🔰 مروری بر دیدگاه #نائینی در کتاب #تنبيه_الامه و #تنزيه_الملّه/ بخش نخست
🔺 کتاب تنبيه الامّه و تنزيه المله، اثر آيةاللهنائینی، دارای یک مقدمه، پنج فصل و یک خاتمه است. مرحوم نائینی در مقدمه این کتاب، حقیقت استبداد و مشروطیت را توضیح میدهد.
🔺 او در تعریف مشروطیت می‌گوید: #مشروطیت حکومتی است که دارای دو رکن اساسی باشد: «قانون اساسی» و «پارلمان». وی سپس معانی حُرّیّت و مساوات را بیان کرده و علت پیشرفت و توسعه غرب را اینطور توضیح داده است: عامل مدنیت و پیشرفت جوامع غربی، تمسک به علمی میباشد که به اعتراف غربیان برگرفته از تعالیم اسلامی است.
🔺 نائینی ادامه میدهد: در جنگهای صلیبی، آنان با #علوم_اسلامی آشنا شدند و پیشرفت آنان از همان زمان آغاز گردید. او در پاسخ به این پرسش که چرا مسلمانان پیشرفت نکردند، می‌گوید: علت عدم پیشرفت مسلمانان به دلایلی، از جمله عدم توجه به تعالیم اسلامی، اعراض از کتاب و سنت، و وجود استبداد و طواغیت بوده است.
🔺 محقق نائینی در مقدمه کتاب، به نکته دیگری نیز اشاره می‌کند که در جهان اسلام، اغلب از دین برای توجیه استبداد استفاده شده است: «دسته گرگان آدم خوار ایران، چون برای ابقای شجره خبیثه ظلم و استبداد و اغتصاب رقاب و اموال مسلمين، وسیله و دست آویزی بهتر از اسم حفظ دین نیافتند و …».
🔺 ایشان سپس به بحث درباره وجود حکومت پرداخته و با ذکر چند دلیل، از جمله احقاق حق، حفظ نظم، تربیت، وجود احکام سیاسی و مدنی در اسلام، منع ظلم، و جلوگیری از مداخله اجانب در کشورهای اسلامی، وجوب حکومت در عصر غیبت را اثبات کرده است.
🔺 از دیدگاه مرحوم نائینی، حکومتها دو دسته اند: نخست، حکومتهای تملكیّه و استبدادیه است که در این نوع حکومتها همه چیز مسخّر حاکم است و در ملکیت حاکم قرار دارد؛ دوم، حکومتهای مقیده یا محدوده (یا عادله، مشروطه، مسئوله و دستوریه) میباشد که اساس حکومت در اینها، اقامه وظایف و مصالح نوعیه است و حدود آن محدود به انجام وظیفه است، نه بیش از آن.
🔺 آية الله نائینی بر این باور است که موانع ایجاد #سلطنت استبدادی در شریعت وجود دارد، مانند: وجود عصمت در #حاکم_اسلامی (که در زمان معصوم محقق می شود)، وجود سرشت و عدالت و صلاح در حاکم اسلامی، تحديد وظایف و درجه استیلای سلطان به کیفیت اقامه عدل (که در قانون اساسی متجلی است).
🔺 ایشان در ادامه به بحثهای کلیدی اندیشه خود، یعنی «#آزادی و مساوات» پرداخته و مساوات را در سه چیز دانسته است: نخست، مساوات در حقوق؛ دوم، مساوات در احکام؛ سوم، مساوات در قصاص و مجازات؛ به این معنا که همه افراد ملت در جميع حقوق و احکام با شخص والی مساوی‌اند. او میافزاید: مخالفین ما در بحث مساوات و آزادی مغالطه کردند.
🔺 آنان مساوات را به منزله تساوی مسلم با اهل ذمه، بالغ و نابالغ، [و] عاقل با مجنون، در باب توارث، تناكح و #قصاص میدانند که این منظور ما نیست و آزادی را به منزله آزادی در حجاب و انجام دادن محرمات میدانند، در حالیکه این منظور نیست.
ادامه دارد ...
