✅ #روزبرگ_شیعه بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم موضوع: «#رؤیت_هلال» روز جمعه، ١۴٠٢/٠٢/٠١ ✍️ امروز سی‌امین روز از ماه مبارک رمضان است و در شب گذشته، دفتر مقام معظم رهبری و دیگر مراجع عظام تقلید همچون حضرت آیت‌الله‌ العظمی سیستانی اعلام کردند که هلال ماه شوال در غروب روز گذشته رؤیت نشده و امروز آخرین روز ماه مبارک رمضان، و فردا روز عید سعید فطر است؛ در پی این وحدت نظر در بین فقها و اعلام رسمی روز شنبه به عنوان روز عید فطر که قبلاً نیز در تقویم رسمی پیش‌بینی شده بود، سؤالی در اذهان مطرح می‌گردد که چرا با وجود مبانی محکم در مسائل فقهی در برخی سال‌ها مثل امسال، شاهد وحدت نظر بین فقها، و در برخی سال‌ها شاهد تفاوت نظر در اعلام روز عید فطر هستیم؟! ✅ در پاسخ به این سؤال، ابتدا باید توجه داشت که تفاوت نظر در کلیه مسائل نظری و در رشته‌های مختلف علمی بین متخصصین فن، کاملاً بدیهی و طبیعی است؛ چنانچه در بین فیزیک‌دانان و شیمی‌دانان و یا پزشکان اختلاف نظر و تشخیص، در بسیاری از مسائل وجود داشته و دارد، و علوم اسلامی و انسانی نیز از این قاعده مستثنی نیستند؛ ✍️ اما در موضوع ثبوت اول ماه و تعیین روز عید فطر، در روایات متعدد آمده: «صُومُوا لِرُؤْيَتِهِ وَأَفْطِرُوا لِرُؤْيَتِه»، یعنی ملاک برای آغاز ماه رمضان و پایان آن، رؤیت و دیدن هلال اول ماه است و نه فقط تولد ماه جدید که منجمین آن را از قبل پیش‌بینی و اعلام می‌نمایند؛ ✅ و در این موضوع یعنی «رؤیت هلال ماه» سه موضوع در بین فقها مطرح است که در برخی مواقع باعث تفاوت نظر می‌گردد: 1️⃣ اولین موضوع در چگونگی «رؤیت هلال ماه از طریق چشم مسلح و غیر مسلح» است؛ چنانچه برخی از فقها، استنباط نموده‌اند که «رؤیت هلال، فقط از طریق چشم غیر مسلح» مِلاک شرعی است؛ اما برخی دیگر از مراجع، یقین به حلول ماه از هر طریقی ولو با چشم مسلح را کافی می‌دانند. 2️⃣ نکته دوم «اتحاد و اختلاف در افق» است که در این موضوع نیز تفاوت نظر وجود دارد، به صورتی که برخی از فقها در تعیین اوّل ماه، معتقد به «اتحاد افق» هستند، یعنی رؤیت هلال در دوردست‌ها را نیز ملاک می‌دانند؛ ولی برخی دیگر قائل به «اختلاف در افق» هستند، یعنی فقط رؤیت هلال در همان شهر و منطقه را مِلاک می‌دانند. 3️⃣ نکته سوم «تفاوت در شهادت بَیِّنه» است؛ البته تمامی فقها، اتفاق نظر دارند که شهادت دو مرد عادل برای ثبوت هلال ماه کافی است، اما معتبر بودن شهادت دو مرد عادل نزد یک فقیه، به آن معنا نیست که لزوماً شهادت آن دو فرد، نزد مرجع دیگر نیز معتبر باشد! زیرا ممکن است مثلاً آن دو نفر، ماه را با تلسکوپ دیده باشند در حالی که آن فقیه، دیدن با چشم مسلح را برای ثبوت ماه کافی نمی‌داند، و یا آن شهود، مورد اطمینان فقیهی باشند ولی عدالت آنها برای فقیه دیگر اثبات نشده باشد؛ بنابراین در مواردی که در تعيين روز عید فطر تفاوت نظر پیش می‌آید، این تفاوت هرگز براساسِ سلیقه و انگیزه‌های شخصی فقها نیست، بلکه ریشه در مبانی و مسائل فقهی دارد و امری کاملاً طبیعی است که در علوم دیگر نیز وجود دارد؛ ولی متأسفانه برخی از افراد مغرض، از اشراف نداشتن