#سیره_عقلائیه #مقدمات_تحقیق #ضرورت_تحقیق 🖋 این مساله، از مسائلی است که اگر چه کاربردهای فراوانی در فقه و اصول فقه داد، ولی متاسفانه بسیار اندک به آن پرداخته شده است. ✅ یکی از کاربردهای آن در علم اصول فقه، در باب حجیت ظواهر است، زیرا عمده دلیل اصولیون بر حجیت ظواهر، استدلال به سیره عقلائیه است. ✅ یکی دیگر از کاربردهای آن در علم اصول فقه، در باب حجیت خبر واحد است، زیرا در این باب نیز عمده دلیل اصولیون بر حجیت اخبار ثقات، استدلال به سیره عقلائیه است. ✅ یکی دیگر از کاربردهای آن در علم اصول فقه، تنقیح تعداد زیادی از قواعدی است که در مقام جمع بین ادله ای که تعارض بدوی دارند، به کار می روند، مانند عام و خاص، مطلق و مقید، مجمل و مبین، ناسخ و منسوخ و... . ✅ یکی دیگر از کاربردهای آن، استدلال به سیره عقلائیه در کبرای بسیاری از استنباطات فقهی، به خصوص در باب معاملات است، زیرا در باب معاملات، تاسیسات شارع مقدس، بسیار اندک است و اکثر معاملات، امضای سیره عقلاء است. ✅ یکی دیگر از کاربردهای آن در علم فقه، آن است که متاخرین از فقها، مسلماتی و مرتکزات فقهیه ای را که قدمای از فقها، از طریق اجماع منقول، شهرت، عمل اصحاب به خبر ضعیف و ... اثبات می کردند، از طریق استدلال به سیره عقلائیه، ثابت می نمایند، زیرا اعتقاد به ضعف و قابلیت مناقشه در این ادله مذکوره دارند، ولی سیره عقلائیه را قابل خدشه نمی دانند. 🔆نتایج: 🔆 نتیجه ۱: از آن جایی که اهم اماراتی که در علم فقه، به کار می روند، همین مواردی است که ذکر شد (به خصوص، اخبار ثقات و حجیت ظواهر)، اهمیت و ضرورت تحقیق جامع الاطراف در این زمینه، روشن و مبرهن است. بنابراین، باید تمام زوایای مساله سیره عقلائیه، به خوبی مورد پژوهش قرار گیرد. 🔆 نتیجه ۲: این مساله از مبادی تصدیقیه علم اصول فقه است، زیرا پس از تصدیق به حجیت آن است که با استناد به آن، می توان حجیت ظواهر، حجیت اخبار آحاد و ... از مسائل اصولی را ثابت نمود. 🔆 نتیجه ۳: این مساله، از مسائل علم اصول فقه نیز محسوب می شود، زیرا در علم فقه نیز کاربرد دارد و کبرای قیاس استنباطات فقهی، قرار می گیرد و در نتیجه، تعریف مساله اصولی، بر آن صادق است. ادامه دارد... @Hoseinmehrali

#اصول_فقه 1 #سیره_عقلائیه #مقدمات_تحقیق #تعاریف 1 🖋 تعریف سیره عقلائیه: مسلک، مشرب، داب، تبانی، دیدن و روش عملی عقلا در سلوک خارجی را سیره عقلائیه گویند و ممکن از به فعل یا ترک چیزی، تعلق گرفته باشد. ✅ ممکن است سیره عقلاء در سلوک خارجی، ناشی از عادات، سلائق، تقلید، شهوت، غلبه صاحبان زر و زور و تزویر باشد، چنان چه ممکن است ناشی از عقل، فطرت، تعالیم انبیاء الهی و ائمه اطهار (علیهم السلام) باشد. 🔆نتایج: 🔆 نتیجه ۱: تعریف سیره عقلائیه، اعم است از سیره هایی که حجیت دارد، لذا شامل سیره های باطل و غیر حجت نیز می باشد. البته آن چه در فقه و اصول، به کار می آید، فقط سیره هایی است که حجیت داشته باشد. 🔆 نتیجه ۲: به صرف آن چه در ارتکازات عقلاء، نهفته است، سیره عقلائیه، اطلاق نمی گردد، زیرا ارتکازات عقلاء، غیر از سلوک خارجی عقلاء است. ادامه دارد... @Hoseinmehrali

