📜مقتل شناسی(۵) در میان منابع متأخر، کتاب هایی وجود دارد که در آنها مطالبی است که قابل پژوهش و بررسی است. البته در اتقان و استناد، هم ردیف منابع قابل استناد که ذکر شد، نیستند؛ با این وجود خالی از مطالب مهم و قابل بررسی هم نیستند. ۴. مثير الأحزان ومنير سُبل الأشجان این کتاب، کتابی است در مصایب واقعه عاشورا که به تناسب، از تاریخ و زندگی امام حسین(ع) نیز سخن گفته است. کتاب را عالم دینی شیعی، نجم الدين جعفر بن محمد بن جعفر بن هبة الله بن نماحلی، معروف به ابن نماحلی تألیف کرده است. این کتاب در کتاب های شیعه تأثیر فراوان داشته است و به آن استناد شده و حتی یکی از منابع بحارالانوار، منتهی الآمال و دیگر کتاب های علمای شیعه درباره قیام امام حسین(ع) است. کتاب قریب صد صفحه و دارای مطالب متفاوتی است. بخشی از مطالب ابن اعثم به صورت فشرده در وقایع قبل از روز عاشورا و برخی از مطالب ابن سعد در وقایع بعد از شهادت امام حسین(ع) و بدون استناد به منبعی، در این کتاب ذکر شده است؛ البته در مورد وقایع روز عاشورا، این کتاب در اغلب مطالب با منابع ابو مخنف موافق است، بدون این که سند روایات و منبع آن را یاد کند. 🔹در این کتاب همچون لهوف گزارش هایی وجود دارد که در هیچ کدام از منابع قبلی نبوده است و با توجه به اینکه سال وفات او بعد از سید بن طاووس است بعید نیست که او در سبک نگارش و برخی گزارش ها از لهوف استفاده کرده باشد. 🔸سبک نگارش او به گونه ای است که فقط به بیان روایات تاریخی پرداخته و تحلیلی از خود ارائه نمی دهد و در مقام پژوهش درباره علل و عوامل این نهضت نیست. وی گزارش مقتل را به صورت ذکر یک جریان منسجم با سبکی داستان پردازی شده آورده و اسناد روایات را به طور کامل ذکر نکرده است. 🔻این اثر شامل مقدمه ای در فضایل اهل بیت پیامبر و ذکر مصایب آن بزرگواران بوده و دارای سه مقصد به ترتیب زیر است: مقصد اول: گزیده ای از زندگی نامه امام حسین(ع) وسیر تحولات تاریخی در بوجود آمدن حادثه کربلا از حرکت امام از مدینه تا ورود به کربلاست. مقصد دوم: وقایع روز عاشوراست تا شهادت امام و آغاز اسارت اهل بیت. در پایان این مقصد روایاتی در پیشگویی شهادت امام و واقعه عاشورا آمده است. مقصد سوم: بازگشت اسیران را از شام در بردارد. در این قسمت خطبه های امام زین العابدین(ع) و سایر اهل بیت در کوفه، شام و... ذکر شده است. #مقتل_شناسی #مقاتل_قابل_پژوهش #تاریخ #نقد_مشهورات #تأمل 👇👇 @Taammolate_talabegi

📜مقتل شناسی(۶) ۵.اخبار الطوال در اخبار الطوال، ابوحنفیه دینوری گزارشی توصیفی از قیام و شهادت امام حسین(ع) ارائه کرده است. او متن بسیاری از سخنانی که در کربلا رد و بدل شده مثل خطبه های امام و یاران ایشان را یاد نکرده است. هم چنین حوادث کوفه و شام را نیز بسیار مختصر و کوتاه بیان کرده است. منبع دینوری معلوم نیست، ولی استخوان بندی کلی با آن چه طبری از مقتل ابومخنف روایت کرده مطابقت دارد و از آن جا که ابومخنف در بیان حوادث خبره بوده و پایه گذار تاریخ نگاری در عراق است، به طور طبیعی دینوری که حدود یک و نیم قرن بعد از او می زیسته، از روایاتش بهره برده است. البته تعدادی از مطالب ابومخنف به ویژه در مورد وقایع عاشورا در روایت دینوری وجود ندارد و در برخی موارد نیز روایت دینوری با روایت ابومخنف تفاوت هایی دارد. ۶. تاریخ یعقوبی احمد بن ابی یعقوب، معروف به یعقوبی در کتاب تاریخ خود، جریان قیام امام حسین(ع) را به صورت بسیار مختصر و توصیفی گزارش کرده است. گزارش وی با این که بسیار کوتاه است با روایت ابومخنف هم خوانی زیادی دارد؛ از این رو محتمل است که وی براساس مقتل ابومخنف، گزارش توصیفی خود را سامان داده باشد؛ البته تفاوت های اندکی هم دیده می شود. از جمله ویژگی های خاص این کتاب آن است که یعقوبی اولین فردی است که به توصیف بدون نام از حضور و شهادت طفل رضيع در روز عاشورا پرداخته است و پس از او این واقعه به صورتی تکمیل شده در آثار بعدی دیده می شود. #مقتل_شناسی #مقاتل_قابل_پژوهش #تاریخ #نقد_مشهورات #تأمل 👇👇 @Taammolate_talabegi