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=3887
🆔 @asbaat_ir
🔰 بررسی روند رسیدن به موج #تمدن_خواهی در جهان اسلام/ بخش دوم
3️⃣ موج سوم: تشکیل حکومت (نظام‌سازی سیاسی)
🔺 نهضت‌های اسلام گرایانه پس از پیروزی باید نظامی سیاسی برای اداره و حکومت بر جامعه طراحی و اجرا نمایند. بر این اساس مسلمانان باید در مقابل نظام #لیبرال_دموکراسی یک نظام سیاسی براساس اصول و تعالیم دینی بنیان نهند.
🔺 به عبارت دیگر جنبش‌های اسلامی برای تداوم مسیر خود و بقاء در صحنه مبارزات سیاسی و اجتماعی باید در اداره جامعه وارد شوند و در امور حکومتی مشارکت کنند.
🔺 این مسئله با توجه به فضای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشورهای اسلامی از تشکیل #احزاب و شرکت در انتخابات و اختصاص برخی از کرسی‌های پارلمانی تا تشکیل حکومت تمام عیار اسلامی متفاوت است.
🔺 به این ترتیب می‌توان گفت تنها راه نجات مسلمانان از استعمار و استبداد و راه تحقق احکام همه جانبه اسلامی برپایی دولت توانمند دینی است نه دین دولتی.
🔺 بهترین نمونه این مرحله از نهضت‌های اسلامی، #جمهوری_اسلامی_ایران است که با سرنگونی حکومت شاهنشاهی، حکومتی دینی و اسلامی را مستقر کرده است. جالب اینکه ایران با وجود اینکه مرحله نهضت و جهاد را دیرتر یا ضعیف‌تر آغاز کرد ولی مرحله ایجاد حکومت را به سرعت و قدرت به انجام رساند.
🔺 قبل از این اندیشمندان جهان اسلام #مبانی_نظری تشکیل حکومت اسلامی را تبیین نموده بودند.
🔺 در جهان تسنن دعوت به بازگرداندن عنصر خِلافت به‌عنوان محور تشکیل حکومت اسلامی، توسط اندیشمندان گوناگونی مطرح گردید؛ رشیدرضا، از پایه‌گذاران تفکر سَلفی، موضوع خلافت را به صورت جدی مطرح کرد.
🔺 در این زمینه، پیشنهاد عملی وی تشکیل حکومت فراگیر اسلامی به مرکزیت موصل و بیعت با «امام هادی»، امام زیدی یمن در عصر رشیدرضا، به عنوان خلیفة مسلمین بود.
🔺 در حوزه تشیع، آیت الله #نائینی اندیشه تشکیل حکومت اسلامی در عصر جدید را در کتابی با نام تنبیه الامة و تنزیه الملّة مطرح کرد و #امام_خمینی (ره) با طرح موضوع #ولایت_فقیه شکل امروزین نظریة حکومت اسلامی را مطرح نمود.
ادامه دارد ...
✍️ حجت الاسلام محسن محمدی
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=3892
🆔 @asbaat_ir
🔰 مروری بر دیدگاه #نائینی در کتاب #تنبيه_الامه و #تنزيه_الملّه/ بخش دوم
🔺 مرحوم نائینی در فصل نخست کتاب «تنبيه الامّه و تنزيه المله» در تعریف سلطنت گفته است: «#سلطنت عبارت است از امانتداری نوع و ولایت بر حفظ نظم، نه از باب قاهریت و مالکیت. حکومت مالک مملکت نیست و در همه ادیان بر این مسئله تأکید شده و در اسلام، بیشتر از ادیان دیگر بر این محدودیت تأکید شده است؛ در تشیع به علت حرکت در مرز مقررات و احکام اسلامی و همچنین به علت عصمت ائمه علیهم السلام، و در اهل سنت به دلیل عدم تجاوزان از سنت و سیره نبویه.»
