🔰 جریان‌شناسی #دفتر_تبلیغات_اسلامی_حوزه_علمیه_قم/ بخش دوازدهم
💠 ظهور یک زاویه
🔺 الف - خط فکری دفتر تبلیغات
♦️ بررسی #جریان_روشنفکری دفتر تبلیغات
🔹 رویکرد روشنفکری و #نواندیشی_دینی دفتر تبلیغات در دو سرفصل عملكرد و نشریات و مجلات مورد بررسی و کنکاش قرار میگیرد.
1️⃣ عملكرد
🔹 عملکرد دفتر تبلیغات در پانزده سال ابتدایی تأسیس یکی از بهترین راه های شناسایی خط فکری و جریان حاکم بر آن مجموعه است که در ذیل به برخی از آن اشاره می شود.
🔸1.1. همایش برای #شریعتی
🔹 هنوز یكماه از تأسیس دفتر تبلیغات نگذشته بود كه #سیدحسین_موسوی_تبریزی كه از گردانندگان اصلی آن مركز محسوب می‌شد، درصدد برگزاری همایشی برای مرحوم شریعتی برآمد.
🔹 شریعتی در مجامع علمی حوزوی و دانشگاهی یكی از چهره‌های روشنفكر در جامعه ایران محسوب می‌شد و همایش برای شریعتی آنهم با وجود مخالفت‌هایی كه از سوی حوزه شده بود و نیز عمر كوتاه یك‌ماهه دفتر، همه از یك مطلب حكایت دارد و آن فعالیتی است فراتر از عرصه تبلیغ، با رویکرد روشنفکری و بدون در نظر گرفتن مصالح و مفاسد آن.
🔹 سید حسین موسوی تبریزی در این رابطه میگوید: «در اوایل پیروزی انقلاب و زمانی که امام تازه به قم آمده بود و من از طرف ایشان مسئول تأسیس دفتر تبلیغات و اداره آن شده بودم همین طور که کم کم به خردادماه و سالروز رحلت دکتر نزدیک میشدیم، هر روز تعدادی از طلاب جوان و دانشجویان و دانش آموزان دبیرستانی به ما مراجعه میکردند و تقاضا داشتند که برای دکتر، مراسم سالگرد بگیرند.
🔸 و از آنجایی که این اولین مراسم سالگردی بود که بعد از پیروزی #انقلاب برای مرحوم دکتر شریعتی گرفته می‌شد از حساسیت و اهمیت خاصی نیز برای دوستداران و هوادارانش برخوردار بود و این در حالی بود که در جبهه مخالفین دکتر نیز حساسیت زیادی وجود داشت.
🔸 به همین جهت یک روز آقای شرعی در حالی که خیلی مضطرب و نگران به نظر میرسید پیش من آمد و گفت: به دلیل حساسیتی که عده‌ای از علما و بیوت مراجع بخصوص بیت مرحوم آیت الله #گلپایگانی نسبت به دکتر شریعتی دارند شما نباید برای او مراسم سالگرد برپا کنید چون اینها مخالفت خواهند کرد و این مخالفت به بروز مشکلاتی در سطح قم خواهد انجامید. من در جواب ایشان گفتم: من باید از حضرت امام کسب تکلیف کنم ایشان هرچه فرمود ما همان طور عمل میکنیم».
🔹 نكته مهم و یا به عبارت بهتر سؤال مهمی كه در این رابطه وجود دارد این است كه چرا از بین روشنفكران دینی مانند #شهید_مطهری که در نظر حضرت امام روشنفکر متعهد به‌شمار می‌آمد و بدون افتادن در ورطه روشنفکری مذموم، از #مبانی_اسلام و انقلاب به خوبی حراست می‌کرد و علاوه بر آن، تاسیس دفتر تبلیغات نیز همزمان با شهادت آن استاد فرزانه بود، آن مرکز درصدد #همایش برای شهید مطهری برنیامد اما به فکر همایش برای شریعتی برآمد كه در بین #حوزویان مخالفان زیادی داشت و حساسیت زیادی نسبت به افكار و عقاید او وجود داشت؟
ادامه دارد ...
