقتصادی است.
این فساد عموماً در #دولتهای دیکتاتوری و دولت‌هایی که فاقد #قوانین صحیح برای جلوگیری از فساد هستند روی می‌دهد.
نظام دولتی در بسیاری از کشورها مشتمل بر شاخه‌های مقننه، مجریه و قضاییه است که به صورت مستقل فعالیت می‌کنند و این استقلال بنا بر قاعده باید آنها را از فساد دور نگه دارد.
⬅️ فساد سیستماتیک (یا فساد بومی) فسادی است که در وهلهٔ نخست به دلیل #ضعف در یک سازمان یا فرایند اتفاق می‌افتد و می‌توان آن را در تقابل با فسادی دانست که فقط تعدادی از کارمندان یا کارگزاران یک سازمان درگیر فساد هستند.
عوامل مشوق فساد سیستماتیک شامل منافع متعارض، قدرت اختیاری، قدرت انحصاری، عدم شفافیت، پرداخت دستمزد کم و فرهنگ مصونیت از مجازات می‌باشند.
۵
◀️ فساد می‌تواند در هر بخشی وجود داشته باشد، چه در بخش #عمومی (دولتی)، چه #خصوصی یا حتی در #سازمان‌های غیردولتی (سازمان مردم‌نهاد - ان جی او- NGO). با این حال تنها در #مؤسساتی که به روش دمکراتیک کنترل و نظارت می‌شوند علاقه‌مندی به توسعه ساز و کارهای داخلی برای مبارزه با فساد فعال یا فساد غیرفعال وجود دارد، در حالی که در صنایع خصوصی و همچنین در سازمان‌های غیردولتی که کنترل دمکراتیک ندارند، #عامل سود سرمایه‌گذاران یا منافع حامیان، تا حد زیادی تعیین‌کننده نحوه عمل کرد سازمان است.
◀️ فساد دولتی شامل #روندهای سیاسی و سازمان‌های دولتی نظیر پلیس، و همچنین فساد در واگذاری #بودجه و قرار دادهای دولتی و استخدامی است.
◀️ بررسی‌های بانک جهانی نشان می‌دهند که #مسئولینی که تصمیم گیرنده‌اند و سیاست‌ها را تعیین می‌کنند (چه #منتخب باشند و چه #انتصابی) نقش بسیار مهمی در معین کردن سطح فساد ایفا کنند و این به دلیل انگیزه‌های متفاوت هر فرد صاحب مسئولیت است.
◀️ فساد سیاسی سوء استفاده از #قدرت عمومی، اداری یا منابع توسط مقامات منتخب دولتی برای کسب سود شخصی، اخاذی، درخواست و پیشنهاد رشوه است.
همچنین می‌تواند به صورت #خرید یا بدست آوردن ارا برای باقی ماندن در پستشان با #سود بردن از امکانات مقام انتخابی شان باشد، که هزینه ان را مالیات دهندگان پرداخته‌اند.
◀️ وقتی که #مسئولین بودجه‌های پروژه‌های عمومی را منحرف کرده و در سمت انتفاع شخصی افراد فاسد و وابستگانشان بکار می‌گیرند فساد ایجاد شده است.
۶
◀️ فساد پلیس نوع ویژه ای از #سوءرفتار پلیس است که در ازای #نفع مالی یا ارتقا درجه از تعقیب پرونده ای خودداری می‌کنند،
در پرونده‌ها، دستگیری‌ها وسایر روندها به‌طور #انتخابی و با دخالت دادن سوء نظرشخصی عمل می‌کنند، یا برای حمایت از همکارانشان دروغ می‌گویند.!!
یک نمونه رایج #فساد پلیس رشوه خواری در قبال گزارش ندادن فعالیت باندهای قاچاق مواد مخدر و تن‌فروشی (فحشا) و سایر امور غیرقانونی است.!!!
◀️ زیر پا گذاشتن #مرام‌نامه و دستورالعمل رفتاری پلیس برای محکوم کردن متهمین است، استفاده از شواهد جعلی از نمونه های رایج فساد است.
◀️ در موارد معدود و کمیاب تری افراد پلیس مستقیماً در سازمان‌های تبهکاری عضویت و شرکت دارند. در اکثر شهرهای بزرگ اداره داخلی ویژه ای برای تحقیق در زمینه تخلفات و فساد پلیس وجود دارد.
۷
⬅️ فساد دستگاه قضایی به #سوء رفتار قضات دادگستری از جمله #دریافت رشوه، صدور احکام غیرعادلانه و نادرست،دخالت دادن تعصبات شخصی در جریان دادرسی و غیره اطلاق می‌گردد.