🔺 فصل دوم کتاب، درباره اثبات وجوب محدود کردن سلطنت به قدر امکان است؛ گرچه اصل آن غصب و غیر مشروع باشد. مرحوم نائینی در این فصل برای اثبات این مطلب، سه دلیل آورده است: وجوب #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر، وظایف حسبیه که از این منظر علما باید مراقب باشند تا اختلال نظام پیش نیاید، و تقليل ظلم و تحدید غصب تاجایی که ممکن باشد. وی آنگاه در بحث «تحدید سلطنت» می‌گوید:
🔹 «مجال شبهه و تشکیک در وجوب تحدید سلطنت جائرة غاصبه از نحوه اولی (#سلطنت_استبدادی) به نحوه ثانیه (#سلطنت_مشروطه) با عدم مقدوریت از ید آن باقی نخواهد بود، چه، بعد از آنکه دانستی که نحوه اولی هم اغتصاب ردای کبریایی (عز اسمه) و ظلم به ساحت اقدسِ احدیت است و هم اغتصاب مقام ولایت و ظلم به ناحیه مقدسه امامت و هم اغتصاب رقاب و بلاد و ظلم درباره عباد است؛ به خلاف نحوه ثانیه که ظلم و اغتصابش فقط به مقام مقدس #امامت راجع و از آن دو ظلم و غصب دیگر خالی است … .»
ادامه دارد ...
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=3887
🆔 @asbaat_ir
🔰 مروری بر دیدگاه #نائینی در کتاب #تنبيه_الامه و #تنزيه_الملّه/ بخش سوم
💠 آیا #مشروطیت برای تحدید #سلطنت کافی است یا نه؟
🔺 آيت الله نائینی در فصل سوم کتاب «تنبيه الامه و تنزيه الملّه» این سؤال را مطرح می‌کند که آیا #مشروطیت برای تحدید سلطنت کافی است یا نه؟ آنگاه در جواب، سه مطلب را بیان می‌کند:
1️⃣ نخست اینکه چون تصرفات زمامدار بسیار محدود است، پس نمی‌تواند بدون #مشورت و رای عموم ملت تصرف و اقدام نماید. ایشان با آیات و روایات بر این نکته تأکید می‌کند که مشورت ضروری است؛
2️⃣ دوم آنکه چون حاکمان فعلی معصوم نیستند، لذا باید قوای قانونی به جای ملكات نفسانی باشد تا از طغیان حاکم جلوگیری گردد، اما برای معصوم ملكات نفسانی کفایت می‌کند؛
3️⃣ سوم آنکه حفظ حکومت اسلامی بر اساس دو رکن تعیین #قانون اساسی و #انتخاب است و آن هم جز در سایه اصل آزادی و مساوات ممکن نیست.
🔺 مباحث فصل چهارم کتاب، درباره اختلاف نظرهای ایشان با #شیخ_فضل_الله_نوری است. نائینی در این فصل، به همه اشکالاتی که درباره مشروطیت مطرح شده، پاسخ می‌گوید؛ از جمله اینکه مخالفين، آزادی را به معنای رهایی از دیانت تعریف کرده‌اند، ولی منظور ما از #آزادی و حریت، آزاد شدن از استبداد و خودکامگی است. نکته شایان ذکر اینکه شیخ فضل الله نوری، زمانی تعبیر «کلمه قبیحه آزادی» را مطرح نمود که وی در مرحله سوم مشروطه به سر میبرد.
🔺 مرحوم نائینی درباره مساوات این طور آورده است: عده‌ای از مخالفین می‌گویند: مساواتی که مشروطه‌خواهان می‌گویند به معنای یکسان بودن مردم در احکام اسلامی و زیر و رو شدن اسلام است؛ یعنی مرد و زن، کافر و مسلمان، بالغ و نابالغ، و عاقل و مجنون در ابوابی، مانند توارث، #نکاح، #قصاص، دیات و … ، مساوی هم باشند؛ حال آنکه منظور ما این نیست، بلکه مراد ما اجرای احکام و قوانین درباره مصادیق هر موضوع و عنوان، به تساوی بین مردم و حاکم است.
ادامه دارد ...
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=3887
🆔 @asbaat_ir
🔰 جریان‌های فعال در #مشروطه
🔺 در مشروطه سه جریان حضور داشت:
1️⃣ غرب‌گرایان
🔸 سید حسن #تقی‌زاده از سردمداران این جریان بود. دولت #انگلستان نیز در این گروه قرار داشت. خواسته این گروه، مشروطه غربی و تفکیک دین از سیاست بود.
2️⃣ طرفداران استبداد
🔸 #محمدعلی_شاه، درباریان، #قزاقان_روسی و دولت روسیه در این جریان قرار داشتند و از تداوم سلطنت استبدادی دفاع می کردند.