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #مقدمات_تحقیق #تعاریف 2 🖋 تعریف ارتکازات عقلائیه: به آن چه در اذهان عقلاء، نهفته است، ارتکاز عقلاء، اطلاق می گرد، بدون اشتراط آن که تمام یا بعضی از این ارتکازات، در سلوک خارجی آن ها، بروز عملی باید. ✅ ارتکازات عقلائیه غالبا ناشی از امور عقلائیه مانند فطرت، عقل عملی، تعالیم انبیاء و اوصیا علیهم السلام است و به همین دلیل است که بسیاری از کسانی که طبق سیره های باطلی که هم اکنون در جهان در زمینه خیانت به همسر و ارتکاب فحشا در کشورهای مختلف رواج دارد، عمل می نمایند، در ارتکاز ذهنی خویش، اندوهگین هستند و در اصطلاح «عذاب وجدان» دارند. 🔆نتایج: 🔆 نتیجه ۱: ارتکازات عقلائیه، از این جهت که از امور باطنی می باشد و برخی مناشی باطلی که در سیره عقلائیه راه داشت، (مانند امکان تقلید و تبعیت از دیگران) در آن راه ندارد، لذا از این جهت، ارزش بیشتری از سیره عقلائیه به معنای عام (اعم از ممضا و غیر ممضا) دارد، اگر چه سیره عقلائیه ای که مورد امضای شارع مقدس قرار گرفته باشد و حجیت یافته باشد، ارزش خود را دارد و می تواند مورد احتجاج قرار گیرد. 🔆 نتیجه ۲: استدلال به سیره عقلائیه ممکن است ولی استدلال به ارتکازات عقلائیه، امکان ندارد. ادامه دارد... @Hoseinmehrali

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #مقدمات_تحقیق #تعاریف 3 🖋 تعریف امضاء: امضاء عبارت است از این که شارع مقدس بر اساس مؤدای سیره عقلائیه، جعل حکم مماثل یا جعل حکم مناسب نماید، اعم از حکم وضعی یا تکلیفی. ✅ به عنوان مثال، اگر عقلاء، در موارد غبن، برای مغبون، حق خیار قائل باشند و شارع مقدس نیز حکم شرعی حق خیار را (که یک حکم وضعی است)، جعل نماید، جعل حکم مماثل نموده است، ولی اگر حکم شرعی جواز فسخ را (که یک حکم تکلیفی است)، جعل نماید، حکمی مناسب با مؤدای سیره عقلائیه (که عبارت است از اعتقاد به وجود حق خیار)، جعل نموده است. 🔆نتایج: 🔆 نتیجه ۱: این که برخی در مقام تعریف امضاء، آن را به رضای شارع مقدس به سیره عقلائیه تعریف نموده اند، صحیح نیست، زیرا سیره عقلائیه از مواردی است که در طریق استنباط احکام شرعی قرار می گیرد و به آن، برای اثبات حکم شرعی واقعی یا ظاهری استدلال می شود، و روشن است که صرف رضایت شارع مقدس، حکم شرعی نیست. البته رضایت شارع، مقدمه و طریقی برای جعل حکم مماثل یا مناسب است، ولی تعریف شئ به مقدمه آن، صحیح نیست، بلکه باید تعاریف اشیاء، به وسیله حقیقت آن ها صورت پذیرد، نه مقدمات آن ها. 🔆 نتیجه ۲: اگر فقیه در مواردی، به دنبال استنباط حکم شرعی نباشد، بلکه صرفا بخواهد در مقام عمل، تحیر مکلف را بر طرف نماید، در این گونه موارد، احراز رضایت شارع مقدس نیز کافی است. به عنوان مثال اگر بخواهد با احراز رضایت شارع مقدس نسبت به تصرفات حاکم شرعی در برخی از امور حسبیه، آن امور را رتق و فتق نماید تا منجر به اختلال نظام نشود، در این جا، استنباط جعل حکم مماثل یا مناسب، لزومی ندارد و صرف احراز رضا، کافی است. ادامه دارد... @Hoseinmehrali

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #مقدمات_تحقیق #اقسام 1 🖋 سیره عقلائیه از حیث ارکان قضیه، به دو قسم تقسیم می گردد، زیرا یا مرتبط با حکم شرعی است و یا مرتبط با موضوع حکم شرعی است. ✅ مراد از قسم اول، تمام سیره هایی است که در طریق اثبات حکم شرعی قرار می گیرد، و با استدلال به آن، حکم شرعی فقهی یا اصولی، اثبات می شود. ✅ به عنوان مثال، در علم فقه، برای اثبات حکم شرعی حیازت، و این که حیازت ملکیت شرعی می آورد، به سیره عقلائیه استناد می شود، زیرا عقلای عالم، هر کسی را که از اموال مباح و قابل نقل، چیزهایی را حیازت کند، او را مالک آن چیزها می دانند. ✅ هم چنین در علم اصول فقه، برای اثبات حکم حجیت ظواهر، به سیره عقلائیه استناد می شود، زیرا عقلای عالم ظواهر الفاظ را حجت می دانند و در همه جا اعم از دادگاه و وصایا و مکاتبات و ... به آن عمل و احتجاج می نمایند. 🔆 نکته مهم آن است که برای اثبات حجیت این قسم از سیره، فقط سه راه وجود دارد که عبارتست از: 1. صحت بنای عقلاء و عدم خطای ایشان در عملکرد، از دل آن بجوشد، به این صورت که از سیره های مسلمی باشد که گویا از امور فطری است و خداوند متعال، آن را در نهاد بشر، قرار داده است. 2. با تراکم ظنون و ضمیمه کردن قرائن، علم یا اطمینان به امضاء آن حاصل شود. 3. شارع مقدس امر صریح یا ضمنی به عمل بر طبق آن نموده باشد، و یا جعل منجزیت یا معذریت برای آن نموده باشد، و یا مردم را در آن زمینه، به عمل بر طبق حکم عقل جمعی، حواله داده باشد. ادامه دارد... @Hoseinmehrali

