صوت👆 و فایل pdf👇 جلسه ششم از سلسله نشست‌های فلسفه ذهن در پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی، با موضوع «تقریری از رابطه نفس - بدن از دیدگاه ملاصدرا، با نگاه به نظریه هایلومورفیستی جاورسکی»، دکتر رضا درگاهی فر، ۱۹ اسفند ۹۹ @PhilMind

#بازنمودگرایی ۳ 🔥 مایکل تای - بعنوان اولین و مؤثرتری نظریه پرداز بازنمودگرایی برون‏گرای تقلیل گرا - به استدلال شفافیت متوسل می شود: تنها جنبه‏ای از #تجربه_پدیداری که بنحو درون‏نگرانه مستقیماً در دسترس ماست، ویژگی‏هایی است که آن تجربه به اشیاء بیرونی نسبت می‏دهد. 🔥 ما در تجربیات بصری، ابژه‏های مختلفی را از طریق سطوح ظاهری شان ادراک می‏کنیم؛ ولی هیچکدام از کیفیّات آن‏ سطوح بشکل کیفیّات تجربه خودمان، بنظر نمی‏آیند. مثلاَ ما تجربه خودمان را آبی و مدوّر نمی‏یابیم؛ بلکه این‏ها بمثابه ویژگی‏ها یا کیفیّات همان اشیاء بیرونی، تجربه می‏شوند. ضمن اینکه ما فقط از ويژگي‌هاي ابژه‏های بیرونی بصورت مستقيم اطّلاع می‏یابیم و اطلاع از #خصیصه_پدیداری تجربه‏، بصورت با واسطه رخ مي‌دهد. 🔥 نکته‏ای که برای تای مهم جلوه کرده، هم‏تغییری کیفیّات اشیاء خارجی با خصیصه پدیداری تجربه است؛ بدین معنا که ضرورتاً اگر هریک از کیفیّات ابژه‏های مورد توجّه تغییر یابند، خصیصه پدیداری تجربه ما هم تغییر خواهد کرد. 🔥 وی برای تبیین این هم‏تغییری، خصیصه پدیداری را بگونه‌اي متضمّن کیفیّاتی معرّفی می‏کند كه مستقیماً از آن‏ها اطلاع داريم (که در واقع چنانچه تجربه ما صادق باشد، اين كيفيات همان ويژگي‌هاي اشياي خارجي هستند). به تعبير دیگر، كيفيات مذکور، خصیصه پدیداری تجربه ما را شکل می‏دهند، یا لااقل بخشی از اجزاء شکل‏گیری آن هستند. 🔥 حال یک فرضیه محتمل اینست که خصيصه پديداري تجربه را همان کیفیّت سطوحی بدانیم که تجربه می‏شود. ولی اين فرضيه موارد توهّمی را پشتیبانی نمي‌كند. 🔥 به عقيده تاي، بهترین تبیین آنست که خصیصه پدیداری تجربه را گونه‏ای خاص از محتوای بازنمودی بدانیم؛ محتوایی که کیفیّات بیرونی را بازنمایی کرده و این کیفیات، داخل آن می‏شوند. فرضيه فوق تبیین می‏کند چرا خصیصه پدیداری تجربه بصری، ضرورتاً با تغییر کیفیّاتی که شخص از آن‏ها مستقیماً اطلاع دارد، تغییر می‏یابد. 🔥 بنابراین بگمان تای، سنّتی که می‏گوید کیفیّات پدیداری تجربیات #ادراک_حسّی یا #کوالیا ی این تجربیات، ويژگي يا كيفيتي متعلّق به خود تجربه‏ها هستند، یک سنّت غلط است. بلکه آن‏ها کیفیّات اشیاء بیرونی‏اند که شخص از طریق #درون‏نگری در تجربه ادراک حسّی، مستقیماً‌ از آن‏ها اطلاع می‏یابد. 🔥 وی در ادامه، تئوری خویش را در مورد احساسات بدنی، هیجانات و ... نیز تعمیم می‏دهد. مثلاً وقتی ما تجربه در انگشت دست‏مان را درون‏نگری می‏کنیم، توجّه‏مان به سوی جایی می‏رود که احساس درد داریم (یعنی به سوی انگشت دست‏مان). به عبارت دیگر، کیفیتی که ما در درون‏نگری تجربه درد مستقیماً بدان‏ دسترسی داریم، کیفیتی از آسیب‏های بافتی در جای خاصّی از بدن است، و نه کیفیتی متعلّق به خود تجربه. 🔥 بنابراین وقتی خصيصه پديداري با محتواي بازنمودي‌اي اين‏همان باشد كه خود كيفيات خارجي، مؤلّفه تشكيل دهنده آنست، محيط خارجي شخص در تشخّص محتواي بازنمودي، و در نتيجه در تشخّص خصيصه پديداري نقش دارد (برونگرایی). (See: Tye, 2000, Consciousness, Color and Content, pp. 46-54) 🖋مهدی همازاده مهمترین مباحث فلسفی ذهن/نفس و علوم شناختی را اینجا ببینید: @PhilMind

