🔎تحلیلی بر فرایند فرهنگ‌سازی در بیانات رهبرانقلاب 🔸مقام معظم رهبری در دیدار اخیرشان با مداحان، از ضرورت فرهنگ‌سازی هم سخن گفتند. ایشان فرمودند: ما اشکال کارمان در بسیاری از جاها این است که دستور میدهیم، نصیحت میکنیم، استدلال میکنیم، منطق می‌آوریم، اثر نمیکند. چرا؟ برای اینکه فضای عمومی، فضای متناسب با آنچه که ما خواستیم نیست. من بارها تکرار کردم فرهنگ‌سازی. فرهنگسازی یعنی همین. ▫️یک کالبدشکافی چندمرحله ای از این موضوع شاید خالی از لطف نباشد که فرهنگ سازی چگونه محقق می‌شود و چه نتایجی دارد؟ 1️⃣ تبدیل و ادبیات‌سازی: ایشان فرمودند:"ذهن مخاطب را عادت بدهید به اینکه با #ادبیّات_فاخر اُنس پیدا کند؛ این به رشد فکری جامعه کمک میکند." باورها و گزاره‌ها وقتی موثر می‌شوند که در قالب روایت درآیند. قصه، داستان، رمان، تولید ادبیات و حتی شعر و سرود برای خارج کردن فلسفه ها و باورهای بنیادین از فرم سخت و نخبگانی و تبدیل آن‌ها به #روایت_اجتماعی و زبان ساده و روزمره یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. کاری که غرب با فلسفه اش انجام داد و آن را در قالب ادبیات و رمان و قصه، وارد صحن عمومی جامعه کرد و البته ما نیز تجربیاتی در قالب #سرود، شعر و غزل و داستان داشته ایم. 2️⃣ تعمیم و فضاسازی: در همان دیدار ایشان بیان داشتند: "یک جا لازم است فضای کشور، فضای استقامت در مقابل دشمن باشد. یک جا لازم است فضای هجوم به دشمن باشد، یک جا فضای پیروی از دانش و علم باشد، یک روز فضای تعقّل و تدبّر باشد. فضاسازی باید بشود". با این تعریف پس فضاسازی یک #امر_سیال و موقعیتی و برساخته است. اگر تولید ادبیات صورت گرفت، زمینه برای تبلیغات و ضریب و #تعمیم_رسانه‌ای فراهم می‌شود. فضا؛ نه فرد است نه جامعه. نه عامل است نه ساختار. عنصر سومی است که می تواند نقش علیت یا معلولیت در موقعیت‌های مختلف را برای هردو ساحت بازی کند. 3️⃣ تعمیق و فرهنگ‌سازی: خط کمال یک ایدئولوژی، رسیدن به مرز فرهنگ سازی و فراگیری پایدار است. مردم جامعه تحت سرپرستی مدارس، آموزش عالی، بنگاه‌های فیلمسازی، موسیقی ها، فرهنگ‌سراها و کنسرت ها و کلاس های آموزشی زبان و موسیقی و....نسبت به گزاره ها و باورهای فراگیر، به مرحله #درونی_سازی و ته‌نشین شدن باورها و به اصطلاح فرهنگ سازی می‌رسند. #ذائقه_جامعه، سبک زندگی و هویت اجتماعی دچار یک تغییر و تحول جدی هم‌گرا(مثبت) یا واگرا(منفی) می‌شود. 4️⃣ تصویر و انگاره‌سازی: یکی از نتایج سه فاز گذشته، می شود؛ انگاره سازی و #تحقق_تبادر_برساخته. انگاره‌سازی یعنی ایجاد یک ذهنیت، کلیشه، تولید یک گمانه و قالب ذهنی نسبت به یک سوژه. اینکه مردم و مخاطب نسبت به هر چیزی، چه تصویری را در ذهنشان تداعی کنند مبتنی بر انگاره‌سازی است. تبادر هم نوعی فرایند تشخیص و فهم معنای حقیقی یک لفظ است. اینکه مثلا از واژه ایران یا اسلام یا روحانیت چه معنایی به ذهن مخاطب آشنا یا ناآشنا منتقل می‌شود و کدام تصویر از تصاویر ممکن سبقت می‌گیرد، همان انگاره یا کلیشه و تبادر است. در واقع انگاره سازی، نوعی مداخله در معناسازی و مهندسی در فرایند تبادر هم می تواند تلقی شود که یک اصطلاح در زبان شناسی و دانش اصول فقه است. 🔹در واقع تصویر و #برندینگ_جامعه_دینی یا لیبرال در این فرایند شکل می‌گیرد. اینکه جامعه ما و دیگری ما چه تصویر و تبادری از ما و دیگری ما داشته باشد، بستگی به توان و همت و برنامه ما در تولید ادبیات، فضا و فرهنگ دارد. خودتحقیری یا دیگری پرستی ناشی از یک چنین فرایندی است که یا ناقص طی شده یا در بخش هایی دچار اختلال شده است. ✍️علیرضامحمدلو، مدرس رسانه و پژوهشگر علوم اجتماعی لینک مطلب: http://www.andishkadeboshra.ir/1401/10/24/1-31/ 🆔@asre_Tabyin