مردم به مسائل دقیق و تخصصی فقهی، سوءاستفاده نموده و این موضوع را بسیار بزرگ جلوه داده و چه‌بسا به‌عنوان اختلاف بین مراجع عظام تقلید مطرح می‌نمایند! در حالی که صرفاً یک تفاوت نظر ساده بین متخصصین فن در این عرصه است. ✅ ضمناً دقت به این نکته نیز ضروری است که طبق نظر فقها، موضوع ثبوت رؤیت هلال ماه، اصلاً تقلیدی نیست! و اگر شخص، خودش ماه را ببیند و یا به هر وسیله دیگر اطمینان کامل به رؤیت هلال ماه پیدا کند، باید آن روز را عید بگیرد؛ حتی اگر رؤیت هلال برای تمامی فقها اثبات نشده باشد! ولی اگر مکلف، موفق به رؤیت هلال نشده و بر اساس روش‌های دیگر نیز اطمینان پیدا نکرده باشد و مرجع تقلید او و یا حاکم شرع اعلام کرده باشند که آن روز، روز آخر ماه رمضان است، وظیفه او روزه گرفتن است؛ و در هر دو صورت، فرد کاملاً به وظیفه شرعی خود عمل نموده؛ لذا جای هیچ‌گونه شبهه و سؤالی باقی نمی‌ماند! ✍️ در پایان باید بدانیم که حتی اشتباه در رؤیت هلال نیز اصلاً چیز عجیبی و بزرگی نیست و در طول تاریخ و حتی در عهد حضرات معصومین (ع) نیز رخ داده است که سخن امروز را با ذکر یک نمونه تاریخی ختم می‌نمائیم: شیخ طوسى (ره) در تهذیب نقل کرده است که در دوران حکومت امیرالمؤمنین (ع)، مردم پس از گذشت بیست و هشت روز از ماه رمضان، هلال ماه شوال را مشاهده کردند! پس حضرت علی (ع) به منبر رفته و فرمودند: ای مردم، ماه رمضان حداقل ٢٩ روز است (لذا از ابتدای ماه یک روز اشتباه شده) و مسلمانان باید یک روز بعد از روز عید فطر، روزه قضا به‌جا آورند. (تهذیب الاحکام، ج ۴، ص ١۵٨؛ الوافى، ج ١١، ص ١٣٢).

✅ #روزبرگ_شیعه بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم موضوع: «#عید_بزرگ_مسلمانان» روز شنبه، ١۴٠٢/٠٢/٠٢ ✍️ مناسبت روز: امروز، روز اول ماه شوال و «#عيد_سعيد_فطر» است لذا سخن امروز را با عرض تبریک و تهنیت این عید بزرگ آغاز می‌نمائیم: در شریعت مقدّس اسلام، بسیاری از وظایف و عباداتِ فردی و اجتماعیِ مسلمانان بر اساس ماه‌های قمری است، و تشخیص آغاز و انجام هر ماه قمری نیز مبتنی بر #رؤیت_هلال می‌باشد؛ مراسم بسیار مهم حج، تعیین روز عرفه و عید قربان، آغاز ماه مبارک رمضان، شب‌های قدر و همچنین ایام تاریخی مهم مانند: مبعث، غدیر، عاشورا و مهمتر از همه عید سعید فطر، همگی وابسته به رؤیت هلال هستند و حتی برخی اعمال و وظایف مانند روزه عید فطر، مردّد بین محذورین است، یعنی اگر روز آخر ماه رمضان باشد، روزه‌اش واجب و اگر روز اول ماه شوال باشد، روزه‌اش حرام است؛ به همین دلیل «رؤیت هلال» نقش بسیار اساسی و تأثیرگذار در اجرای صحیح احکام دینی دارد؛ ✍️ البته همانطور که در روز گذشته عرض کردیم بر اساس مبانی و استدلال‌های فقهی، برخی تفاوت نظرها بین فقها در موضوع ثبوت رؤیت هلال و در نتیجه در ثبوت «روز عید فطر» وجود دارد، که البته موضوعی کاملاً عادی و بدیهی است و از جنبه‌ شرعیِ فردی، انسان مُکلَّف موظف است با عمل به تشخیص و علمِ فردی و اطمینان یافتن از یکی از طرق آمده در رساله‌های عملیه، به تکلیف و وظیفه شرعی خود عمل نماید، هرچند که به هر حال تفاوت در اعلام روز عید، خواه یا