✍️ پژوهشگر اسباط
🆔 @asbaat_ir
🔰 جریان‌شناسی #دفتر_تبلیغات_اسلامی_حوزه_علمیه_قم/ بخش سیزدهم
💠 ظهور یک زاویه
🔺 الف - خط فکری دفتر تبلیغات
♦️ بررسی #جریان_روشنفکری دفتر تبلیغات
🔹 رویکرد روشنفکری و #نواندیشی_دینی دفتر تبلیغات در دو سرفصل «عملكرد» و «نشریات و مجلات» مورد بررسی و کنکاش قرار میگیرد.
1️⃣ #عملكرد
🔹1.2. دلجویی از صاحب کتاب #شهید_جاوید
🔸 مرحوم #صالحی_نجف_آبادی یکی از چهره‌های بسیار حاشیهساز در عرصه فکر و قلم است که با انتشار کتاب #شهیدجاوید مطرح و مشهور شد.
🔸 او با تردید در علم امام به حقایق عالم و تفسیر قیام #امام_حسین (علیه السلام) با این مبنا، با موج وسیعی از انتقادات و جوابیهها روبرو شد.
🔸 وی بعد از انقلاب نیز با نگارش کتاب "#ولایت_فقیه_حکومت_صالحان" موجب براشفتگی دلسوزان نظام و #انقلاب به ویژه حضرت امام می‌شود.
🔸 وی در این کتاب به شدت از ولایت انتخابی فقیه و نقش مردم در مشروعیت‌دهی به آن، حمایت میکند. هنگامی که این کتاب به رؤیت حضرت امام (ره) میرسد، دستور میدهد که این کتاب باید #خمیر شود.
🔺 نکته بسیار مهم و غیر قابل اغماض در این رابطه انتشار این کتاب توسط دفتر تبلیغات است. دفتر تبلیغاتی که با هدف نشر و گسترش مبانی انقلاب و مواضع حضرت امام(ره) تأسیس شد.
🔺 جالبتر از انتشار کتاب حکومت صالحان توسط دفتر تبلیغات، مواجهه بعدی برخی از اعضای دفتر با ایشان است. جعفری گیلانی که عضو هیئت مدیره دفتر است، اذعان دارد مرحوم صالحی از این برخورد حضرت امام(ره) رنجیده خاطر می‌شود، لذا ایشان را به دفتر تبلیغات آوردیم تا هم دلجویی از ایشان بشود و هم بتوان با این کار کمکی به مرحوم هاشمی در تنظیم تفسیر راهنما کرده باشیم.
🔺 #جعفری_گیلانی در این خصوص میگوید: «من آن زمان مجلس در خدمت ایشان (مرحوم #هاشمیرفسنجانی) بودم اما با دفتر تبلیغات هم ارتباط داشتم و چند روز در هفته را اینجا بودم.
🔸 یک روز آقای #عبایی (از مسئولین دفتر تبلیغات) آمد و گفت که برویم پیش آقای هاشمی، رفتیم و ایشان هم ناهار ما را در مجلس نگه داشت. در آنجا گفت فلانی غصه دل من این است که نمی‌دانم این یادداشت‌هایی که در زندان تهیه کردم را چه کار کنم، خودم هم نمی‌رسم. بعد چند نفر از رفقا را اسم برد که به فلانی دادم نتوانست کاری بکند، به فلانی دادم نتوانست کاری بکند. چه کار کنم؟
🔸 بنده به ایشان گفتم بده به من تا برای شما تنظیم کنم. رفت و یک کارتن را بغل کرد و بیست و یک دفتر و فیش را کنار اتاقش گذاشت و ما هم برداشتیم و آوردیم قم و این #مرکز_فرهنگ_قرآن ما از برکت آن ملاقات و آن جریان به وجود آمد. عده‌ای از دوستان را آنجا جمع کردیم تا آن فیش‌ها را تنظیم کنند.
🔸 رفتم سراغ آشیخ نعمت‌الله صالحی، نویسنده کتاب شهید جاوید که پس از آن جریان منزوی شده بود. کما این که کتاب دیگری نوشته بود به نام حکومت صالحان، این را انتشارات ما چاپ کرده بود، بعد امام که دیده بود، دستور داده بود که آن را #خمیر کنید، خمیر کردیم. او رنجیده شده بود.
🔸 ایشان را آوردیم یک اتاق به او دادیم با امکانات که اصلاً تصورش را نمی‌کرد. بالاخره ایشان با این که مریض بود اما جدی کار کرد و در واقع تکمیل فرهنگ قرآن و #تفسیر_راهنما از برکت وجود ایشان است».