📜 مقتل شناسی(۷) ۷.تاریخ الامم و الملوک 🔹محمد بن جریر طبری در خصوص وقایع عاشورا سه روایت آورده است: نخست روایت عمار دُهنی، سپس روایت حصین و در پایان، روایت ابومخنف به روایت هشام کلبی؛ که در هر سه مورد مطالب را با سند کامل، روایت کرده است. 🔸مقتل ابومخنف مهم ترین بخش روایت طبری را تشکیل می دهد. وی تمام روایات ابومخنف را به روایت هشام بن سائب کلبی روایت کرده و به نظر می رسد که طبری از روی نوشته هشام، مقتل ابومخنف را در تاریخ خود نوشته است؛ زیرا طبری به طور مستقیم از هشام نقل می کند، و با توجه به این که وفات هشام در سال ۲۰۴ یا ۲۰۶ ه.ق و تولد طبری در سال ۲۲۴ ه.ق بوده است، ممکن نیست که طبری به طور شفاهی و مستقیم از هشام روایت کرده باشد. 🔻نقل طبری، کامل ترین نقل از مقتل ابومخنف است و بعید است چیزی از آن فرو گذار شده باشد؛ در حوادث مربوط به شام که ابومخنف کمتر به آن پرداخته، طبری چند روایت از هشام نقل می کند. 🔻مهم ترین ویژگی تاریخ طبری این است که روایات مختلف را بدون این که در مورد آنها داوری کند، گرد آورده است و این کار باعث شده که بسیاری از روایات و گزارش های تاریخی، صحیح و یا غلط از خطر نابودی نجات یافته، به دست ما برسد. ۸.الفتوح ابن اعثم 🔹یکی از مهم ترین و مفصل ترین گزارش ها از واقعه قیام امام حسین(ع) گزارش ابن اعثم کوفی در کتاب تاریخ خود به نام الفتوح است. این گزارش، مفصل و در چهارچوب مقتل ابومخنف است و گاه الفاظ و عبارات آنها نیز یکسان است؛ اما در برخی موارد افزوده ها، کمبودها و تفاوت هایی با آن دارد. 🔻ابن اعثم منابع خود را ذکر نکرده، به همین دلیل معلوم نیست مطالب خود را از متن دیگران فراهم کرده است یا روایت راویان؛ اما آن چه از بررسی و مقایسه مطالب الفتوح با مقتل ابومخنف به دست می آید این است که وی همان روایت ابومخنف را از زبان داستان پردازی نقل کرده بی آنکه بداند آن روایت از ابومخنف است و همین موجب کم توجهی به این کتاب شده است. البته از آن جهت که این کتاب در قرون اولیه نوشته شده قابل توجه و بررسی است و گزارش هایی دارد که می توان نسبت به آن پژوهش های مفیدی انجام داد. #مقتل_شناسی #مقاتل_قابل_پژوهش #تاریخ #نقد_مشهورات #تأمل 👇👇 @Taammolate_talabegi

📜 مقتل شناسی(۸) ۹. مقاتل الطالبيّين 🔹ابوالفرج اصفهانی کتابی درباره کشته شدگان خاندان ابوطالب؛ یعنی، فرزندان امام علی(ع) ، جعفر و عقیل دارد که به مقاتل الطالبيين ومقاتل آل ابی طالب شهرت دارد. این کتاب به سبب جامعیت و دقتی که در نقل اخبار داشته مورد استناد و اعتماد مؤلفان بسیاری قرار داشته است. ابوالفرج هدف از تألیف این کتاب را فراهم آوردن شرحی کوتاه از چگونگی زندگی و مرگ فرزندان ابوطالب از زمان پیامبر(ص) تا زمان نگارش کتاب بیان می کند. البته او تنها اخبار طالبیانی را گرد آورده که مرگشان دلایلی سیاسی داشته، یا قیام هایی را روایت کرده که هدف آنان اجرای عدالت بوده است. 