3️⃣ نیروهای دینی
🔸 علمایی، همچون #شیخ_فضل_الله_نوری، بهبهانی و طباطبایی (در تهران) و آخوند خراسانی، مازندرانی و #نائینی (در عتبات عالیات)، در این گروه قرار داشتند. خواسته این گروه، مشروطه در چارچوب تعالیم دین اسلام بود.
🔸 به هر صورت، مطابق اندیشه سیاسی نائینی، «#مجلس» نهاد نظارت کننده بر نهاد غاصب حکومت یعنی شاه و دربار است، زیرا حکومت مشروطه دو رکن دارد:
🔹 الف: #قانون_اساسی
🔹 ب: مجلس
🔸 در ظاهر مقرر شد که قانون اساسی بر اساس دین باشد و مجلس هم چیزی برخلاف دین تصویب نکند. همچنین #شاه که مقام تشریفاتی دارد، حق دخالت نداشته باشد. به هر حال، این نظریه‌ای ناقص است، چون مطابق دیدگاه نائینی، یک ظلم در آن وجود دارد.
🔸 اجمالاً می‌توان گفت که با اندیشه‌ای که نائینی تولید کرد، برای پذیرش دولت مدرن، یک گام به جلو برداشته شد، اما اندیشه و عمل سیاسی در ایران با بن بست مواجه گردید، زیرا پس از نائینی، چارچوب حرکت فعالان سیاسی ـ دینی به گونه‌ای بود که شاه در رأس قدرت بماند و حکومت مشروطه برقرار گردد.
🔸 از دیدگاه این گروه، قانون اساسی مشروطه، ملاک عمل بود. افرادی، مثل شهید مدرس، آیة اللّه کاشانی و آیة اللّه #بروجردی، با حرکت در این چارچوب تلاش می‌کردند که قانون مشروطه پیاده شود.
🔸 #امام_خمینی نیز از لحاظ عمل سیاسی ـ و نه اندیشه سیاسی ـ مدتی در این چارچوب سخن می‌‌گفت. سرانجام ایشان این بن بست را در سال ۱۳۴۸ شکست و فرمود: قدر مقدور ما این است که نظام اسلامی را بدون وجود شاه تأسیس کنیم.
🔸 ایشان با صراحت اعلام کرد که تا شاه در رأس حکومت باشد، نمی‌توان انتظار داشت که از ظلم کاسته شود، پس باید نظام سلطنتی را از بین برد.
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=4065
🆔 @asbaat_ir
🔰 مروری بر دیدگاه مرحوم #نائینی در کتاب #تنبيه_الامه و #تنزيه_المله/ بخش چهارم
💠 جواب شبهات مشروطیت
🔺 آيت الله نائینی در جواب شبهاتی درباره #مشروطیت و تدوین #قانون_اساسی که در آنها ادعا شده بود قانون اساسی بدین شکل مشروعیت ندارد، می‌گوید: تنظیم و تصویب مقررات به قصد تنظیم امور – و نه تشریع – اشکال ندارد.
🔺 او همچنین درباره دلیل التزام شرعی به قانون اساسی معتقد است که با عناوین ثانوی و یا از طریق مقدمه واجب، التزام واجب میگردد.
🔺 ایشان درباره این ایراد که انتخابات هیئت نظّار، دخالت در کار امام معصوم است، اظهار می‌کند: قرار دادن و انتخاب هیئت نظّار، برای ایجاد مانع در برابر قدرت مطلق و حکومت غیر معصوم است و اشکالی ندارد، زیرا این هیئت، مانعی برای حکومت غیر معصوم است.
🔺 نائینی در این باره که دخالت در سیاست از #امورحسبیه است، نه از امور عمومی تا به رأی عموم گذاشته شود، می‌گوید: اولا نواب عام میتوانند به حکومت یا به رأی دادن مردم اذن بدهند که دیگر غیر شرعی نیست؛ ثانيا، این امور نوعيه از وظایف عمومی و اموری است که همه مردم باید در آن مشارکت نمایند.
🔺 وی همچنین درباره اینکه: ۱. انتخاب وکلا با وکالت شرعی تطبیق ندارد، چون در وکالت شرعی، موکل هر وقت که بخواهد میتواند وکیل را عزل کند، اما در اینجا (مجلس) وکیل منتخب تا دو سال در سمت خود باقی میماند؛ ۲. وکیل عقیده خودش را دخالت میدهد و کاری به آرای موکلان ندارد، می‌گوید:
🔸 «این انتخاب از جنبه دخالت در اموال میتواند وكالت شرعیه باشد، اما از جنبههای دیگر صحت و مشروعیت وکالت ثابت گشته و لازم نیست مشمول باب #وکالت گردد.»
