❇️ منشور حکومت اسلامی 🗂 پرونده جدید تنبیه الأمة 📝 اشاره 🔸 نهج البلاغه، در همه اعصار، نه تنها برای شیعیان بلکه برای عموم مسلمانان، منبعی غنی در هدایت فکری و جهت دهی به عقاید و اندیشه‌ها بوده است. به عنوان مثال، در برخی از ادوار، خطب توحیدی این کتاب شریف مورد توجه و اقبال بسیار قرار گرفته و در ادواری دیگر که مسلمانان به تأملات اجتماعی و حکومتی پرداخته اند، بخش های حاکمیتی آن هدایتگر افکار بوده است. 🔹در عصر کنونی که دوران شکل‌گیری نظام اسلامی است، نامه امیرالمؤمنین(سلام الله علیه) به مالک اشتر(رضوان الله علیه)، می‌تواند سامان بخش گفتمانی باشد که تأثیر آن در چگونگی اداره اسلامی حکومت، تجلی یابد. 🔹کانال تنبیه الأمة در نظر دارد به مناسبت «هفته دولت»، برخی از فرازهای این نامه را که در حقیقت «منشور حکومت اسلامی» است، مورد مطالعه و تبیین قرار دهد. به امید اینکه به سبب تمرکز - هرچند کوتاه مدت- بر این نامه و موشکافی در برخی از کلمات حضرت امیرالمؤمنین (سلام الله علیه)، زمینه ای برای شکل‌گیری گفتمان «منشور حکومت اسلامی» فراهم آید. همچنین، از دوستانی که مکتوبات و نوشته‌هائی در این زمینه دارند، برای انتشار آثار ایشان در کانال استقبال می گردد. #عهد_مالک_اشتر #منشور_حکومت_اسلامی @Tanbiholomah

♻️ اشاره‌ای به منابع و اسناد عهد مالک اشتر ✍ علی شریف 🔹با وجود ارسالی که در کتاب شریف نهج البلاغه وجود دارد، برخی از موارد موجود در کتاب از خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار، به صورت منفرد، از اسناد صحیح برخوردار هستند. یکی از آن موارد، همین رساله‌ای است که حضرت امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) خطاب به جناب مالک اشتر (رضوان الله علیه) به عنوان «عهد» نگاشته‌اند. 🔹منابعی که این رساله را با اختلاف در الفاظ نقل کرده‌اند، به ترتیب تاریخی اینگونه است: ۱. حسن بن علی ابن شعبه حرانی (قرن چهارم) در کتاب «تحف العقول» ص ۱۲۶. (از منابع امامیه) ۲. ابن حيون، نعمان بن محمد مغربى‏ (۳۶۳ ق‏) در کتاب «دعائم الإسلام» جلد۱ ص۳۵۰(از منابع امامیه) ۳. شريف الرضي، محمد بن حسين‏(۴۰۶ ق) در نهج البلاغه. ۴.محمد بن الحسن بن محمد بن علي بن حمدون، أبو المعالي، بهاء الدين البغدادي (المتوفى: ۵۶۲هـ) در «التذكرة الحمدونية» جلد۱ص ۳۱۶. (از منابع عامه که ظاهراً تمایل شیعی دارد.) ۵. أحمد بن عبد الوهاب بن محمد بن عبد الدائم القرشي التيمي البكري، شهاب الدين النويري (المتوفى: ۷۳۳هـ) در کتاب «نهاية الأرب في فنون الأدب»جلد ۶ ص ۱۹(از منابع عامه) 🔹اما درباره اسنادی که به عهد مالک اشتر وجود دارد، به دو طریق نجاشی و شیخ طوسی باید اشاره کرد: ۱. نجاشی در رجالش، ذیل عنوان «الأصبغ بن نباتة المجاشعي‏» چنین می‌گوید: «كان من خاصة أمير المؤمنين عليه السلام، و عمر بعده. روى عنه عهد الأشتر و وصيته إلى محمد ابنه. أخبرنا ابن الجندي عن أبي علي بن همام، عن الحميري، عن هارون بن مسلم، عن الحسين بن علوان، عن سعد بن طريف، عن الأصبغ بالعهد» ۲. طوسی، در