بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ #تأملی_در_تغییر_برنامه_آموزشی_حوزه تاکنون تعدادی از اساتید بزرگوار و صاحب نظر حوزه انتقاداتی را دربارهٔ طرح تغییر در متون‌ آموزشی مطرح کرده‌اند، بنده هم به تأسی از آنان مطالبی را تقدیم می‌دارم. ١/ سنت زیبای حوزه‌ها بر پایهٔ نقد و بررسی دقیق و عمیق مطالب علمی بوده است نه صرف برخورداری از اطلاعاتی سطحی و بدون قدرت بر تحلیل و نقد، شیوه‌های پسندیده‌ای چون: مطالعهٔ پیش از درس، مباحثه، انتخاب آزاد استاد توسط طلبه و دو مرحله‌ای شدن دروس حوزه ( = سطح و خارج) و... همگی در راستای رسیدن به عمق و دوری از ساده‌اندیشی علمی است. ۲/ وظیفهٔ ما طلاب در هر رشته‌ای و با هر گرایشی از علوم حوزوی: اولا - فهم دقیق و مجتهدانه از قرآن کریم و تراث روایی و تجزیه و تحلیل عمیق میراث علمی سلف صالح است. و ثانیا - تکامل داشته‌ها، به‌روزرسانی آن‌ها و پاسخگویی دقیق به مشکلات و دغدغه‌های انسان معاصر است. ۳/ متون گرانبهایی مثل مکاسب، رسائل و‌ کفایه دو جنبه دارند: الف_ موضوعیت، چه این‌که این مقدار از اطلاعات فقهی و اصولی در حد سطح برای هر روحانی در هر رشته از علوم حوزوی لازم است. ب _طریقیت، که مهمتر از جهت اول است با این توضیح که: نقالی از نقادی جداست و یک امتیاز اصلی این متون اصیل تمرین عملی شیوهٔ نقادی و رهایی از آفت زودباوری است، این که در مکاسب یا رسائل یک مطلب بارها از دیدگاه های گوناگون بررسی می‌شود و هر بار یک احتمال تقویت می‌شود و احتمال دیگر تضعیف می‌گردد خود یکی از بهترین شیوه‌های آموزشی است و آنگاه که طلبه با چنین مهارت و ورزیدگی در هر رشته‌ای حتی فلسفه، کلام، تفسیر و ... وارد شد، می‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد. ۴/ آنچه گفته شد به این معنا نیست که هیچ گونه تتمیمی در این متون صورت نگیرد؛ لذا بنده با آموزشی شدن بخش‌هایی از حلقات به عنوان تکمله و تتمهٔ اختیاری موافقم تا طلبه آشنایی مختصری در دوران سطح با آراء مثل محقق نایینی و ... پیدا کند ولی به نظر حقیر به عنوان کسی که بارها حلقات را تدریس کرده‌ام هرگز این‌کتاب مفید جایگزین رسائل و کفایه نیست. کتاب‌های نام برده شدهٔ دیگر در طرح مزبور نیز هرگز و هرگز هیچ‌کدام قابلیت جایگزینی را ندارند، نهایتا فقط بعضی از آن‌ها( و نه همه) به عنوان متمم و مکمل اختیاری می‌توانند مطرح شوند. ۵/ طبیعت حوزه راجع به تغییر کتب درسی تعصب خشک نداشته و تاریخ آموزشی ما‌ گواه این مطلب است اما باید توجه داشت که: اولا_ تغییرات دستوری و بدون مشاوره با اکثر اساتید خبره، مناسب جایگاه و ‌نیز استقلال حوزهٔ علمیه نیست. ثانیا_ هر کتاب جدیدی باید ضمن رفع نواقص و ‌کمبودهای کتاب‌های پیشین همهٔ امتیازات این متون اصیل را داشته باشد. ۶/ این که از بخش‌های عمده‌ای از مکاسب و رسائل به اسم «جهت مطالعه» تعبیر شده، در حقیقت همان حذف و تلخیص است و اسمش را عوض کرده‌اند. ۷/ از آنجا که این گونه تبدیل و تغییر و ‌تلخیص نه تنها هرگز به رشد و‌ بالندگی حوزه کمک نمی‌کند، بلکه ..... لذا بهتر است این بزرگواران اینگونه برنامه‌های خود را به مراکز محدودی اختصاص دهند که در پی تفقه در دین (به معنای حقیقی و جامع کلمه) نیستند بلکه هدف اصلی آن‌ها تربیت افرادی با اطلاعات معمولی دینی جهت به کارگیری در مسئولیت‌ها و مناصبی خاص است. امیدوارم عزیزانی که با حُسن نیت این طرح را برای آموزش در حوزه تهیه کرده‌اند آن را کنار بگذارند و‌ در هر تصمیم کلانی به نظرات همهٔ بزرگان و‌ همهٔ مدرسان باتجربهٔ حوزه احترام بگذارند . محمد عندلیب همدانی ۱۴۰۱/۶/۱۸ 🆔@andalibhamedani