🔸چکیده🔸 حلم‌ورزی و برخورد حلیمانه، یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین روش‌های برخورد با مردم است. آثار برخورد حلیمانه و بردبارانه، صرفاً در ثواب معنوی و اجر اخروی خلاصه نمی‌شود و در این دنیا نیز آثاری وضعی خواهد داشت. با بررسی سطوح حلم، در دو عرصه تربیت معنوی و اخلاقی به این نتیجه می‌رسیم که حتی اگر شخص، به هیچ دینی نیز معتقد نباشد، باز در زندگی دنیوی خود ازحلم‌ورزی بی‌نیاز نیست و باید در برخورد با مردم، از عکس‌العمل‌های زننده و شتاب‌زده خودداری کند. حلم در تربیت اخلاقی معنوی از دیدگاه اسلام دارای جایگاهی ویژه است و عوامل و موانعی نیز در شکل‌گیری و نقش آن در تربیت اخلاقی معنوی فردی، خانوادگی و اجتماعی وجود دارد. واژگان کلیدی: #حلم، #تربیت_اخلاقی_معنوی، #سلوک، #خشم، #کظم_غیظ، #صبر، #علم.