ناخواه، دارای بازتاب‌های اجتماعی بوده و زمینه اشتباه غافلین و سوءاستفاده برخی از مغرضان را فراهم می‌نماید، که امسال به حمد الهی شاهد وحدت نظر و برگزاری نمازهای وحدت آفرین عید در سراسر کشورمان هستیم؛ ❓اما سؤال اینجاست، که آیا بر اساس شرع مقدس، راهی برای اعلام هر ساله یک روز واحد به عنوان عید بزرگ مسلمین وجود ندارد؟! ✅ برای پاسخ به این پرسش، ابتدا باید عرض کنیم که طبق نظر فقها، رؤیت هلال اول ماه به پنج راه ثایت می‌شود: ١. خود انسان ماه را ببیند؛ ٢. عده‌ای که گفته آنان اطمینان‌آور است، بگویند ماه را دیده‌ایم، و یا هر چیزی که به واسطه آن اطمینان کامل پیدا شود؛ ٣. دو مرد عادل بگویند که ماه را دیده‌ایم؛ ۴. سی روز از اول ماه رمضان گذشته باشد؛ ۵. «حاکم شرع» حکم کند که اول ماه است؛ که با عنایت به این‌که اطاعت از حُکم ولی‌فقیه برای همه، لازم‌الاتباع است، مسلماً تنها راه اتفاق و اتحاد عمومی در زمان عید سعید فطر براساس همین راه می‌باشد؛ ✍️ البته برای روشن شدن بهتر این مسئله باید به چند نکته در حدود اختیارات و حوزه کاری حاکمیت حکومت اسلامی و مراجع عظام تقلید توجه نمائیم: 1️⃣ از نظر دین اسلام، اصول دین و مبادی استنباط، تقلیدی نیست و نیز در ضروریات فقهی مانند وجوب نماز و روزه نیز تقلید معنایی ندارد؛ همچنین در موضوعات عُرفیه و عِلمیه نیز جای تقلید نیست؛ و تنها در احکام فَرعیه و عَملیه، احتیاج به نظر و اجتهاد است که در این موضوعات، اگر فردی، خودش مچتهد نباشد باید از فقیه و مجتهد جامع‌الشرایط، تبعیت نماید؛ 2️⃣ اَدِلّه وجوب تقلید از فقهاء، کاملاً عقلی و از باب رجوع جاهل به عالِم است، اما فقط در محدوده بیان احکام شرعی فقهی اعتبار دارد و شامل موضوع احکام نمی‌شود؛ لذا پس از ارائه حُکم توسط مرجع تقلید، تشخیص موضوع آن به عهده شخص مُکلف است و بر همین اساس در «ثبوت اول ماه» نیز «رؤیت هلال» که از موضوعات فقهی است، تقلیدی نمی‌باشد؛ 3️⃣ همانطور که گذشت در رساله‌های عمليه، نظر فقیه و مرجع تقلید، از موارد و معیارهای اثبات رؤیت هلال نمی‌باشد لذا آثار شرعی بر قول فقیه (بما هو فقیه و مفتی) بر این موضوع مُتُرَتِّب نمی‌شود؛ 4️⃣ اما همانطور که عرض کردیم «صدور حُکم» در این زمینه، جزو اختیارات و وظایف «حاکم شرع اسلامی» می‌باشد، لذا بر همین اساس صدور حکم حاکم شرع در موضوعات نیز دارای حجیت شرعی بوده و لازم‌الاتباع است؛ علاوه بر آنکه مسلماً وحدت در اعلام روز عید فطر، موجب وحدت مؤمنین در برگزاری اعمال این روز و جلوگیری از سوءاستفاده مغرضین و اشتباه غافلين می‌گردد که بر همین اساس ضرورت ورود حاکم اسلامی در این موضوع را دوچندان نموده و حتی می‌توان آن را از اختیارات انحصاری حاکم شرع و رهبری سیاسی مذهبی جامعه دانست؛ ✍️ بنابراین اگر حاکم اسلامی، بر ثبوت اول ماه و روز عید فطر، حُکم صادر نماید بر همه مسلمانان و حتی مجتهدین، تبعیت از این حکم، واجب است و حتی اگر برای فقیهی قطعاً به اثبات رسید که حاکِم در تشخیص موضوع و رؤیت هلال اشتباه نموده! مانند بقیه مکلفین فقط بر شخص خودش واجب می‌شود که بدون معارضت و اعلام عمومی، به تشخیص و عِلم خود عمل نماید.