✂️ #صدرالمتألّهین با تکیه بر تعریف هایلومورفیستی (ترکیب #ماده_و_صورت) از #نفس که همان تعریف ارسطویی است، اتّحاد نوعی حاصل از این تعریف را محور قرار می‌دهد: یک «نوع طبیعی» واحد، حتّی در مورد نفس ناطقه. ✂️ نکته مهمّ دیدگاه #ملاصدرا اینست که بجای فهم دوئالیستی از نفس و بدن، باید این‏دو را در قالب یک جوهر واحد فهمید. در دیدگاه وی هرچند جداسازی #نفس_و_بدن یا صورت و مادّه در تحلیل عقلی امکان‌پذیر است، ولی در متن وجود خارجی، مادّه و صورت، دو جهت و حیثیت مختلف از یک وجود واحد هستند؛ یکی جهت قابلیت و دیگری جهت فعلیت. پس این‏گونه نیست که بتوان با لحاظ کردن نوعی تمایز صرفاً عقلی، واژه "من" و محمولات آن را به یکی از این دو جزء تحلیلی نسبت داد. (اسفار، ج5، صص295-293) ✂️ بدین‌ترتیب نفس را نمی‏تواند از ابتدا و در حین حدوث، مجرّد محض دانست؛ بلکه از آن‏جا که صورت #جسم_طبیعی و شکل‌دهنده یک نوع مادّی است، #حدوث_جسمانی و وجودی مادّی دارد که البته در میانه راه به نوعی #تجرّد ناقص (#تجرد_مثالی) می‏انجامد. ✂️ نحوه وجود نفس در #حکمت_متعالیه، اتّصال تدبیری برای بدن است؛ نه مانند نحوه وجود مجرّدات محض، مفارق تامّ است و نه مانند وجود مادّه محض. بلکه نحوه وجود نفس، خاص خودش می‏باشد و تعلّق و تصرّف در بدن، امری ذاتی برای نفس است و در نحوه وجود آن اخذ شده است. حال آن‏که طبق نظر #بوعلی، تعلّق به بدن و تصرّف در آن، امری عارض بر ذات نفس بود. صدرا تأکید دارد که عرضی دانستن این صفت، با تعریف نفس بعنوان «صورت» جسم طبیعی و «ترکیب نوعی» آن دو، منافات جدّی دارد. ✂️ "بدن [و نه جسد] در تحقّق خویش، محتاج وجود مطلق [و نه بشرط لا] نفس است و نفس نیز از حیث تعیّن وجود شخصی و شکل‏گیری هویّت نفسی‏اش، محتاج بدن می‏باشد." (همان، ج8، ص382) ✂️ حال آن‏که به تعبیر او، نظر بوعلی به این می‏انجامد که نسبت نفس مجرّد مفارق با بدن مادّی، همانند نسبت سنگ در کنار انسان (بدون هیچ‏گونه ارتباط ذاتی و الزامی) باشد. صدرالمتألّهین تأکید دارد که ابزاریّت بدن برای نفس، مانند ابزاریّت ارّه برای نجّار و کشتی برای ناخدا نیست که اگر بخواهد، آن را به‏کار گیرد و اگر نخواهد، واگذارد. (ن.ک: همان، صص384-383) 🖋مهدی همازاده مهمترین مباحث فلسفی درباره ذهن/نفس و علوم شناختی را اینجا ببینید: @PhilMind

🔷 سؤال 👆👇 یکی از مخاطبان عزیز درباره چیستی #کارکردگرایی و نیز تفاوت #فیزیکالیسم و #ماتریالیسم، که بطور ساده و خلاصه توضیحش آمده است. @PhilMind

🎭 #دیوید_چالمرز در این سخنرانی که دو سال قبل ارائه کرده، پیرامون #فرامسئله_آگاهی و دیدگاه #توهم‌گرایی برای حل آن صحبت می‌کند. 🎭 توهم‌گرایی (#illusionism) - که در واقع روایتی دیگر از دیدگاه #حذف‌گرایی درباره #تجربه_پدیداری است - تمامی #حالات_پدیداری و تجربه‌های درونی را نوعی توهم برساخته در فرآیند #فرگشت می‌داند که گونه‌ی جانوری را در این جهان پیچیده حفظ کرده و بنابراین واقعیتی برای آن قائل نیست. 🎭 در نتیجه صورت #مسئله_دشوار آگاهی و تبیین #پدیدارشناسی از اساس پاک می‌شود؛ چیزی که واقعیت ندارد، نیاز به تبیین وجودشناختی هم ندارد. 🎭 یک چالش در برابر این دیدگاه اما آنست که خود توهم تجربه پدیداری، دارای پدیدارشناسی خاص خودش است و حتی اگر فقط همین یک #ویژگی_پدیداری هم وجود داشته باشد، همچنان مسئله دشوار (#HardProblem) تبیین چرایی و چگونگی برآمدن آن از فرآیندهای مغزی و فیزیولوژیک باقی می‌ماند. لینک آپارات: https://aparat.com/v/i8LsF مهمترین مباحث فلسفی درباره ذهن/نفس و علوم شناختی را اینجا ببینید: @PhilMind