🔺 او در پایان درباره ملاک رأی اکثریت و اینکه آیا #رأی_اکثریت مشروعیت ندارد، معتقد است: اول آنکه بر اساس آیات قرآن، دولتی که بر اساس #شورا تشکیل شده، مشروع است و اشکالی ندارد؛
🔸 دوم آنکه در موارد اختلافی، طبق سیره پیامبر اکرم و حضرت امیر ، راه منحصر به فرد، پیروی از اکثریت است. وی در ادامه، شواهد تاریخی این سیره را توضیح میدهد.
ادامه دارد ...
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=3887
🆔 @asbaat_ir
🔰 مروری بر دیدگاه مرحوم #نائینی در کتاب #تنبيه_الامه و #تنزيه_المله/ بخش پنجم و پایانی
💠 شرایط نمایندگان #مجلس
🔺 فصل پنجم کتاب محقق نائینی درباره صحت و #مشروعیت آرای وکلا و صفات آنان و وظیفه مردم است; مانند اینکه وکیل باید چه وظایف و صفاتی داشته باشد؟ هیئت نظّار چه کسانی اند؟ مجلس شورا چگونه باید باشد؟ صحت و مشروعیت مداخله نمایندگان چگونه است؟ و … .
🔺 به نظر آیت اللّه نائینی، نمایندگان مجلس باید شرایط ذیل را داشته باشند:
1️⃣ #اجتهاد در فن سیاست
2️⃣ وارستگی از #هوا و #طمع
3️⃣ خیرخواه دین و دولت و مملکت
🔺 وی توصیه می کند که #مردم در انتخاب نمایندگان دقت کافی کنند. به نظر ایشان، وظایف نمایندگان عبارت است از:
🔸 الف) تطبیق دخل و خرج مملکت (تنظیم برنامه برای هزینه های سالانه و درآمد دولت);
🔸 ب) تشخیص وضع قوانین و تمییز احکام ثابت از متغیر (برای قانون گذاری در حوزه متغیرها).
🔺 سپس مرحوم نائینی به طرح چند فرع پرداخته که عبارت اند از: لزوم انطباق قوانین مجلس با احکام ثابت، اختصاص مشورت به حوزه احکام متغیر، الزام آور بودن قوانین حکومتی در احکام متغیر، تدوین قوانین در حوزه احکام متغیر و تابعیت احکام متغیر از #مصالح و مقتضیات زمان.
🔺 محقق نائینی در خاتمه کتاب خود، دغدغه از میان بردن #استبداد را دوباره مطرح کرده، می گوید: «استبداد هم برای خود قوایی دارد که آن را حفظ می کنند. «محافظین استبداد» عبارت اند از: جهل مردم، استبداد دینی (یعنی توجیه دینی استبداد)، شاه پرستی، اختلاف کلمه بین مردم، ترساندن و آزار آزادی خواهان، عادی و طبیعی بودن زورگویی اَقویاو سرانجام، استفاده از امکانات مملکت برای سرکوبی ملت.»
🔺 مرحوم نائینی راه های علاج قوای استبداد را در موارد ذیل می داند: آگاهی دادن به ملت، علاج استبداد دینی با تهذیب نفس، علاج شاه پرستی با تکیه بر شایسته سالاری و وحدت کلمه.
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=3887
🆔 @asbaat_ir
🔖 #نقش_علما_در_تحولات_ایران_معاصر/ بخش 3
🔰 نقش #علما در عصر #رضاشاه
🔺 کودتای رضاخان و #سیدضیاء در سوم اسفند ۱۲۹۹ (۱۹۲۱ م) به وقوع پیوست. در این دوره، همه جنبش‌ها و نهضت‌های اسلامی و غیر اسلامی در ایران سرکوب شدند.
🔺 در سال ۱۳۰۴، رضاخان پس از چهار سال به رضاشاه تبدیل شد، قانون اساسی تغییر کرد و سلطنت #پهلوی جایگزین سلطنت #قاجاریه شد.