🔸 بها دادن به مرحوم صالحی كه با انتشار کتابهایی مانند شهید جاوید و حکومت صالحان در طیف روشنفکری درآمده بود آن هم با رفتار تندی که #حضرت_امام (ره) نسبت به کتاب حکومت صالحان داشتند و دستور خمیر کردن آن را صادر کرده بودند همه مؤید این مطلب است که دفتر تبلیغات گرچه در ابتدای تشکیل هدفش انتشار افکار حضرت امام(ره) بود اما هرچه جلوتر میرود این هدف بیشتر به شعار شباهت پیدا میکند تا تحقق عینی در عرصه عمل. از همین رو شکاف و زاویه دفتر تبلیغات با افکار و اندیشه حضرت امام روز به روز بیشتر می‌شد.
ادامه دارد ...
✍️ پژوهشگر اسباط
🆔 @asbaat_ir
🔰 جریان‌شناسی #دفتر_تبلیغات_اسلامی_حوزه_علمیه_قم/ بخش چهاردهم
💠 ظهور یک زاویه
🔺 الف - خط فکری دفتر تبلیغات
♦️ بررسی #جریان_روشنفکری دفتر تبلیغات 👇👇👇
🆔 @asbaat_ir
🔰 جریان‌شناسی #دفتر_تبلیغات_اسلامی_حوزه_علمیه_قم/ بخش چهاردهم
💠 ظهور یک زاویه
🔺 الف - خط فکری دفتر تبلیغات
♦️ بررسی #جریان_روشنفکری دفتر تبلیغات
🔹 رویکرد روشنفکری و #نواندیشی_دینی دفتر تبلیغات در دو سرفصل «عملكرد» و «نشریات و مجلات» مورد بررسی و کنکاش قرار میگیرد.
2️⃣ #نشريات و #مجلات
🔸 از آنجا که پژوهش حاضر مربوط به دوران پانزده ساله ابتدایی دفتر تبلیغات است لذا مقالات و نشریات این بازه زمانی (از ابتدای تأسیس تا 73) مورد بررسی قرار می گیرد.
📌 1. مجله پیام زن
🔸 اولين شماره مجله پيام زن فروردين سال 1371 منتشر و تا الآن بی وقفه ادامه داشته است. تلاش این مجله برای تحقق نگاه ژورناليست دينی و فرهنگی به حوزه زنان و دختران است.
🔸 این مجله به صاحب امتیازی دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم ثبت شده است. مدير مسؤل آن محمد جعفری گيلانی و سردبیر، مدیریت و راه‌اندازی و انتشار اين ماهنامه در بين سالهای 1371-1386 بر عهده سيدضياء مرتضوی اشكذری بوده است.
🔸 یکی از نقاط برجسته در این مجله همراهی با سیاستهای دولت در خصوص کنترل جمعیت است که از جمله می توان به این دو مقاله «تصویر یک خانواده سالم» و «تصویر یک خانواده پرجمعیت» اشاره کرد.
🔸 این دو مقاله بر روی سه موضوع دست گذاشته است؛ 1. سن ازدواج نباید کمتر از 18 سال باشد؛ 2. بین بچه ها حداقل باید سه سال فاصله بیافتد؛ 3. نباید تعداد فرزندان از سه تجاوز کند.
🔸 علاوه بر این دو مقاله سلسله مقالاتی با عنوان «کنترل جمعیت، ضرورتها و شرایط» در چهار شماره منتشر شد که به بررسی دیدگاههای مخالفان تحدید نسل و موافقان پرداخته است و در نهایت به این نتیجه میرسد که باید تحدید نسل که مدنظر دولت (در آن زمان) است توسط مبلغین، ترویج و تبیین شود تا دولت بتواند به اهداف مدنظر دست یابد.
🔸 البته میتوان این طرح ارائه شده توسط دولت را نشان از یک پشتوانه فکری نواندیشانه و روشنفکرانه دانست که در این پازل، مجله پیان زن نیز به ایفای نقش میپردازد و روشنفکری مطرح شده در قالب تحدید نسل را میپذیرد و فعالیتهایش را در راستای اهداف دولت تنظیم میکند.
ادامه دارد ...