🔱 این استدلال دوئالیستی را ملاحظه کنید: 1- اگر چیزی مادّی باشد، ذاتاً (ضرورتاً) مادّی است. 2- امکان دارد که من به‏صورت غیر مادّی وجود داشته باشم؛ یعنی جهان ممکنی هست که من بدون بدن در آن وجود دارم. 3- بنابراین من ذاتاً (ضرورتاً) مادّی نیستم. 4- بنابراین من مادّی نیستم. 🔱 در نظر جگون کیم، مقبولیت استدلال فوق عمیقاً در گرو مقبولیت مقدّمه دوّم است. ولی آیا ممکن است که من بدون بدن وجود داشته باشم؟ دکارت اصرار خواهد ورزید که این مسئله، مسلّماً تصوّرپذیر است. اما کیم می‌پرسد آیا واقعاً یک چیز می‏تواند فقط از این‏رو که تصوّرپذیر است، امکان وقوع هم داشته باشد؟ (See: Kim, 2010, Philosophy of Mind, pp.24-26.) 🔱 کیم استدلال دوئالیستی فوق را به شکلی دیگر هم صورت‏بندی کرده است: 1) فرض کنید من با این بدن خودم، این‌همان باشم. 2) قاعده ضرورت این‌همانی‌ها (NI): اگر الف = ب، پس ضرورتاً الف = ب؛ یعنی اگر الف= ب در این جهان برقرار باشد، در هر جهان ممکنی هم برقرار خواهد بود. 3) ولی من می‌توانم در برخی جهان‌های ممکن، بدن نداشته باشم، یا لااقل یک بدن متفاوت داشته باشم. 4) بنابراین غلط است که من با این بدن در همه جهان‌های ممکن، این‌همان باشم. 5) پس من با این بدن خودم، این‌همان نیستم. 🔱 قاعده ضرورت این‌همانی‌ها در نظر کیم – و البته بسیاری از فیلسوفان دیگر - استثناءپذیر یا قابل ردّکردن نیست. بنابراین اگر هر فیلسوف فیزیکالیست بخواهد آسیب و نقصی در استدلال فوق بیابد، قاعدتاً باید به سراغ مقدّمه سوّم برود. کیم همین تشکیک را در مورد مقدّمه مذکور انجام داده و حتّی میل به پذیرش قاطعانه آن را ناشی از «داستان زندگی پس از مرگ» می‏داند که در اکثر ادیان، بیان شده است. (See: Ibid, p.27.) 🔱 سول کریپکی قبلا (۱۹۷۱) با استفاده از قاعده ضرورت این‏همانی‏ها نشان داد که رابطه این‌همانی یک رابطه ضروری است که در تمام جهان‌های ممکن صادق است. او با استفاده از این نکته سعی در نفی این‏همانی مغز و بدن داشت؛ چه این‏که جهان‏های ممکنی قابل تصوّر است که من دارای همین ترکیب مولکولی از مغز (یا بدن) باشم، اما حالات ذهنی نداشته باشم، یا حالات ذهنی متفاوتی داشته باشم. بنابراین کریپکی نتیجه می‏گرفت که این‏همانی مغز و ذهن، نمی‏تواند درست باشد؛ چون ضرورت ندارد و در تمام جهان‏های ممکن، جاری نیست. 🔱 حال کیم استدلال دوئالیستی دکارت را طبق الگوی کریپکی بازسازی می‏کند؛ اما برخلاف کریپکی و برخی دیگر از فیلسوفان تحلیلی، امکان معرفت‏شناختی را مستلزم امکان متافیزیکی نمی‏داند و درنتیجه، تصوّرپذیری بدن بدون حالات ذهنی، یا نفس بدون بدن را برای اثبات امکان تحقّق خارجی آن کافی نمی‏بیند. مهمترین مباحث فلسفی درباره ذهن/نفس و علوم شناختی را این‌جا ببینید: @PhilMind

برنامه سوفیا از رادیو گفتگو با موضوع «فلسفه ذهن، هوش مصنوعی و نورومدیتیشن» با حضور دکتر همتی مقدم و دکتر همازاده، سه‌شنبه ۱۷ فروردین ۱۴۰۰، از ساعت ۲۲ تا ۲۴ گفتگو در ابتدا پیرامون چیستی ذهن و #فلسفه_ذهن آغاز می‌شود و توضیحی اجمالی از دسته‌بندی‌ هفتگانه تئوری‌های فلسفی درباره #ماهیت_ذهن و ارتباط آن با بدن ارائه می‌گردد. سپس وارد بحث #هوش_مصنوعی و انواع رویکردهای فنی و برخی مشکلات فلسفی آن‌ها می‌شود و به این مسئله می‌پردازد که چرا ساخت #آگاهی مصنوعی و هوش مصنوعی قوی از دیدگاه برخی فیلسوفان، علی‌الاصول یا لااقل برپایه رویکردهای رایج به سرانجام نمی‌رسد؟ در بخش آخر بر بحث درباره تجربه‌های بیرون از بدن (OBE) تمرکز می‌کند و گفتگو درباره دیدگاهی جدید در بین نودوئالیست‌ها در حوزه #نوروتئولوژی برای تبیین این تجربیات به میان می‌آید که در انتها تطبیق آن با سنت فلسفی - عرفانی اسلامی و مشترکات آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. فایل صوتی این برنامه در چهار بخش نیمساعته بارگذاری شده است: @PhilMind