🔺 پس از رحلت مراجع بزرگ عراق، مراجع دیگری وارد صحنه سیاسی این کشور شدند و با حضور #استعمار_انگلیس به مخالفت پرداختند: از جمله آنها آیت اللّه #نائینی (م ۱۳۱۶)، #سیدابوالحسن_اصفهانی (م ۱۳۲۵) و شیخ محمدمهدی خالصی (م ۱۳۰۲) می‌باشند.
🔺 این سه عالم به دلیل اعتراض بر پادشاه دست نشانده انگلیس، به ایران تبعید شدند. پس از ورود آنها به #قم، رضاخان از اولین کسانی بود که به دیدار آنها آمد.
🔺 در آن زمان، در تهران داستان جمهوری بر سر زبان‌ها جاری بود. رضاشاه نیز این بحث را مطرح می‌کرد که باید سلسله قاجار برکنار و سپس نظام #جمهوری تأسیس شود.
🔺 الگوی وی نیز در این باره، کشور #ترکیه بود. به هر حال، رضاخان به حضور این سه عالم در قم رسید و از جایگاه فردی که داعیه‌دار مذهب است، به گفتگو با آنان پرداخت. نتیجه این مذاکرات به #توقف جمهوری‌خواهی انجامید.
ادامه دارد ...
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=4810
🆔 @asbaat_ir
🔖 #شورای_نگهبان/ بخش نخست
🎙 #گفتگو| چرایی وجود نهاد شورای نگهبان
🔹 #حجت_الاسلام_والمسلمین_محمدرضا_مومن در خصوص ضرورت وجود نهادی مانند شورای نگهبان گفت: کشور ما یک کشور دینی است و مردم متدین به مکتب اهل‌بیت هستند، شیعه دوازده امامی هستند و قاعدتاً اگر قانونی بخواهد در کشور تصویب و اجرا شود یا نظام و حکومتی وجود داشته باشد، باید بر اساس سیره سیاسی معصومین و نظر شارع مقدس باشد و اعتقادات مردم باید لحاظ شود.
🔹 در ماجراهای #مشروطه علمایی که از مشروطیت طرفداری کردند مثل مرحوم #نائینی قائل به حکومت الهی و حکومت #ولایت_فقیه و بسط ید فقیه بودند، ولی مرحوم نائینی در آن زمان امکان آن را نمی‌دید تا آن را مطرح کند و به همین مشروطه کردن حکومت سلطنتی بسنده کرد و در حقیقت دفع افسد به فاسد کرد.
🔹 اما در مقابل بعضی‌ها مثل مرحوم شیخ #فضل_الله_نوری محکم ایستادگی کردند که حتماً مصوبات مجلس بدون تأیید فقها و مجتهدین نباشد و خلاف شرع صورت نگیرد.
🔹 چرا که اگر صرفاً بر اساس هوا و خواسته‌های نمایندگان باشد، حکومت نمی‌تواند دینی باشد، به همین دلیل اصرار کردند که یک هیئت باشد تا این مطلب تامین شود و آن اصل طراز که اصل دوم قانون اساسی مشروطه است به وجود آمد.
🔹 در آنجا در نظر گرفته بودند که بیست نفر از مجتهدین را #مراجع_تقلید وقت به مجلس معرفی کنند و مجلس شورای ملی به اتفاق آرا یا به قید قرعه حداقل ۵ نفر را معین کنند تا مصوبات مجلس را کنترل کنند و اگر اینها تأیید کردند که خلاف شرع نیست، جنبه قانونی و اجرایی پیدا کند. این در مجلس اول ایجاد شد ولی در مجلس بعد عملی نشد و جزء اصول متروک قانون اساسی مشروطه بود و اجرا نشد.
🔹 البته در کشورهای دیگر این نهاد نظیر دارد، در فرانسه شورای قانون اساسی #فرانسه است که قوانین را کنترل می‌کند. بنابراین به عقیده برخی خاستگاه شورای نگهبان اول به اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطه و دوم به نهادهایی مثل شورای قانون اساسی فرانسه برمی‌گردد که نظیر آن در سایر کشورها هم وجود دارد.
ادامه دارد ...
🌐 https://www.asbaat.ir/?p=4976
🆔 http://eitaa.com/joinchat/1866006547C4bbc9c7892