◀️ امر شناخته شده‌ای است که فساد دستگاه قضایی در ممالک در حال توسعه از جانب دولت دامن زده می‌شود، چرا که #بودجه دستگاه قضایی در کنترل قوه اجرائیه است.!!
مقامات دولتی استقلال و جداییی قوا را محترم نمیشمارند و این سبب وابستگی مالی وخیم قوه قضایی به دولت می‌گردد
#نظام جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب از اولین کشورها در این امر بوده است.
⬅️ بایست بین دو نوع مختلف #فساد قضایی تفاوت قائل شد: اول فسادی که منشأ ان #دولت است؛ از طریق برنامه‌ریزی بودجه و سایر امتیازها، و دیگری فسادی از جانب بخش خصوصی.
⬅️ ریشه کن کردن فساد قضایی، حتی در ممالک پیشرفته می‌تواند بسیار دشوار باشد. فساد قضایی می‌تواند به صورت استفاده #دولت‌ها از دستگاه قضایی برای #سرکوب مخالفین سیاسی به قیمت تباهی حکومت، نیز پدیدار گردد.!!
۸
⬅️ فساد سیستمی فسادی است که عمدتاً به دلیل #ضعف یک سازمان یا #یک فرایند به وجود می آید؛ و معمولاً با #مقامات مسئول که در داخل سیستم فاسد عمل می‌کنند، در هماهنگی است.
⬅️ عاملهایی که فساد سیستمی را تشویق و ترویج می‌کنند عبارتند از #تعارض منافع، کاربرد اختیاری قدرت ؛ انحصار قدرت، عدم شفافیت ، دستمزدهای پایین، وجود فرهنگ عدم مجازات.
⬅️ انواع اصلی فساد از جمله #رشوه‌خواری، اخاذی و اختلاس در نظامی موجودند که در آن فساد به جای استثنا یک قاعده است.
⬅️ محققان بین #فساد سیستمی مرکزیت دار و فساد سیستمی بدون مرکزیت بسته به اینکه در چه سطحی از دولت وقوع یافته باشند، تفاوت قائل می‌شوند؛ در ممالکی نظیر جمهوری‌های مستقل بعد از اتحاد شوروی هر دو گونه از فساد مشهود هستند. برخی محققین معتقدند که دولتهای غربی وظیفه دارند؛ دولتهای توسعه نیافته را در مقابل فساد سیستمی حفاظت کنند.
جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب توانست بر غلبه بیشتر موارد ذکر شده در فساد سیستمی ؛ قوانینی تصویب واجرا نماید که فساد بصورت استثنا و البته غیرقانونی باشد که در گام دوم انقلاب و سکانداری حجت الاسلام رئیسی ومبارزه همه جانبه با فساد در دستگاهها امیدی برای از بین رفتن بقیه موارد ایجاد شد که بعد از حضور در سکانداری دولت سیزدهم همآهنگی دولت و قوه قضاییه در این امر شدت پیدا کرده که امیدواریم فساد به صفر برسد و عدالت اجتماعی بطور کامل بوجود آید...
⏪ در ادامه به فساد خاندان پهلوی اشاره خواهیم کرد...
۹
❌چرا فساد اقتصادي در ايران با همه تلاش ها باز بطور کامل رفع نمیشود و ریشه فساد به چه مواردی برمیگردد؟؟؟
🖊پرسش مهمی كه بايد با مطالعه دقيق نظام سياسي و اداري دولت‌هاي قاجار و پهلوي و دوران انقلاب اسلامی پاسخي دقيق براي آن پيدا كرد.
⬅️ اختاپوس فساد مالي در تاريخ معاصر ايران نه تنها قهرمانان ملي بزرگي چون #ميرزاتقي‌خان اميركبير را به خاطر مبارزه با آن قرباني خود ساخته بلكه با #پريشان ساختن به موقع رشته‌هاي اقتصاد و فرهنگ و سياست ملي، ملت و سرزمين ايران را در چمبره هزارگونه محنت و ابتلا فرو برده است
❌ براستي مفاسد به چه دليلي شيوع يافته‌اند و عاملان آن چه كساني بوده‌اند.؟؟؟
🖊 ايران معاصر پيوسته از فساد برخي رجال حكومتي در عصر قاجار يا پهلوي اول و دوم و حتی در دوران انقلاب اسلامی رنج برده است پادشاهان قاجار و پهلوی وخاندان هایشان بارها اقدام‌هاي ناسالم و فرا قانونی انجام داده‌اند كه در كارنامه تاریخ ثبت شده است!!