#بازنمودگرایی ۴ 🚥 ند بلاک در آزمون فکری #زمین_معکوس، یک مثال خلاف واقع علیه بازنمودگرایی برون گرایانه مطرح می‏کند. زمین معکوس جایی است کاملاً شبیه به زمین واقعی که فقط از دو جهت با این زمین، تفاوت دارد: اوّل آن‏که همه چیز به رنگ مکمّل اشیاء متناظرشان در این زمین هستند؛ آسمان زرد رنگ است، چمن‏ها قرمزند و ... . دوّم آن‏که مردم در جهان معکوس به زبان معکوس سخن می‏گویند؛ آن‏ها به زرد می‏گویند آبی، به قرمز می‏گویند سبز، و ... . 🚀 مسافری از زمین واقعی به آن زمین معکوس سفر می‏کند و در مسیر (در فضاپیما)، به‏گونه‏ای که متوجّه نشود، سیستم بصری او تغییراتی می‏کند و در نتیجه رنگ‏ها را معکوس ادراک می‏کند. کم‏کم و در اثر اقامت طولانی مدّت شخص در آن محیط و برقراری روابط علّی متعدّد و مستمرّ با آن، محتواي بازنمودي #ادراك_بصری او در هنگام ديدن چمن، شامل ویژگی قرمزی خواهد بود و نه سبزی؛ هرچند که به‏دلیل وجود دستگاه وارونه‏ساز، #خصيصه_پديداري‌ اي كه با ديدن چمن‏ها براي او حاصل مي‌شود، همچنان همانند همان حسي است كه با ديدن چمن‌ها در زمين برايش پديد مي‌آمد. 🚥 او به زبان همین زمین واقعی سخن می‏گوید و در نتیجه چمن‏های واقعاً قرمز را سبز می‏نامد و آسمان واقعاً زرد را آبی. بدین ترتیب در اثر زندگی با مردم زمین معکوس، او نمی‏تواند متوجّه اشتباه #ادراک_حسی خود بشود. (See: Block, 2007, Consciousness, Function, and Representation, p.552./ also: 1998, Is Experiencing Just Representing?, p.665.) 🚀 در مثال فوق، با آن‏که محتوای بازنمایی ادراكات شخص مسافر تغییر کرده، ولی #ویژگی_پدیداری ادراكات او یکسان مانده است. بنابراین فاصله‏ای بین #ويژگي_بازنمودی تجربه و ويژگي پدیداری آن وجود دارد و این فاصله نشان می‏دهد که ويژگي پدیداری قابل تقلیل به ويژگي بازنمودی نیست. 🚥 این نکته را هم متذکّر شویم که آزمون فکری بلاک، صرفاً به یک وضعیّت تخیّلی محض ارجاع ندارد تا – همان‏طور که برخی مدافعان بازنمودگرایی تأکید کرده‏اند – احتمال وقوع و شدنی‏بودن آن قابل تردید باشد. بلاک خود تصریح دارد که خصوصیات اساسی مثال فوق، همین امروز توسّط تکنولوژی موجود قابل ایجاد است: «ما امروزه می‏توانیم به جای دو سیّاره در این سناریو، دو ساختمان بزرگ مجزّا را فرض کنیم، و گونه‏ای از تغییر در سیستم بینایی را با عینک‏های واقعیت مجازی خلق نماییم». (Block, 1998, p.666.) مهمترین مباحث فلسفی درباره ذهن/نفس و علوم شناختی را این‌جا ببینید: @PhilMind

#معرفی_کتاب «درآمدی به فلسفه ذهن» نوشته آقای کیث توماس مسلین - رییس دپارتمان فلسفه مؤسسه آموزشی Esher Sixth from College انگلستان - و ترجمه دکتر مهدی ذاکری جزو اوّلین آثار ترجمه‌شده فلسفه ذهن است که در سال ۱۳۹۰ به چاپ رسیده و همچنان از منابع اصلی فارسی‌زبان در این حوزه به شمار می‌رود. این کتاب که طبق اهداف مؤلف و مؤسسه محل کار وی برای مخاطبان ۱۶ تا ۱۸ سال نگاشته شده، رویکردی آموزشی و مقدماتی دارد و البته برای دانشجویان غیر آشنا با این شاخه فلسفی نیز مدخلی قابل توجه به حساب می‌آید. کتاب در ۱۱ فصل به سرفصل‌هایی چون تبیین مسئله ذهن و بدن، تئوری‌های دوگانه‌انگاری، این‌همانی، رفتارگرایی، کارکردگرایی، مسئله علیت ذهنی، صورت‌گرایی ارسطویی، مسئله اذهان دیگر، و مسئله این‌همانی شخصی می‌پردازد. نگارنده هرچند در قالب پارادایم مسلط فیزیکالیستی می‌نویسد، اما تلاش دارد بدون ترجیح نظریه خاصی، ادبیات بحث و دیدگاه‌های مهم ذیل هر موضوع را معرفی و برخی اشکالات در برابر تئوری‌های مطرح‌شده را نیز ارائه کند. هرچند جای پرداخت جدی به موضوعاتی مانند حیث التفاتی و آگاهی خالی است، اما بسیاری از مباحث اصلی فلسفه ذهن با قلمی روان در این کتاب توضیح داده شده که با ترجمه‌ای دقیق در ۴۸۰ صفحه عرضه شده است. مهمترین مباحث فلسفی ذهن/ نفس و علوم شناختی را این‌جا ببینید: @PhilMind