فهرست خود طریق به عهد را چنین توصیف می‌کند: «أخبرنا بالعهد، ابن أبي جيد، عن محمّد بن الحسن، عن الحميري، عن هارون بن مسلم و الحسن بن ظريف جميعا، عن الحسين بن علوان الكلبي، عن سعد بن طريف، عن الأصبغ بن نباته، عن أمير المؤمنين عليه السّلام» 🔹بخش عمده‌ای از سند نجاشی و طوسی با هم اشتراک دارد و اختلاف دو سند در ابتدای آن است: ابن الجندی عن ابی علی بن همام عن الحمیری در طریق نجاشی، و ابن ابی جید عن محمد بن الحسن عن الحمیری در طریق طوسی. به بیان استاد شهیدی(دام عزه)، این دو طریق به عهد، صحیحه است، و حتی براساس متن موجود از عهد مالک اشتر می‌شود فتوای فقهی داد. #عهد_مالک_اشتر #منشور_حکومت_اسلامی https://eitaa.com/Tanbiholomah/97 @Tanbiholomah

❇️اخلاق حکمرانی در نهج البلاغه-۱ ♻️حکمرانی رحیمانه و حکمرانی سَبُعانه ✍محمد متقیان تبریزی 🔸بخشی از فرازهای عهد مالک اشتر، توصیه‌هایی اخلاقی است از حضرت امیرالمؤمنین(سلام الله علیه) خطاب به مالک اشتر به عنوان والی و حاکم. این توصیه‌ها، نه تنها در آن دوران که حکمرانی‌ها دارای ساختاری ساده تر بودند راهگشاست، بلکه در این دوران که حکمرانی‌ها پیچیده‌تر و سایبری‌تر شده‌اند نیز، ضرورت دارد. مباحثی را که حضرت امیر(سلام الله علیه) فرموده‌اند، ذیل عنوان «اخلاق حکمرانی» در چند شماره پی خواهیم گرفت. 🔹در ابتدا به دو نوع اخلاق حکمرانی که اساس و بنیان رفتارهای اخلاقی است، اشاره می‌شود: «اخلاق رحیمانه» و «اخلاق سبعانه»: «و أشعر قلبك الرّحمة للرّعيّة، و المحبّة لهم، و اللطف بهم، و لا تكوننّ عليهم سبعا ضاريا تغتنم أكلهم‏» 🔹آنچه که در مقام نیاز به تذکر دارد این نکته است که: آنگاه که سخن از دو نوع اخلاق رحیمانه و سبعانه می‌رود، نباید آن را به فرد حاکم و «اخلاق فردی» حاکم تنزل داد، بلکه سخن از دو نوع «حکمرانی» است. یعنی مراد حضرت این نیست که، شخص حاکم اخلاق رحیمانه‌ای با رعیت داشته باشد، اما وزرا و امرای او هرگونه که خواستند برخورد کنند، یا اینکه، او در رفتار فردی خود با مردم، با لطف و محبت برخورد کند اما در فرامین و دستورات حکومتی، در مالیاتها و امور اقتصادی کشور، در امور نظامی و سربازگیری و ...، با خشونت برخورد کند. بلکه مقصود از مواجهه رحیمانه، لطیف و محبت‌آمیز با رعیت، این است که باید تمام ساحات حکمرانی، از بالاترین فرد حکومت تا پایین ترین آن، و همچنین تمام لایه‌های حکومتداری، همراه با رحمت، لطف و محبت به رعیت باشد. پس، صحیح آن است که بگوییم: سخن از اخلاق حکمرانی است، نه اخلاق حاکم. و اگر مخاطب این خطاب، مالک اشتر است، شخص او مخاطب نیست بلکه حکمرانی او مورد خطاب حضرت قرار گرفته که در آن حکمرانی، همه ابعاد و لایه‌های حکومت از مناصب، افراد و قوانین مدنظر می‌باشد. با این وصف، اخلاق حکمرانی به دوگونه رحیمانه و سبعانه تقسیم می‌شود، نه فقط اخلاق حاکم. پس همانطور که در اخلاق رحیمانه، تمام ساختار حکومت متخلق به رحمت و محبت و لطف نسبت به رعیت است، در اخلاق سبعانه نیز همه ساختار حکومت نسبت به رعیت، درنده خو است که حریصانه در پی دریدن آنها فرصتها را غنیمت می‌شمارد. 