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #مقدمات_تحقیق #اقسام 2 🖋 سیره عقلائیه از حیث ارکان قضیه، به دو قسم تقسیم می گردد، زیرا یا مرتبط با حکم شرعی است و یا مرتبط با موضوع حکم شرعی است. ✅ مراد از قسم دوم، تمام سیره هایی است که با موضوع حکم شرعی، مرتبط هستند و به سه نوع، قابل تقسیم است: ✅ 1. نوع اول: سیره هایی که بنفسه، موضوع حکم شرعی قرار گرفته اند، مانند آن که مولی، به نقض سیره های فاسد، امر نموده باشد و یا از نقض سیره های صالح، نهی نموده باشد. ✅ 2. نوع دوم: سیره هایی که در تنقیح و تحقیق موضوع، دخیل هستند. این نوع، به دو نحو، قابل تقسیم است، زیرا گاهی سیره، تمام موضوع را محقق می نماید و گاهی جزء الموضوع را محقق می نماید. ✅ 3. نوع سوم: سیره هایی که کاشف از وجود موضوع حکم شرعی هستند. 🔆 نکته مهم آن است که هیچ یک از این سه قسم (از سیره های موضوعی)، نیاز به امضاء و اثبات حجیت ندارد، زیرا تمامی موضوعات احکام شرعی، به منزله علت تامه نسبت به حکم هستند و در نتیجه، به محض تحقق موضوع، حکم نیز مترتب می گردد. ادامه دارد... @Hoseinmehrali

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #مقدمات_تحقیق #اقسام 3 🖋 سیره عقلائیه از حیث عمومیت و شمولیت، به دو قسم عامه و خاصه تقسیم می گردد، زیرا گاهی، اولا همگانی است، ثانیا همه زمانی است و ثالثا همه مکانی است، که در این صورت به آن سیره عامه گویند، و یا در یکی از سه جهت فوق، عمومیت ندارد که در این صورت به آن ، سیره خاصه گویند. ✅ هم چنین، سیره هایی که از حیث مکان، عمومیت ندارند و مختص به مکان خاص هستند، نیز بر دو قسم هستند: ✅ 1. سیره های خاصه ای که به گونه ای هستند که هر کسی در آن مکان واقع شود، همان سیره را در پیش می گیرد. 🔆واضح است که این گونه سیره ها، اگر چه از حیث موضوع، از اقسام سیره های خاصه هستند، لکن از حیث حکم، ملحق به سیره های عامه هستند. ✅ 2. سیره های خاصه ای که خصوصیت فوق را ندارد. این قسم نیز به دو صورت است: ✅ الف) گاهی این چنین است که مصلحت عامه و حفظ نظام معاش عقلاء، اقتضا می کند که سایر عقلاء نیز آن را امضاء کنند. ✅ ب) گاهی چنین نیست که سایر عقلاء، آن را امضاء کنند، مانند آن که اگر قومی، سرقت را از اسباب ملکیت بدانند، سایر عقلاء ان را امضاء نخواهند کرد، بلکه آن را ظلم می دانند. سیره های خاصه به لحاظ زمان نیز، بر دو قسم است: ✅ 1. سیره معاصر با معصومین (علیهم السلام). ✅ 2. سیره های مستحدثه: سیره های مستحدثه نیز از حیث وجود مناشی آن در عصر معصومین علیهم السلام، بر دو قسم است (سیره های مستحدثه ای که مناشی آن، در عصر معصومین علیهم السلام وجود داشته است، و سیره های مستحدثه ای که مناشی آن، وجود نداشته است) و هر دوی این اقسام نیز، هر کدام بر چهار قسم ذیل است: ✅ الف) سیره های مستحدثه ای که نشانه های تحقق آن در آینده، در عصر معصومین علیهم السلام، وجود داشته است، و معصومین علیهم السلام نیز، اخبار از حدوث آن داده اند. ✅ ب) سیره های مستحدثه ای که نشانه های تحقق آن در آینده، در عصر معصومین علیهم السلام، وجود داشته است، ولی معصومین علیهم السلام، اخبار از حدوث آن، نداده اند. ✅ ج) سیره های مستحدثه ای که نشانه های تحقق آن در آینده، در عصر معصومین علیهم السلام، وجود نداشته است، ولی معصومین علیهم السلام، از حدوث آن، اخبار نموده اند. ✅ د) سیره های مستحدثه ای که نشانه های تحقق آن در آینده، در عصر معصومین علیهم السلام، وجود داشته است، و معصومین علیهم السلام نیز، از حدوث آن، هیچ خبری نداده اند. ✅ سیره های مستحدثه، از جهت امکان ردع و عدم آن نیز، قابل تقسیم بر دو قسم است؛ زیرا گاهی ردع از آن در عصر معصومین علیهم السلام، ممکن بوده است، زیرا هیچ محذوری نداشته است، و گاهی ردع از آن، ممکن نبوده است، زیرا محذوراتی مانند تقیه و ... وجود داشته است. ادامه دارد... @Hoseinmehrali