✍️ پژوهشگر اسباط
🆔 @asbaat_ir
🔰 جریان‌شناسی #دفتر_تبلیغات_اسلامی_حوزه_علمیه_قم/ بخش پانزدهم
💠 ظهور یک زاویه
🔺 الف - خط فکری دفتر تبلیغات
♦️ بررسی #جریان_روشنفکری دفتر تبلیغات
2️⃣ #نشريات و #مجلات
📌2. فصلنامه حوزه 👇👇👇
🆔 @asbaat_ir
🔰 جریان‌شناسی #دفتر_تبلیغات_اسلامی_حوزه_علمیه_قم/ بخش پانزدهم
💠 ظهور یک زاویه
🔺 الف - خط فکری دفتر تبلیغات
♦️ بررسی #جریان_روشنفکری دفتر تبلیغات
2️⃣ #نشريات و #مجلات
📌2. فصلنامه حوزه
🔸 اولین شماره فصلنامه حوزه در سال 1361 منتشر شد و تا سال 1388 هر دو ماه یک بار و از آن پس، به صورت فصلنامه منتشر می شود.
🔸 ایده اولیه تأسیس این مجله توسط #محمدرضاحکیمی مطرح شد و عده ای از فضلا با تشکیل جلساتی کارهای مقدماتی را انجام دادند. در آن جلسات ابتدا عنوان مشعلداران برای مجله انتخاب شد اما در دیداری که با استاد حکیمی داشتند، ایشان نام «#مجله_حوزه» را برمیگزیند.
🔸 از آنجا که آن زمان #محمدعلی_ایازی سرپرستی انتشارات دفتر تبلیغات را عهده دار بود، سردبیری مجله را نیز خود برعهده گرفت. اما از شماره دهم به بعد از سردبیری سرباز زد و جای ایشان #سیدعباس_صالحی سردبیری مجموعه را برعهده گرفت اما او نیز به لحاظ كسالت ابوی، سردبیری را به #مهدوی_راد واگذار كرد كه تا شماره 36 ادامه داشت.
🔸 رویکرد این نشریه همانند بقیه نشریات آن زمانِ دفتر تبلیغات، رویکرد روشنفکری و نواندیشی دینی بود لذا مهدوی‌راد که سردبیری شمارههای 16 تا 36 را درکارنامه خود دارد در مصاحبه ای به یکسری سنت‌شکنی در مجله اذعان دارد.
🔸 البته وی در ادامه این مصاحبه گفت: «نشر مجله حوزه مخالفت‌هایی هم برانگیخت. از جمله، یكی از استادان و مشایخ حوزه آن را از جمله «#كتب_ضاله» محسوب کرد.»
🔸 همين روند روشنفکری در نشریه سبب شد که گفتگوهایی از اشخاصی مانند #محمدمجتهدشبستری که از چهره‌های شاخص جريان روشنفكری و نوانديشی دينی در ايران محسوب می‌شود در این نشریه منتشر شود.
🔸 شبستری سهمی عمده در اشاعه و ترويج گفتمان #هرمنوتيكی دارد و نیز با تأسی از معرفتشناسي پستمدرنيستی، نوعی #نسبی_گرايی در تفسيرهای دينی او مشاهده می شود لذا گفتگو با چنين افرادی در حوزه دينی آنهم در مجله حوزوی نشان از جريان نوانديشی دينی‌ای دارد که همانگونه که قبلا اشاره شد این مدل از روشنفکری از منظر #حضرت_امام (ره) از قبیل روشنفکری مذموم می‌باشد.
🔸 همچنین مقالاتی با عناوین "حجاب شرعی" که در سه شماره از محمدباقر بهبودی منتشر شد و توسط محمود عبداللهی مورد نقد قرار گرفت و سپس نویسنده نیز به آن پاسخ داد و همچنین طرح بحث "ارتداد و آزادی بیان" که در چندین شماره منتشر شد، نمونه‌های دیگری از ظهور و بروز اندیشه‌های روشنفکری در این مجله است.
ادامه دارد ...
✍️ پژوهشگر اسباط
🆔 @asbaat_ir
🔰 جریان‌شناسی #دفتر_تبلیغات_اسلامی_حوزه_علمیه_قم/ بخش شانزدهم
💠 ظهور یک زاویه
🔺 الف - خط فکری دفتر تبلیغات
♦️ بررسی #جریان_روشنفکری دفتر تبلیغات
2️⃣ #نشريات و #مجلات
📌3. مجله آینه پژوهش
🔹 محمدعلی مهدوی راد که موسس و اولین سردبیر نشریه مجله آینه پژوهش است درخصوص جرقه تأسیس این نشریه در مصاحبه‌ای که در سال 92 با سایت مباحثات داشت گفت:
🔸 «روزی از روزهای آن روزگاران با دوستم حضرت شیخ مصطفی درایتی كه در آن زمان سرپرستی مركز مطالعات و تحقیقات اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم را به عهده داشت، در تهران به دیدار فرزانه روزگار و فرهیخته دانش و بینش و فرهنگ و قمل حضرت #سیدمحمد_خاتمی – رئیس جمهور محترم – و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت رفتیم.