🔹و در دوران کنونی که حکومت‌ها با سیاست‌گذاری، راهبردنگاری، تقنین و آیین‌نامه‌ها اداره می‌شوند، چنانچه «اخلاق حکمرانی اسلامی» که اخلاق رحیمانه است حاکم باشد، سایه آن بر تمام مراتب سیاست‌گذاری، راهبردنگاری، تقنین و آیین‌نامه‌های اجرایی افتاده و همه مواد، مقید به اخلاق رحیمانه می‌گردد. به عنوان مثال، مجلس شورای اسلامی باید سیاست «تقنین رحیمانه» را نصب‌العین خود قرار دهد. تقنین رحیمانه، تقنینی است که در آن قانونگذار سعی بر آن دارد که قانون، ابزار جریان رحمت و لطف و محبت نسبت به رعیت باشد. 🔹در مقابل، در حکمرانی مادی که «اخلاق سبعانه» حاکم است، تقنین، ابزار دریدن و پاره کردن مردم به صورت حریصانه و در هر فرصتی است. قوانین، به گونه‌ای تنظیم می‌گردند که، سرمایه‌های مالی، جانی، آبروییِ رعیت، مصروف اربابان قدرت گردد. و در جریان گردش سرمایه، به گونه‌ای قانون‌نگاری شود که تمام سرمایه‌ها در دامن طبقه قدرتمند جامعه سرازیر گردد. و از این روست که در دولتهای غربی، هرچقدر که رو به پیش می‌روند، شکاف فقیر و غنی افزایش می‌یابد. چرا که ریل سیاست‌گذاری و تقنین نظامات غربی براین اساس بنیان گذاشته می‌شود که محصول و دسترنج تمام طبقات در اختیار صاحبان قدرت و ثروت قرار بگیرد. و اگر، بخواهیم نظام مقدس اسلامی مبتلا به آفات نظام سرمایه‌داری خشن و سبع نگردد، باید سیاست‌گذاری اقتصادی و اجتماعی، با رویکرد رحمت و لطف و محبت به مردم، پایه‌ریزی گردد. هر تصمیم و برنامه‌ای که، سبب شود تا مردم زیر چرخ دنده آن خرد گردند و به وسیله سرمایه‌داران دریده گردند، قطعا اسلامی نیست. #عهد_مالک_اشتر #منشور_حکومت_اسلامی https://eitaa.com/Tanbiholomah/98 @Tanbiholomah

🎙آیت الله مرتضی تهرانی: باید گشت، خوبی را پیدا کرد که ریشه‌اش خوب باشد.... #عهد_مالک_اشتر #منشور_حکومت_اسلامی @Tanbiholomah

❇️ محدوده مسئولیت‌های دولت ✍ آیت‌الله سیدمحمدتقی مدرسی 🔹يحدد الإمام (عليه السلام) في إفتتاحية العهد مسؤوليات الدولة في كلمات اربع: ۱- جباية الخراج (أي: تحصيل الضرائب وهو مسؤولية وزارة المالية). ۲- وجهاد العدو (وهو مسؤولية وزارة الدفاع). ۳- واستصلاح الناس (بالتثقيف والتربية والتعليم وهو من مسؤوليات وزارة الثقافة والإعلام، ووزارة التربية والتعليم، ووزارة التعليم العالي، وكذلك ببسط الأمن بوضع قوانين رادعة عن الجريمة، وهو مسؤولية وزارة الداخلية). ۴- و أخيراً عمارة البلاد (وهي مسؤولية وزارات الدولة التي تسمى بالوزارات الخدمية) قال الامام علي (عليه السلام): هَذَا مَا أَمَرَ بِهِ عَبْدُ اللَّهِ عَلِيٌّ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ، مَالِكَ بْنَ الْحَارِثِ الأشْتَرَفِي عَهْدِهِ إِلَيْهِ، حِينَ وَلّاهُ مِصْرَ: جِبَايَةَ خَرَاجِهَا، وَ جِهَادَ عَدُوِّهَا، وَ اسْتِصْلاحَ أَهْلِهَا، وَ عِمَارَةَ بِلادِهَا. #عهد_مالک_اشتر #منشور_حکومت_اسلامی #ساختار_دولت @Tanbiholomah