🍃💐 "بازآمدم" #عبدالحسین مختاباد #غزل مولانا

جلوه های گونه گون خردگرایی در تمام عرصه ی شاهنامه موج در موج به چشم می خورد. این گرایش برای فردوسی نوعی میراث دوگانه است، هر دو از خاستگاه فرهنگ وی - مذهب و مأخذ کار. وی نه فقط به سبب گرایش های مذهبی خود را به این خردگرایی متعهد می یابد بلکه مأخذ یا مآخذ کار او نیز جز در افسانه های شگفت که غیرممکن اما تأویل پذیرند، همه جا این التزام خرد پذیری را منعکس می کند. بدینگونه، هم طرز فکر شخصی فردوسی شاهنامه اش را یک خردنامه ی واقعی می سازد، هم آنچه شاهنامه ی وی به مآخذ باستانی و پهلوانی خویش مدیون است آن را عرصه ی حکمرانی خرد نشان می دهد. تحت تأثیر این خردگرایی استوار و بی تزلزل، فردوسی اسطوره و داستان حماسی را به گونه ای از تاریخ تبدیل می کند و حتی به تاریخ رنگ فلسفه می دهد و هرجا لازم آید با احاله به رمز و تأویل آنچه را در توالی رویدادها فقط بر حسب احتمال "ممکن" به نظر می رسد به تعبیر ارسطو بر حسب ضرورت ممکن فرا می نماید. در کتابی چنین عظیم که بدینسان "به نام خداوند جان و خرد" آغاز می شود انسان همه جا صدای "جان" را می شنود که اینجا در عرصه ی تنازع برای بقا با هر آنچه انسان را حقیر می کند کشمکش دایم دارد. امّا فضایی که این صدا طنین نبض حیات را در آن جاودانه می کند، فضای صاف و روشن #خرد جاودانه است. #عبدالحسین زرین کوب، مقاله ی "خرد و خردگرایی در شاهنامه" https://eitaa.com/TAMASHAGAH