🔔 تبیین پدیده‌هایی مانند کنترل رفتار و گزارش‌پذیری حالات درونی و تصمیم‌گیری و ... فقط با تشریح کارکردها سر و کار دارند؛ کما این‌که خود این پدیده‌ها اساساً بنحوی کارکردی تعریف می‌شوند. 🔔 در سرتاسر #علوم_تجربی، تبیین‌های تحویل‌گرا به همین شیوه عمل می‌کنند. بعنوان مثال برای تبیین #ژن، ما باید مکانیسمی که اطلاعات وراثتی را ذخیره و از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌دهد، مشخّص کنیم. و معلوم می‌شود که DNA این کارکرد را به انجام می‌رساند. هنگامی که نحوه این کارکرد را توضیح دهیم، ژن را هم تبیین کرده‌ایم. 🔔 یا برای تبیین #حیات، در نهایت باید توضیح دهیم چطور یک سیستم می‌تواند تکثیر یا تولید مثل کند، سازگاری با محیطش داشته باشد، متابولیسم را انجام دهد، و از این قبیل. تمامی این‌ها پرسش‌هایی درباره به انجام رساندن کارکردها هستند و بخوبی با تبیین‌های تحویل‌گرایانه تناسب دارند. 🔔 همین نکته درباره اکثر مسائل در #علوم_شناختی هم دیده می‌شود. برای تبیین #یادگیری باید شیوه‌ای که طی آن، ظرفیت‌های رفتاری در پرتو اطلاعات محیطی بهبود می‌یابد و اطلاعات جدید برای انطباق عملکردها با محیط اطراف بکار گرفته می‌شود، تبیین گردد. اگر نشان دهیم که چطور یک فرآیند محاسباتی یا نورونی این کار را به انجام می‌رساند، آن‌گاه یادگیری را تبیین کرده‌ایم. 🔔 شبیه همین را می‌توان برای دیگر پدیده‌های شناختی مانند #ادراک_حسّی، #حافظه، و زبان بگوییم. اما وقتی رویکرد فوق به تجربه‌های آگاهانه می‌رسد، این دست تبیین‌ها هم به شکست می‌انجامد. 🔔 آن‌چه #مسئله_دشوار را دشوار و غالباً منحصر به فرد می‌سازد، اینست که فراتر از مسائلی درباره به انجام رساندن کارکردها می‌رود. برای تأیید این نکته، توجّه داشته باشید که وقتی انجام تمام کارکردهای رفتاری و شناختی در همسایگی تجربه را تبیین کنیم – تمایز ادراکی، دسته‌بندی کردن، دسترسی درونی، گزارش شفاهی – ممکن است یک پرسش بعلاوه و بی‌پاسخ باقی بماند: "چرا انجام این کارکردها با تجربه همراه است"؟ 🔔 پرسش مشابهی در تبیین ژن یا حیات بی‌پاسخ باقی نمی‌ماند. اگر کسی بگوید: «شما توضیح داده‌اید چطور DNA اطلاعات وراثتی را ذخیره و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌کند، اما هنوز تبیین نکرده‌اید که آن چطور یک ژن است»، دچار یک اشتباه مفهومی شده است. تمام آن‌چه بمعنای ژن بودن است، موجودی است که کارکردهای ذخیره‌سازی و انتقال مرتبط اطلاعات را به انجام می‌رساند. اما اگر کسی بگوید: «شما توضیح داده‌اید چگونه اطلاعات، متمایز و گردآوری و گزارش می‌شود، ولی هنوز تبیین نکرده‌اید که چرا و چگونه بدان حس خاص، تجربه می‌گردد»، دچار اشتباه مفهومی نیست. این یک پرسش بعلاوه و قابل اعتناست. 🔔 این پرسش باقیمانده، سؤال کلیدی در مسئله #آگاهی است. چرا تمام این پردازش‌های اطلاعات در تاریکی و فاقد هیچ احساسی درونی انجام نمی‌شود؟ چرا این‌طور است که وقتی امواج الکترومغناطیس با شبکیه چشم برخورد می‌کند و بوسیله یک سیستم بصری، متمایز و دسته‌بندی می‌شود، این تمایز و دسته‌بندی بمثابه قرمزی روشن احساس می‌شود؟ 🔔 یک #شکاف_تبیینی (اصطلاح لوین در 1983) بین کارکردها و تجربه وجود دارد و ما به یک #پل_تبیینی برای عبور از آن احتیاج داریم. یک تقریر صرفاً کارکردی، در یک سوی این شکاف باقی می‌ماند و بنابراین، مواد سازنده پل باید جایی دیگر پیدا شود. روش‌های تبیینی رایج در علوم شناختی و #علوم_اعصاب برای این توسعه یافته‌اند که انجام کارکردهای شناختی را تبیین نمایند، و از پس این هدف نیز بخوبی بر می‌آیند. ولی وقتی به مسئله دشوار می‌رسند، این رویکرد استاندارد چیزی برای گفتن ندارد. برگرفته از فصل اول کتاب The Character of Consciousness نوشته دیوید چالمرز (2010) @PhilMind

