💠 انسان‌ها و جوامع، آنچیزی را زندگی خواهند کرد که می‌اندیشند! 🔸تأملی در مسئله «فال بد زدن» 🔰 امام صادق(ع): تأثير فال بد به خودت بستگى دارد: - اگر آن را #آسان بگيرى آسان مى‌شود، - اگر #سخت بگيرى سخت مى‌شود، - و اگر به آن #بی‌اعتنا باشی، هیچ و بی‌اثر می‌شود. (الطِّيَرَةُ عَلَى مَا تَجْعَلُهَا إِنْ هَوَّنْتَهَا تَهَوَّنَتْ وَ إِنْ شَدَّدْتَهَا تَشَدَّدَتْ وَ إِنْ لَمْ تَجْعَلْهَا شَيْئاً لَمْ تَكُنْ شَيْئاً) 📚 الکافی، ج۸، ص۱۹۷. 📌پ.ن: 🔺حضرت در این روایت اشاره‌ای به سازوکارهای روانی ـ اجتماعی انسان دارد؛ اینکه همه چیز وابسته به نفس انسانی است. این انسان است که مشخص میکند فلان پدیده، شوم بشود یا نشود، آنگاه براساس همان نگاه تصمیم خواهد گرفت. 🔺این سخن در حقیقت باز کردن رمز نفوذ «باورها و تلقین‌ها» در روان انسانی است. اساسا فال بد حقیقتی عینی و مستقل در جهان خارج ندارد؛ لذا آنچه کارگر می‌افتد، حالتی است که فرد در ذهن و روان خویش می‌سازد. 🔺یعنی این «#انتظار_درونی» ماست که جهان پیرامون را شکل می‌دهد. هرچه بیشتر به شومی رخدادها دل ببندیم، همان دل‌بستگیِ ترس‌آلود، ما را از درون فرسوده و در عمل، مشکلات واقعی می‌آفریند. 🔺به همین جهت، اگر کسی دچار #خرافه‌اندیشی باشد، هر اتفاق ساده‌ای را نشانه‌ای شوم می‌پندارد و همین پندار، اضطراب و تزلزل در تصمیم و عمل او ایجاد می‌کند. یعنی آن ذهنیت، اثر مستقیم در تصمیمات و کنشگری او دارد. 🔺اما اگر انسان به عقل و ایمان تکیه کرده و این اوهام را جدی نگیرد، عملاً اثرشان به صفر می‌رسد. در واقع، حضرت با این بیان می‌خواهند ذهن مؤمن را از اسارت خرافه آزاد سازند: ▫️اینکه سرنوشت شما را پرندۀ وهم و خیال تعیین نمی‌کند، بلکه عزم، اراده و توکل شماست که مسیر زندگی را رقم می‌زند. 🔺در روان‌شناسی، از این پدیده با عنوان «#پیش‌گویی_خودتحقق‌بخش» یاد می‌شود؛ پدیده‌ای که صرفا تبیین کننده سازوکار روانی-اجتماعی انسان به عنوان یک فرد نیست بلکه در مورد «#جامعه» به عنوان انسان کبیر نیز صادق است. 🔺یعنی هنگامی که فرد یا جامعه، وقوع رخدادی را باور می‌کند، همین باور، رفتارها و تصمیمات او را به سمتی می‌برد که در نهایت آن رخداد، واقعاً محقق خواهد شد. اگر شخص یا جامعه‌ای، انتظار شکست داشته باشد، ناخواسته با اضطراب، تردید و سستی عمل کرده و این همان شکست را رقم خواهد زد. 🔺برعکس، اگر انسان یا جامعه‌ای باور داشته باشد که در عین همه مشکلات و سختی‌ها، میتواند رشد کرده و خود را به نقطه مطلوب برساند، همین انگیزه و اراده، همین امید و نگاه مثبت در تصمیمات او نیز اشراب شده و او را به تلاش و حرکت بیشتر واداشته و در نتیجه، در عمل نیز همان اتفاق محقق خواهد شد. 🔺اما نکته مهم آن است که این باورها چگونه برای یک انسان یا جامعه ساخته میشود؟ تحقیقات مفصلی در روان‌شناسی انجام شده که نشان میدهد انسان‌ها بیشتر براساس ذهنیتی که دیگران برای آنها میسازند، زندگی میکنند. یعنی خیلی از تصمیمات انسان‌ها، براساس نگاه دیگران ساخته میشود. 🔺مثلا اگر اطرافیان و باور جمعی بر موفقیت شخصی باشد، این باور همچون نیرویی پنهان، او را به تلاش و اعتماد به نفس بیشتر واداشته، و باعث میشود واقعا عملکرد بهتری از خود نشان بدهد. در واقع انسان‌ها، اولا به نگاه دیگران نگاه کرده و براساس تفکری که آنها دارند، خود را متناسب به آن تنظیم میکند. 🔺لذا باور دیگران درباره ما، فقط یک فکر یا نظر صرف نیست؛ بلکه نیرویی روانی‌ است که می‌تواند ما را بالا کشیده، یا در خود فروببرد. در واقع، مسئله فقط «باور داشتن» نیست؛ بلکه مسئله آن است که انسان یا جامعه، اساسا براساس نوع تفکر و نگاه‌ دیگران ساخته میشود. 🔺لذا این روایت در عین نقد فرهنگ خرافی «فال بد»، اشاره به یک اصل روان‌شناختی-جامعه‌شناختی دارد و آن چیزی نیست جز «قدرت باورهای یک انسان یا جامعه، در ساختن یا ویران کردن واقعیت‌های زندگی‌اش». یعنی باورها و نگاه‌های یک انسان یا جامعه، نه فقط تفسیرگر واقعیت، بلکه سازنده و آفریننده آنند. ‼️ این روایت ما را به آگاهی از قدرت شگرف «ذهن و باور» فرامی‌خواند: ▫️مراقب باشیم چه می‌اندیشیم، چه می‌گوییم و چگونه به زندگی و پدیده‌های اطراف‌مان نگاه می‌کنیم، چرا که در نهایت، ما همان را زندگی خواهیم کرد. ‼️دقت شود، این تحلیل عمده نسبت به توده‌های مردم صادق است، کسانی که از خود #استقلال_فکری ندارند، دارای #ایمان_راسخی نیستند، وگرنه چنین افرادی به راحتی تحت تاثیر دیگران قرار نگرفته و براساس تعقل و ایمان تصمیم میگیرند.