🔻این کتاب با شرح حال جعفر بن ابی طالب در زمان پیامبر(ص) آغاز می‌شود و سپس به دوران بنی امیه و بنی عباس تا دوران المتقدر بالله پرداخته و نام علویان را زیر نام خلیفه ای که در آن زمان حکم می رانده، آورده است. مؤلف، نخست نام کامل و نسب فرد را می آورد و گاه نام مادران وی را تا جد اعلی نقل می‌کند. وی در پایان روایات، معمولا اشعاری را که در رثا یا مدح آن فرد سروده شده - که گاه متجاوز از صد بیت است - ذکر می کند. 🔸مؤلف در کتاب خود بابی به مقتل حسین بن علی(ع) و مسائل پیرامونی آن اختصاص داده است و درباره آن بحث مبسوطی می کند. گزارش مقاتل الطالبيين، گزارشی ترکیبی است؛ زیرا وی روایت ابی مخنف را از طريق نصر بن مزاحم و ابوالحسن مداینی با روایت عمار دهنی و روایاتی از جابر جعفی با هم ترکیب کرده و روایت خود را سامان داده است و خود نیز این مطلب را تصریح می کند، بنابراین روایت او، روایت نقل به معناست. کتاب به شیوه روایی و براساس روایات محدثان شیعی و کوفی تدوین شده است. ولی از آنجا که مؤلف بنای بر رعایت اختصار داشته، گاه همه اسناد مربوط به اخبار را ذکر نمی کند. 🔻ابوالفرج با گرد آوری همه منابع مربوط به خاندان ابوطالب و افزودن بسیاری از مقاتل قابل دسترس دیگر، کتاب جامعی را برای این منظور تدوین کرد. کتاب مقاتل الطالبيين و به ویژه گزارش آن از وقایع عاشورا، به سبب جامعیت و نیز دقتی که در نقل اخبار آن صورت گرفته، مورد استناد و استفاده مؤلفان بسیاری واقع شده است. نگارش این کتاب در سال ۳۱۳ ه.ق به پایان رسیده است. این کتاب اولین بار بوسیله جواد فاضل با عنوان فرزندان ابوطالب ترجمه گردید. ترجمه دیگر این کتاب بوسیله سید هاشم رسولی محلاتی صورت گرفته است. #مقتل_شناسی #مقاتل_قابل_پژوهش #تاریخ #نقد_مشهورات #تأمل 👇👇 @Taammolate_talabegi

📜 مقتل شناسی(۹) ۱۰. مقتل الحسین(ع) خوارزمی خوارزمی درباره فضائل اهل بیت طالب کتابی نوشته که به مقتل الحسین خوارزمی معروف است. کتاب در دو جلد و پانزده فصل است . هرچند عنوان مقتل دارد، اما حدود دو سوم آن مباحث دیگر است. ثلث اول کتاب ، شرح مناقب اهل بیت(ع)، ثلث دوم ماجرای کربلا و ثلث سوم درباره قیام مختار است. 🔸خوارزمی در کتاب خود شیوه حدیثی را پی گرفته و سلسله اسناد هر روایت را بیان می کند؛ برخی روایات او کوتاه و برخی بسیار مفصل و طولانی است. مباحث مربوط به عاشورا، از تاریخ ابن اعثم نقل شده که احتمالا غیر از کتاب الفتوح است. تعدادی از روایاتی که در این کتاب نقل شده در منابع دیگر نیز وجود دارد؛ اما اغلب این روایات را نویسنده نه از کتاب، بلکه به نقل از محدثان و همان طور که گفته شد با ذکر سند روایت کرده است. 🔻خوارزمی روایت و گزارش هایی را که در این کتاب آورده، تلقی به قبول کرده است. وی ظاهرا تنها در جایی به ضعف یک روایت، آن هم از قول دیگری، اشاره کرده است و در باقی موارد، به بررسی و نقد سند و یا متن روایت ها، نپرداخته است و البته اختصاصاتی نیز در بیان برخی روایات دارد. 🔻نقل مطالب از منبعی کهن چون کتاب الفتوح یا تاریخ ابن اعثم و موضع غیرشیعی وی، از دیگر امتیازات این اثر است؛ این کتاب با آن که نویسنده ای غیرشیعی دارد اما در میان شیعیان جایگاهی یافته و مؤلفان امامی مذهب، از قدیم، روایات او را در کتاب خود آورده اند. 🔻آنچه با عنوان اصلی کتاب؛ یعنی، مقتل تطبيق دارد، تنها فصل یازدهم است که در چاپ رایج آن، در جلد اول از صفحه ۳۱۵ تا ۳۵۸ و در جلد دوم از ابتدا تا صفحه ۹۱ قرار دارد؛ این فصل، حدود ۱۵۰ صفحه دارد، در حالی که مجموع کتاب، حدود ۶۰۰ صفحه است. #مقتل_شناسی #مقاتل_قابل_پژوهش #تاریخ #نقد_مشهورات #تأمل 👇👇 @Taammolate_talabegi