پرسش و پاسخ با یکی از مخاطبان عزیز کانال تلگرامی @PhilMind

ادامه پرسش و پاسخ با یکی از مخاطبان عزیز @PhilMind

✅ #ابن_سینا در مقام وارث آثار فلاسفه یونان، به تحقیق و تعمیق مباحث مربوط به نفس پرداخت و علاوه بر مباحث مربوط به نفس در کتب معروف خود یعنی شفا و اشارات، رساله‏های متعدّدی در باب #نفس و ماهیّت آن نگاشته است. شاید یکی از دلایل این توجّه خاص، پیشه‏ی طبابت بود که او را هرچه بیشتر در مورد رابطه نفس و بدن به تأمّل وامی‏داشت. ✅ برخی ادلّه و براهین شیخ‏الرّئیس بر وجود نفس و #تجرّد آن، تا قرن‏ها پس از وی، حتّی در متون فلسفی غرب – و بویژه فیلسوفان #اسکولاستیک - نیز راه یافت که همچنان در میان صاحبنظران #فلسفه_اسلامی، نفوذ و اعتبار دارد. پوشیده نیست که بسیاری از براهینی که بعدها توسّط #صدرالمتألهین اقامه گردید، برگرفته از مکتوبات شیخ است. ❇️ نفس در نگاه ابن‏سینا، #حدوث_روحانی دارد و پس از حدوث با حفظ تجرّد خویش، از طریق قوای مختلف به بدن مرتبط می‏شود و ضمن تدبیر آن، از آن برای تکامل خود بهره می‏جوید. ❇️ رابطه نفس و بدن از سوی شیخ‌الرئیس به نسبت ناخدا و کشتی تشبیه می‏شود؛ روح مجرّد فی حدّ ذاته، حالت تدبیر و سیاست بدن را ندارد؛ بلکه این حالت بر آن عارض شده است. مانند نسبت ناخدا با کشتی که تدبیر کشتی توسّط ناخدا، امری عروض‏یافته بر ناخداست؛ و نه در ذات وی. در واقع نفسیّت برای #روح مجرّد، پس از برقراری نسبت با بدن، حاصل شده و فارغ از آن، #روح_مجرّد، خصلت نفس‏بودن ندارد. (ابن‌سینا، المبدا و المعاد، ص۱۰۵) ❇️ شیخ در نهایت برای تصحیح کیفیت ارتباط بدن با #حدوث_نفس می‏گوید بدن، شرط حدوث نفس مجرّد از سوی علّت فاعلی مجرّد (عقل فعّال) است. بوعلی این شرط را فقط شرط حدوث می‏داند تا با این محذور مواجه نشود که عدم شرط (بدن)، موجب عدم مشروط (نفس) گردد. چه این‏که بوضوح با بقاء نفس پس از زوال بدن، منافات خواهد داشت. (فخر رازی، المباحث المشرقیه، ص۴۰۰) ❌ اما صدرا بر چنین تقریری از رابطه نفس و بدن اشکال می‏گیرد که اگر نفس طبق تعریف بوعلی، صورت کمالیّه و کمال اوّل برای بدن است، باید داخل در ذات نوع واحد حاصل از آن دو باشد. حال چگونه رابطه علّی بین این دو، نفی شده است؟ (صدرالمتألهین، الاسفار الاربعه، ج8، ص382) این ریشه و اساس اشکال معروف #علیت_ذهنی از سوی #فیزیکالیسم علیه #دوئالیسم است. ❌ او در ادامه این نکته را هم می‏افزاید که معنا ندارد امری مادّی، واجد استعداد و شرط حدوث امری مجرّد باشد؛ چه این‏که آن امر مجرّد در نزد مشّائیّین، جوهری مفارق الذّات و مستغنی از مادّه است. بلکه اساساً باید گفت همانطور که شیخ‌الرئیس هم قبول دارد، مفارقت از مادّه، امری ذاتی برای جوهر روحانی است و امر ذاتی، همان‏طور که عارض نمی‏شود، زایل هم نمی‏شود. پس چگونه با یک امر عارضی (ارتباط با بدن) از بین می‏رود؟ (همان، ص۳۸۵) @PhilMind