🔸 آنچه را بدان می‌اندیشیدم با آن بزرگوار در میان نهادم. طرح را پسندیدند و تأكید كردند كه «اگر به تهران بیایید در وزارت ارشاد امكانات نشر مجله‌ای با محتوا و هدف یاد شده را فراهم خواهیم آورد». اما من انفصال از حوزه را نمی‌پسندیدم و بر نشر آن در حوزه علمیه قم تأكید می‌ورزیدم. در آن جلسه و در گفت‌وگو با آن بزرگوار به جایی نرسیدم.
🔸 به هنگام برگشت، آقای درایتی پیشنهاد كردند این طرح را در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم پیاده كنیم و در مركز تحقیقات و مطالعات اسلامی.
🔸 باری بعد اللتیا و التی بدین‌جا رسیدیم كه این بنده تنی چند از فاضلان اهل قلم و اطلاع، به‌ویژه آشنا با نشر و نقد مطبوعات را دعوت كنم و برای نشر مجله‌ای با هدف نقد كتاب، كتاب‌شناسی و اطلاع‌رسانی در حوزه فرهنگ اسلامی رایزنی كنیم.
🔸 اتاقی در محل مركز تحقیقات بدین كار اختصاص یافت. ابتدا از حضرت آقای ابوالفضل #شكوری، محمدعلی سلطانی، #رضامختاری، محمدجواد صاحبی برای رایزنی و تشكیل جلسات جهت تنظیم آیین‌نامه و سرفصل‌های مجله دعوت كردیم.
🔸 حضرت آقای صاحبی كه در آن روزگاران كیهان اندیشه را منتشر می‌كردند، بیش از یک جلسه حضور پیدا نكردند. اما دیگر دوستان جلسات را ادامه دادند.»
🔹 #مهدوی‌راد در ادامه به ویژگی این نشریه و وجه مایز آن با مجلات دیگر در حوزه نقد كتاب اشاره کرد و گفت: «آینه پژوهش راه سوّمی را در میان این دسته مجله‌ها گشوده است؛ ویژه نقد كتاب، كتاب‌شناسی و اطلاع‌رسانی، آن هم تنها در حوزه فرهنگ اسلامی.
🔸 از این رو، وجه اشتراک آینه پژوهش با دیگر مجله‌های اسلامی، اسلامی بودن آن است و وجه افتراقش با آنها در ویژگی كتاب‌شناختی آن است».
🔹 به هر تقدیر دوماه نامه آینه پژوهش با انگیزه به‌سازى پژوهش و نشر از طریق «اطلاع رسانى» و «نقد میراث مكتوب»در خرداد و تیر سال 1369 شروع به فعالیت کرد.
🔹 توجه به نکاتی مانند:
🔸 1. گزارشِ شروع به كار مجله که از جلسه با خاتمی شروع شد
🔸 2. افرادی كه حلقه اول مجله را تشكيل دادند
🔸 3. دیدگاه مهدوی‌راد درباره خاتمی و به کار بردن تعابیر فوق العاده برای او بعد از گذشت چندین سال و عبور از مقاطع حساسی مثل فتنه 88 و دخالت های مستقیم و غیر مستیم خاتمی در فتنه و شعله‌ور کردن آتش آن
🔹 همه از این مطلب حکایت دارد که جريان روشنفكری دينی بر مجله آینه پژوهش که توسط دفتر تبلیغات پشتیبانی و اداره می شود، حاکم است. همچنین مجلاتی مانند مجله #نقد_و_نظر که در دوره بعدی پژوهش دفتر تبلیغات مورد بررسی قرار می‌گیرند نیز از این قاعده مستثنا نیستند و روح حاکم بر آنها نیز همین جریان روشنفکری و نواندیشی دینی است که دفتر تبلیغات را پاتوقی انحصاری برای جریان روشنفکری تبدیل کرده است.
✍️ پژوهشگر اسباط
ادامه دارد ...
🆔 @asbaat_ir