🖊نگاه طنابی به وجود ربطی ✍به قلم #استاد_موالی_زاده : 🔹«وجود ربطی» در فلسفه از ابداعات ارزشمند و راه گشای میرداماد و شاگردش صدرالمتالهین بشمار رفته که تا پیش از ایشان از نگاه فلاسفه مکتب مشاء و اشراق پنهان بود . با آنکه فلاسفه حکمت متعالیه در به تصویر کشاندن «وجود ربطی» تلاش فراوان کرد ه ا ند اما همچنان این مساله کلیدی فلسفی همانند سائر مسائل فلسفی از درست تصور نشدن رنج می برد . 🔸متاسفانه مراجعه کنندگان به فلسفه ،وجود ربطی را همانند طناب می بینند که یک سرش به جوهر و سر دیگرش به عرض بسته شده و سبب انضمام عرض به جوهر گشته است . در این میان تعبیر فلاسفه از وجود ربطی به ربط دو طرفه در برابر ربط یک طرفه به این تصور نادرست دامن زده و سبب شده اینان وجود ربطی را ماهیتی ببینند که دارای دو اندکاک در دو طرف خود می باشد تا پس از نشستن در میان جوهر و عرض ، آن دو را به هم ضمیمه کند . 📌اینان اندکاک و «فی غیره » بودن را و صفی زاید بر هویت وجود ربطی دانسته اند و در نتیجه ، ترکیب حاصل از عارض شدن عرض بر جوهر به واسطه وجود ربطی را انضمامی پنداشته اند . 💠نمونه نخست تصویر طنابی از وجود ربطی ، در نگاه محقق نایینی است . ایشان در مقام تبیین فرآیند وضع در معانی حرفی ، وجود ربطی را همانند جواهر و اعراض تحلیل می کند یعنی جهت هویتی آن را از جهت وجودی جدا ساخته و ویژگی اندکاک ی و «فی غیره» بودن را از هویت معنای ربطی خارج دانسته و به جهت وجودی آن بر می گرداند . ( فوائد الاصول / ج 1 / ص57 ) 🖇از این رو ، در نزد ایشان معنای حرفی که از سنخ وجود ربطی است ، د ر هنگام وضع ، کلی بوده و در هنگام استعمال ، جزیی و خاص خواهد شد ؛ زیرا ویژگی اندکاک و فی غیره بودن که از شئون وجود معنای حرفی بشمار می رود ، تنها در هنگام استعمال ایجاد می گردد . لذا موضوع له الفاظ حروف ، کلی است بر خلاف مستعمل فیه آن که جزیی می باشد . 📌نمونه دوم تصویر طنابی از وجود ربطی در ن گاه کسانی است که در پی انکار مقوله بودن مقولات نسبیه در اعراض ، آنها را از سنخ وجود ربطی دانسته اند . اگر چه علامه طباطبایی ویژگی وابستگی مقولات نسبیه به موضوعاتشان ( قائمة بموضوعاتها ) را منشاء انکار ماهوی بودن این مقولات در نزد منکران آن می داند اما می توان شُبهه الحاق مقولات نسبی به وجود ربطی را ناشی از تصویر طنابی از وجود ربطی دانست . 🔹این تصویر نادرست از وجود ربطی در حالی است که این گونه ی از وجود نباید از کمترین ماهیت و استقلالی برخوردار باشد تا بتواند لغیره بودن عرض نسبت به جوهر را تحقق بخشد ؛ زیرا لغیره بودن عرض زمانی شکل می گیرد که ترکیب آن با جوهر اتحادی گردد . و اتحادی شدن ترکیب جوهر و عرض هم نیازمند عنصر سومی است که از هر گونه استقلال و فی نفسه بودن و ماهیت داشتن عاری بوده و تنها اندکاک محض باشد که این امر با تصور دو طرف داشتن وجود ربطی یا جداکردن اندکاک از هویت آن ناسازگار است ؛ زیرا ماهیت دار کردن وجود ربطی نه تنها ترکیب اتحادی را به دنبال ندارد بلکه محذور تسلسل را در پی خواهد داشت . #وجود_ربطی #فلسفه @almohkamat