♨️ یکی از کاربردهای مهم #علوم_اعصاب_شناختی، بهبود کارکردهای اجرایی است که هرچه پیش می‌رود، ابعاد عجیبی می‌یابد. از رفع اعتیاد به مواد مخدر گرفته تا اصلاح اخلاقیات شخصی تا تقویت توانمندی‌های فرامادی/فرابدنی تا ... . ♨️ دکتر ترنت - مدیر مؤسسه #نورومدیتیشن - در این ویدیو☝️ از #مراقبه_تمرکزی (Focus Meditation) می‌گوید و شیوه تقویت #لوب‌های_فرونتال مغز با یکسری تمرین‌های تمرکز توجه که به ارتقاء کارکردهای اجرایی مغز (در تصمیم‌گیری و حافظه و کنترل احساسات و ...) می‌انجامد. ♨️ این نوع مراقبه، پیشینه‌ای مشابه در دستورالعمل‌های عرفانی درباره #نفی_خواطر و #ضبط_خیال دارد. #علامه_طباطبایی در رسالة الولایة و علامه بحرالعلوم در رساله سیر و سلوک منسوب به ایشان، دستورالعمل‌های مراقبه تمرکزی بر یک حرف یا کلمه یا شیء ارائه داده‌اند و علامه حسینی طهرانی در پاورقی رساله سیروسلوک، از قول مرحوم حسینقلی همدانی و سیدعلی آقای قاضی، توصیه‌های مشابه را نقل کرده است. ♨️ اما تغییر اخلاقیات و حتی تجربه‌های معنوی و فرابدنی از طریق تغییر در شبکه‌های نورونی - که گاه حتی بوسیله تحریک‌های الکترودی و نه مراقبه‌های ذهنی انجام می‌شود - افقی جدید برای #علوم_شناختی و چالشی مهم برای الهیات خلق کرده است. ♨️ هرچند قائلین به دیدگاه‌های فرافیزیکی درباره ذهن، شواهدی از نورومدیتیشن و #نوروتئولوژی برای نگرش خویش و علیه #فیزیکالیسم اقامه کرده‌اند و این حوزه جذاب تجربی - فلسفی احتمالا به حوزه‌ای پردامنه در #علوم_اعصاب و #فلسفه_ذهن در دهه آینده تبدیل خواهد شد. @PhilMind

#بازنمودگرایی ۵ 1⃣ مایکل تای - بعنوان اصلی‌ترین نظریه‌پرداز پیشتاز بازنمودگرایی - در مواجهه با مسئله دشوار #آگاهي، چند استراتژی ممکن را ترسیم می‏کند: اوّل آن که تسلیم مسئله بشویم و #دوئالیسم را درباره حالات پدیدارانه بپذیریم. دوّم آن که #حالات_پدیداری (یعنی حالاتی که دارای حس و #تجربه_درونی هستند؛ مثل درد و شادی و خشم و لذت و ...) را با حالات نوروفیزیولوژیک، این‏همان بدانیم. سوّم آن که #کارکردگرایی را درباره حالات پدیداری بپذیریم. 2⃣ به نظر تای، هر دو استراتژی این‏همانی و کارکردگرایی با این مشکل دست به گریبان هستند که سابجکتیو بودن حالات پدیداری را انکار می‏کنند و نیز امکان متافیزیکی همزادهای دارای تجربیات معکوس یا حتّی بدون هیچ تجربه (زامبی‌های فلسفی) را ردّ می‏کنند. 3⃣ او در نهایت تئوری بازنمودگرایانه را بعنوان راه حلّ مسئله پیشنهاد می‏دهد که به اعتقاد وی تنها روش برای مواجهه با مسائل مربوط به آگاهی است. (See: Tye, 1995, Ten Problems of Consciousness, pp.62-67.) 4⃣ استدلال #امکان_زامبی یا #غیبت_کوالیا، اشکالی است که نسخه‏های متفاوت و متعدّدی دارد (بسته به این‏که #زامبی چگونه تعریف شود و در پی اخذ چه نتیجه‏ای باشیم). صورت کلّی برهان‏های امکان زامبی، از این قرار است: مقدّمه اوّل: زامبی (یا جهان زامبی‌وار) تصوّرپذیر است. مقدّمه دوّم: هر آن‏چه تصوّرپذیر باشد، امکان وجودی/متافیزیکی دارد. نتیجه اوّل: پس زامبی، امکان وجودی دارد. نتیجه دوّم: پس #فیزیکالیسم درست نیست. 5⃣ منظور از «زامبی» در این نسخه، موجودی است که بلحاظ فیزیکی كاملا شبیه من است، ولی فاقد #آگاهی_پدیداری است (همچنين، منظور از جهان زامبي، جهاني است كه بلحاظ فيزيكي كاملاً شبيه جهان ماست، ولي ساكنان آن آگاهي پديداري ندارند). واضح است كه امكان زامبي مستلزم آن است كه آگاهي پديداري بر ويژگي‌هاي فيزيكي مبتني نمي‌شود، و اين خود به معناي نادرستي فيزيكاليسم است. 6⃣ بسياري از فيزيكاليست‌ها مقدمه دوّم در استدلال بالا را نمي‌پذيرند. از ديدگاه ايشان، تصوّرپذيري زامبي صرفاً دالّ بر امكان معرفتي است، و نمي‌توان امكان متافيزيكي را از آن نتيجه گرفت. (Byrne, 2001, “Intentionalism Defended”, p.219.) 7⃣ تای نیز در انتها می‏گوید هیچ چیز رازآمیزی در تبیین بازنمودگرایانه وجود ندارد و ادامه می‌دهد: بنحو معرفت شناسانه البته ممکن به نظر می‏رسد که همزادها (المثناها)ی زامبی‏وار با محیط و تاریخ یکسان، تحقّق یابند. ولی براساس بازنمودگرایی، ضرورتاً چنین همزادهایی بلحاظ متافیزیکی ناممکن هستند (Tye, 1995, p.195.). 8⃣ و بدین‌ترتیب او‌ که قبلاً در توضیح چرایی رفتن بسراغ رویکرد بازنمودگرایانه، استراتژی‏های این‏همانی و کارکردگرایی را فاقد توانایی تصدیق امکان زامبی مي‌دانست، در نهایت با اعاده این اشکال، به انکار امکان متافیزیکی زامبی متوسل می‏شود. مهمترین مباحث فلسفی ذهن/نفس و علوم شناختی را این‌جا ببینید: @PhilMind