و فرق امام خمینی ره و مقام معظم رهبری و بعنوان رهبران انقلاب اسلامی با پادشاهان سابق در این نکته بسیار مهم است که خود عاملی برای مبارزه با فساد و امیدی برای عدالت اداری می باشد...
۱۰
🖊 ايران در تاريخ معاصر خود، شاهد مفاسد مالي بسياري بوده است؛ حكومت‌هاي فاسد و مستبد، با سوءاستفاده‌هاي مالي هر آنچه خواستند با ملت ايران كردند.
🖊 مقام و مسووليت، ثروت كلاني به همراه داشت و بسياري با دادن رشوه، به مقام‌هاي دولتي و حكومتي دست يافتند و به اين ترتيب، مسير فساد و بهره‌برداري‌هاي انتفاعي را در جهت منافع شخصي پيمودند.
🖊عامل اصلي اعتراضات مردمي و بزرگان ديني چه در عصر قاجار و چه در عصر پهلوی، ساختار استبدادي و فساد مالي، به همراه اختناق و مفاسد اخلاقي بود که البته مبارزه شجاعانه و روشنگری ها و حتی نامگذاری سال در بیست سال گذشته بعنوان ادبیات سیاسی خاص در حوزه سیاسی_اقتصادی کشور توسط رهبر معظم انقلاب خود حرکتی در مسیر مبارزه با فساد اقتصادی در مقابل جریانات سیاسی مختلف در صحنه سیاسی کشور بعد از دفاع مقدس می باشد..
۱۱
🖊بحران‌هاي اقتصادي به وجود آمده در تاريخ گذشته ايران، ناشي از #فساد طبقه حاكم، چپاول ثروت‌هاي ملي و عمومي و همچنين وجود #مقامات بلندپايه حكومتي و دولت‌هاي فاسد بوده است.
◀️ صاحبنظران خارجي و انديشمندان بسياري بر اين مطلب تاكيد دارند که #فساد و رشوه‌خواري مقامات و اعضاي خاندان سلطنتي پهلوی به شدت با ارزش‌ها و عادت‌هاي اجتماعي طبقات متوسط و پايين جامعه سنتي ايران در تعارض بود كه خود منجر به همين دوگانگي شديد طبقاتي شد.
◀️ به جرات مي‌توان #فساد مالي حكومت پهلوي را يكي از دلايل #شكل‌گيري نهضت انقلاب اسلامي دانست.
⬅️ رژيم سابق داعيه #مبارزه با مفاسد مالي را داشت در حالي كه خود به شدت در آن غوطه‌ور بود. اسراف، تجمل، دزدي، رشوه و در يك كلام #فساد خاندان سلطنتي و مقامات بلند پايه جامعه آن روز ؛ دليل اصلي بحران موجود در كشور به شمار مي‌رفت.
◀️ دامنه فساد آنقدر گسترش يافته بود كه يكي از خبرنگاران خارجي با اشاره به جريان مبارزه با فساد در ايران نوشته بود «اين كار، غيرممكن به نظر مي‌رسد؛ چرا كه پاي همه به نحوي گير است.»
◀️ دامنه فساد و سوءاستفاده‌هاي مالي اطرافيان شاه و صاحبان نفوذ و قدرت در حكومت‌هاي گذشته و به‌ويژه در دستگاه پهلوي آنقدر وسيع و گسترده بود كه از ديد پژوهشگران خارجي نيز به دور نمانده است؛ آنها بيشترين موارد فساد مالي را مربوط به خانواده پهلوي و دربار شاه مي‌دانند. چه بسيار سوءاستفاده‌هايي كه توسط يك وزير يا مقام بالاي مملكتي صورت مي‌گرفت و به راحتي از آن مي‌گذشتند، در حالي كه يك كارمند ساده با دريافت مختصر رشوه‌اي محاكمه و زنداني مي‌شد.
۱۲
✅فساد مالي پهلوی
🖊در زمان #رضاخان فساد نه تنها نسبت به دوران قاجار كم نشد، بلكه بيشتر از قبل با #استبداد و اختناق بيشتري شايع شد.
🖊درخصوص #شخصيت رضاخان در تاريخ ايران آمده است: «وقتي او در سوم اسفند 1299 كودتا كرد و در سال 1304 به سلطنت رسيد، نه #ملكي داشت، نه كارخانه و نه دارايي قابل ذكري و در سال 1320 املاك سلطنتي او حدود #دو هزار ملك شش دانگ برآورد شد كه از راه‌هاي مفسده‌آميزي چون #غصب، خريد به اجبار و چپاول به دست آمده بود.»
🖊رضاشاه با تصرف اموال و املاک مردم، بزرگ‌ترين مالك ايران شده بود و تمام چرخ‌هاي حياتي كشور را در جهت #منافع شخصي خود به حركت درمي‌آورد و باج‌هاي هنگفتي مي‌گرفت و در حالي كه طبقه #سرمايه‌دار، تجار، انحصارگر و مقربان سياسي را غني مي‌كرد، #تورم و ماليات‌هاي سنگين و سوءاستفاده‌ها و مفاسد مالي، سطح زندگي مردم را كاهش مي‌داد.
🖊جنون ثروت، رضاخان را آنقدر از خود بي‌خود كرده بود كه تنها به #غصب املاک مردم، برقراري انحصارات و كارخانه‌داري ختم نمي‌شد، بلكه #اعتبارات و بودجه مملكتي و به‌ويژه درآمد كشور از نفت، بدون هيچ حساب و كتابي در اختيار شخص شاه بود و او به ميل و اراده خود از آن برداشت نموده و حيف و ميل مي‌كرد.!!!
۱۳
🖊حكومت استبدادي شاه كه هر روز بر شدت اختناق مي‌افزود، راه را براي #فساد مالي خاندان و اطرافيانش هموار مي‌كرد.
🖊بعد از روي كار آمدن #محمدرضا اوضاع جامعه از نظر شيوع فساد مالي بدتر شد، چرا كه فساد در آن زمان تنها به رضاخان و اطرافيان بانفوذ او محدود مي‌شد، اما در دوران سلطنت پهلوي دوم، از شخص شاه گرفته تا خاندان و فاميل او و دولت‌هایی که بر سر كار آمده و وابستگان آنها، همگي به چپاول اموال عمومي، رشوه‌خواري و اخاذي مشغول بودند، به طوري كه اين ميزان گستردگي، باعث شكل‌گيري اعتراضات داخلي و خارجي شد و حاكميت را با بحران #مشروعيت مواجه كرد!!
🖊این مساله به عنوان يك موضوع ملي مطرح بود؛ چرا كه به قولي «در رژيم گذشته فسادهاي زير 100 ميليون تومان را مباح مي‌شمردند.» از آن جا كه خود #دولت فاسد بود، نمي‌توانست در مقابل فساد مقامات و صاحبان قدرت و نفوذ ؛كاري انجام دهد و وقتي دولتمردان ادعاي مبارزه با فساد مالي را مي‌كردند، به سراغ چند تاجر، بازاري يا كارمند دون پايه رفته و آنها را محاكمه مي‌كردند و خود را حامي جامعه‌اي بدون مفاسد مالي مي‌دانستند.
🖊در سال‌هايي كه نفت به قيمت خوبي فروش مي‌رفت، فساد در نورچشمي‌ها بسيار زياد مي‌شد و وقتي قيمت نفت پايين مي‌آمد، بحران اقتصادي، فقر مزمن، مهاجرت روستاييان، تبعيض و شكاف طبقاتي و هزار و يك معضل ديگر در جامعه شيوع پيدا مي‌كرد؛ اين موضوع نتيجه سياست‌هاي غلط و سوءاستفاده‌هاي مالي كلان و نيز برداشت‌ها و حيف و ميل‌هاي بي‌حساب و كتاب ثروت عمومي بود!!!
۱۴
✅محمدرضا پهلوي عامل اصلي فساد :
🖊شاه به‌‌زعم خود بودجه كشور را تقرير مي‌كرد، برداشت‌ها و حيف و ميل‌هاي او از #خزانه عمومي باورنكردني است.
🖊يكي از اين هزينه‌هاي عجيب، مخارجي بود كه او براي #روابط نامشروع خود مي‌پرداخت؛ بيشتر اين رشوه‌ها جواهرات قيمتي بودند كه تنها با يك اشاره از خزانه پرداخته مي‌شدند.
🖊خريد كاخ‌ها، ملک، زمين و اتومبيل، سرمايه‌گذاري در خارج از كشور، سفرهاي خارجي و ... همه از ثروت عمومي و خزانه مملكتي هزينه مي‌شد.
🖊شخص شاه در بسياري از معاملات انجام شده با شركت‌هاي اسلحه‌سازي آمريكايي #رشوه مي‌گرفت.
اين شركت‌ها براي جلب توجه وي به منظور خريد از آنها، رشوه‌هاي كلاني مي‌پرداختند:
«خود شاه تنها در يك معامله با شركت‌هاي اسلحه‌سازي آمريكايي حدود 5/3 ميليارد دلار رشوه گرفته بود.»
در بررسي پرونده‌هاي مربوط به فروش جنگ‌افزار و تسليحات به ايران موارد بسياري در اين‌خصوص وجود دارد كه نه تنها دولت‌هاي به قدرت رسيده، بلكه اعضاي خاندان سلطنتي و شخص شاه از شركت‌هاي مربوط رشوه‌هاي كلاني دريافت مي‌كردند.
با اين وجود #شاه بارها ادعاي مبارزه با فساد را داشت و بر خشكاندن ريشه رشوه‌خواري و مفاسد در ايران تاكيد مي‌كرد حتي در #اصل نوزدهم به اصطلاح انقلاب سفيد، مبارزه با فساد مالي را گنجانده بود و گاهي اوقات اصل «از كجا آورده‌اي» را در مجلس يا دولت بر سر زبان‌ها مي‌انداخت، هر چند مردم مي‌دانستند عامل اصلي خود او است و شرط اول مبارزه، پاكسازي دربار مي‌باشد.
🖊خوشگذراني‌ها، مجالس عيش و نوش و نحوه برپايي جشن‌هاي 2500 ساله، همگي ادعاي دروغين شاه را نمايان مي‌كردند. شاه براي تبليغات #رييس‌جمهوري آمريكا- براي آنكه بعدها حامي او باشد- مخارج هنگفتي پرداخت مي‌كرد كه تمام اين هزينه‌ها از #بودجه عمومي و خزانه پرداخت مي‌شد.
جالب اينجا است كه اگر شخص مورد نظر، رييس‌جمهور نمي‌شد، تا مدت‌ها روابط خصمانه‌اي وجود داشت مگر اينكه #امتيازات و رشوه‌هاي خاصي از سوي شاه و دولت ايران داده مي‌شد تا روابط به حال عادي بازگردد. نمونه‌اي از اين مساله در سال 1355 اتفاق افتاد كه دلارهاي نفتي بسياري از ايران براي ستاد انتخاباتي رييس‌جمهور آمريكا هزينه شد.
۱۵
🖊مینو صمیمی که سالها منشی سفیر ایران در سوئیس و بعد از آن مدتی منشی فرح همسر شاه بود، در کتاب #پشت پرده تخت طاووس، خاطرات مستندی از ولخرجیها و حیف و میلهای شاه و درباریان او ارائه می دهد که ما فقط به یک مورد بسنده میکنیم :
❗️وقتی شاه برای سفر زمستانی به سوئیس می آمد، ابتدا دو هواپیما بارهای او و اطرافیان را می آوردند. سپس دو طبقه کامل از یک هتل مجلل برای دو ماه اجاره می شد و این در حالی بود که شاه ویلایی بسیار مجلل در یک نقطه خلوت برای خود خریداری کرده بود.
آنگاه، شاه و همراهانش با یک هواپیمای دربست وارد می شدند.در طول سفر هم هواپیماهای اختصاصی متعددی، ملزومات سفر آنها را با رفت و آمدهای مکرر تأمین می کردند.
🖊در دوران پهلوی مصرف انواع مواد مخدر، از تریاک تا هروئین و حشیش در ایران رایج گردید. برخی از درباریان به ویژه اشرف، خواهر دو قلوی شاه، نقش مهمی در واردات این مواد به کشور داشت. درصد فراوان قاچاق این مواد، صرف هرزگی ها و قماربازی های اشرف و سایر درباریان در ایران و خارج از ایران می شد.
🖊در ویلای مجلل شاه، اتاق شاه از همسرش به دستور شاه جدا شد تا وی بتواند با صرف پولهای گزاف از بیت المال مسلمین، چهره های مشهور سینمایی غرب و ... را دعوت کند که از آن جمله می توان به بریژت باردو (هنرپیشه مشهور فرانسوی) اشاره کرد.
شاه حتی در زمانی که در ایران بود هرگاه دندانش درد می گرفت با صرف هزینه های گزاف، دندانپزک گرانقیمتی را از سوئیس به ایران می آورد و با اهدای پول کلان و هدایای سنگین و تقبل مخارج سفر و تفریحات گاه دو هفته ای او در ایران، به درمان دردی می پرداخت که با هزینه کمی در ایران قابل درمان بود.!!!!
🖊سفیر وقت ایران در سوئیس یک بار برای تهیه پمادی جهت مداوای خارش دست شاه،هواپیمایی را دربست به لندن فرستاد تا ده حلقه از پماد مورد نظر را برای شاه بیاورد، زیرا پمادی با نام مورد دستور شاه در سوئیس وجود نداشت. بلکه مشابه آن با نامی دیگر موجود بود اما سفیر معتقد بود امر شاه باید همان طور که هست اجرا شود.
۱۶