🔰 زمینه سازان و حاملان #التقاط_اسلام_و_اومانیسم/ بخش چهارم 🔺 #میرزا_فتحعلی_آخوندزاده 🔸 میرزا فتحعلی فرزند میرزا محمدتقی است که در شهر نوخه یا شکی، در جمهوری آذربایجان کنونی به سال ۱۱۹۱ش زاده شد و در تاریخ ۱۲۵۷ش در ۶۷ سالگی درگذشت. آرامگاه او نیز همان­جاست. 🔸 آخوندزاده معروف به آخوندوف در شهرهای نوخه، خامنه، مشکین­ شهر، گنجه و تفلیس زندگی کرد و آثاری همچون «سرگذشت یک مرد خسیس» و «تمثیلات یا شش نمایشنامه کمدی» از خود بر جای گذاشت. 🔸 شهر نوخه تا زمان قرارداد ترکمن چای در ۱۸۲۸م، ۱۲۰۶ش متعلق به ایران بود. در این زمان، میرزا فتحعلی شانزده سال داشت. وی در ۲۳ سالگی به تفلیس رفت و مترجم بارون روزن، فرماندار گرجستان شد. 🔸 پس از آشنایی با تئاتر در گرجستان، خود نیز به نمایش ­نویسی روی آورد. آخوندزاده در آثار خود به موضوع آزادی و مشکلات زنان ایران می‌پردازد و با تمجید از #تجدد و #مدرنیسم، به هجو و طرد سنت می­‌پردازد. 🔺 اصلاح دینی و #پروتستانتیسم 🔸 آخوندزاده با اثرپذیری از فلسفه تجربی غربی، پی بررسی سیر اندیشه­‌های دینی در ظرف تاریخی و محک آنها به واسطه تجربه و آزمون بر آمد و دیدگاه او درنهایت، به تجدیدنظرطلبی در اسلام و پیشنهاد «اصلاح دینی و پروتستانتیسم» منتهی شد. 🔸 او که به مبارزه علیه روحانیت به پا خاسته بود، خود را #مارتین_لوتر ایران می­‌دانست؛ اما از آنجا که معمولا التقاط پلی به سوی ارتداد است، آخوندزاده در نهایت پی حذف اساس اسلام و هدم آن بر آمد. 🔸 او مبلّغ اومانیسم، لیبرالیسم، مشروطه خواهی و ملی‌گرایی بود. آخوندزاده آنچنان شیفته غرب بود که به مردم آسیا توصیه می­‌کرد همیشه مطيع امر و نهی بزرگ خود یعنی غرب باشند؛ آنجا که می­­‌گوید: 🔹 «مردم آسیا حریت کامله را یکبارگی گم کرده‌اند و از لذت مساوات و نعمت حقوق بشریت کلا محروم‌اند… بر شما لازم است که بزرگ خود (یعنی غرب) را بشناسید … همیشه به امرونهی او مطیع باشید و رسوم بندگی و آداب انسانیت را یاد بگیرید.» 🔸 آخوندزاده با طرح ایدۀ «ملیت­‌خواهی و #ناسیونالیسم» در پی مقابله با فرهنگ دینی-عربی جامعه ایران است و بازگشت به دوره ایران باستان را توصیه می­‌کند و در واقع، آن را راهکاری برای هویت بخشی به جامعه ایران می­داند که در مقابل پیشرفت دیگر ملل، احساس فقر و حقارت می­‌کند. 🌐 https://www.asbaat.ir/?p=3917 🆔 @asbaat_ir

🔰 زمینه سازان و حاملان #التقاط_اسلام_و_اومانیسم/ بخش پنجم 🔺 آخوندزاده طرفدار و مبلغ تغییر خط و الفبای فارسی به الفبای لاتین 🔸 آثار آخوندزاده – که بیشتر به زبان ترکی آذربایجانی و گاه همراه با شعرهای فارسی است و به زبان­‌های فارسی و روسی نیز ترجمه شده، در دوره مشروطیت اثرگذار بود. 🔸 وی از طرفداران و مبلغان تغییر رسم الخط عربی به الفبای لاتین بود. او بیش از بیست سال بر تغییر خط و الفبای فارسی تأکید می­‌کرد. 🔸 در مجموع، چند ویژگی در آثار و افکار آخوندزاده نشان­‌دهنده اثرپذیری­‌اش از فرهنگ اومانیستی است؛ مثلا به شدت غرب­‌گراست؛ به شدت با فرهنگ اسلامی و عربی دشمنی می­‌ورزد و مورد هجوم و هجو قرار می­‌دهد؛ به ناسیونالیسم و باستان­‌گرایی توجه جدی نشان می­‌دهد؛ #پروتستانتيزم یا اصلاح دینی را پیشنهاد می­‌کند؛ مبلّغ آزادی به سبک غربی است و در پی هدم أساس اسلام است. 🔸 همه آنچه بیان شد، بیانگر ریشه­‌های اومانیستی و لیبرال تفکر اوست و از آنجا که به تعبیری نمی­‌خواهد و در واقع نمی­‌تواند دین را حذف کند، پیشنهاد اصلاح دینی می­‌دهد. اصلاح دین و پروتستانتیسم او همان اومانیسم است با ظاهر و رنگ دینی در واقع، پروتستانتيزم همان اومانیسم و لیبرالیسم است به اضافه خدا. 🔸 طرح ایده #اصلاح_دینی، اندیشه‌ای انحرافی به شمار می­‌آمد که چون سازگار با جوامع اسلامی به ویژه ایران نبود، جایگاهی نیز پیدا نکرد. 🔸 اگر اصلاح دینی یا رفرماسیون در دنیای غرب مطرح شد، دلیلش مقتضیات جامعه آن روز غرب بود؛ یعنی در واقع، واکنشی به #استبدادکلیسا، اقدامات ضددینی و خودسرانه و خرافی رهبران کلیسا و همچنین انحرافات و تجملات گسترده­‌‌ای بود که در مسیحیت به وجود آمده بود. 🔸 با گسترش مسیحیت انحرافی در اروپا، #مارتین_لوتر (کشیش آلمانی) و جان کالون فرانسوی (ساکن سوئیس و متخصص الهيات)، نهضتی به­پا کردند که حاصل آن پروتستانتيزم بود. 🔸 در مقام مقایسه با جوامع اسلامی، مشکل در اینجا انحراف در دین نبود که نیازمند اصلاح باشد و از آنجا که دین در ایرانِ آن دوره، حاکمیت و دولت نداشت، همچون تاریخ غرب استبداد دینی نیز وجود نداشت؛ بلکه مشکل جامعه ایران و جوامع اسلامی، عقب‌ماندگی و توسعه­ نیافتگی بود که حاصل عمل نکردن به دستورها و ارزش­‌های دینی بود. 🔸 بنابراین، جوامع اسلامی و از آن میان ایران، نیازمند «احیای دین» بودند نه «اصلاح دین». اما برخی روشن­فکران همچون آخوندزاده با برداشت انحرافی، پیشنهاد اصلاح دین را مطرح می‌­کردند که در واقع، التقاطی بین اسلام، #اومانیسم و #لیبرالیسم بود. ادامه دارد ... 🌐 https://www.asbaat.ir/?p=3917 🆔 @asbaat_ir