📚 راهنمای #دوگانه‌انگاری جوهری از انتشارات بلک‌ول که ویراست اوّل آن در سال ۲۰۱۸ و ۵۰۰ صفحه بچاپ رسیده، به سرفصل‌هایی مهم و به‌روز درباره #دوئالیسم می‌پردازد. 📖 دوگانه‌انگاری جوهری در یک معنای وسیع، این دیدگاه کلّی را پشتیبانی می‌کند که: یک روح/نفس/خود وجود دارد که غیرمادّی و دربردارنده هویت شخصی (Personal Identity) است. 📙 با توجّه به طیف وسیع تئوری‌هایی که درباره چیستی این جوهر/شبه‌جوهر غیرمادّی و نحوه شکل‌گیری آن وجود دارد، دوگانه‌انگاری جوهری نه فقط دیدگاه دکارتی، بلکه تنوّع چشمگیری از نظریه‌ها را شامل می‌شود؛ از جمله انواع دیدگاه‌های تومیستی، نوخاسته‌گرایی قوی (Strong Emergentism)، انسان‌شناسی جاناتان لو، تئوری #یگانه‌انگاری صدرایی، و ... . 📕 پس از مقدّمه، در بخش اوّل تشریحی از دوگانه‌انگاری جوهری را می‌خوانیم و سپس طی سه فصل، دوگانه‌انگاری نوخاسته‌گرا، دوگانه‌انگاری تومیستی و دوگانه‌انگاری دکارتی، هرکدام با ارائه یک مقاله در دفاع و یک مقاله در نقد آن‌ها بررسی شده‌اند. در فصول ۵ و ۶ نیز به ترتیب موضوعات وحدتِ آگاهی و تجریبات نزدیک به مرگ (NDE) مورد بحث قرار گرفته‌اند. 📗 در بخش دوم که به جایگزین‌های دوگانه‌انگاری جوهری اختصاص دارد، به ترتیب هرکدام از دیدگاه‌های حیوان‌انگاری (Animalism)، فیزیکالیسم غیرتحویل‌گرا، تقوّم‌گرایی (Constitutionalism)، و تفرّدگرایی نوخاسته (Emergent Individualism) با مقالاتی در دفاع و نقد آن‌ها محور فصول 8 تا 11 را تشکیل می‌دهند. و در نهایت دوگانه‌انگاری جوهری در قیاس با الهیات و کتاب مقدّس و طی سه فصل 12 تا 14 بررسی شده است. @PhilMind

💥 #تجربیات_نزدیک_به_مرگ: #NDE وارد مناقشات #فلسفه_ذهن نیز شده است (از جمله در کامپنین ۲۰۱۸ ویلی بلک ول درباره #دوئالیسم_جوهری). 💥 در آن کتاب، مایکل مارش با مدلهای عصب شناختی سعی می کند تجربیات نزدیک به مرگ را بر پایه توهماتی تبیین کند که ناشی از آسیبهای متابولیستی و هایپوکسی و کمبود اکسیژن در #مغز بیمار بوده و معمولا در مغزی که در آستانه احیاء و هوشیاری دوباره قرار می گیرد، رخ می دهد. 💥 گری هبرماس اما توضیح می دهد که جزئیات توصیفات تجربیات متعدد نزدیک به مرگ، گاه ناظر به اتفاقات رخ داده بر روی زمین است. او برای مثال، به مقاله رینگ و کوپر (1997) استناد می کند که 31 مورد NDE بیمارستانی مربوط به اشخاص "کور مادرزاد" را ثبت کرده و آنها توصیفاتی از رخداد برف، ظاهر ماشینها در خیابان بیرون بیمارستان، ظاهر افراد داخل و بیرون بیمارستان، و ... ارائه کرده اند. 💥 دکتر جفری لانگ - پزشک محقق مطرح در حوزه تجربیات نزدیک به مرگ - هم در این ویدیو☝️ که بخشی از کنفرانس سال ۲۰۱۷ دانشگاه ییل امریکاست، در این باره توضیح می دهد. او در ادامه کنفرانس به مشاهدات واقعی این تجربیات از اتفاقاتی که در جهان خارج افتاده، اشاره می کند. مثلا نقل گفتگوهای پزشکان و پرستاران در اتاق عمل، گفتگوی اعضای خانواده در خارج از اتاق عمل (مثلا درکافه تریای بیمارستان) یا حتی برخی اتفاقات داخل شهر و ... . 💥 جفری لانگ تاکنون بیش از ۴۰۰۰ مورد NDE در آمریکای شمالی را ثبت و بررسی کرده است. مهمترین مباحث فلسفی درباره ذهن/نفس و علوم شناختی را اینجا ببینید: https://eitaa.com/joinchat/183304263Cbe50a0e2d9

قبلا این پست☝️ را درباره وجوه فلسفی تجربیات نزدیک به مرگ (NDE) در کانال گذاشته بودیم. با توجه به برخی پرسش‌های دوستان و مطرح‌شدن بیشتر این تجربیات در جامعه، پست دیگری نیز در این‌ زمینه بارگذاری می‌شود: