استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه: رعد آیه: ۳۶ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَكَذَٰلِكَ أَنزَلْنَاهُ حُكْمًا عَرَبِيًّا ۚ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُم بَعْدَمَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا وَاقٍ» همان گونه (که به پیامبران پیشین کتاب آسمانى دادیم.) بر تو نیز این (قرآن) را بعنوان فرمان روشن و صریحى نازل کردیم. و اگر بعد از علم و دانشى که به تو رسیده از هوس‌هاى آنان پیروى کنى، در برابر خدا، نه سرپرستى خواهى داشت و نه نگهدارنده اى. اوست.» (سوره مبارکه رعد/ آیه ۳۷) @ayehsobh

❇ تفســــــیر آیه مى فرماید: همان گونه (که به پیامبران پیشین کتاب آسمانى دادیم) بر تو نیز این (قرآن) را به عنوان فرمان روشن و صریحى نازل کردیم (وَ کَذلِکَ أَنزَلْنَاهُ حُکْمًا عَرَبِیًّا). عَرَبى همان گونه که راغب در مفردات مى گوید، به معنى سخن فصیح و روشن است (الفَصیحُ البَیِّنُ مِنَ الکَلامِ) و لذا هنگامى که گفته مى شود إمرَئةٌ عَروبَةٌ یعنى زنى که با رفتارش از عفّت و پاکدامنى و محبّت خود نسبت به همسرش خبر مى دهد. این احتمال نیز داده شده است که عربى در اینجا به معنى شریف است، زیرا این کلمه به همین معنى نیز در لغت آمده است. به این ترتیب منظور از توصیف قرآن به این صفت، یعنى احکامش روشن و آشکار و جاى سوءِاستفاده و تعبیرهاى مختلف ندارد. 🌼🌼🌼 بعد با لحنى تهدیدآمیز و قاطع، پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) را مخاطب ساخته مى گوید: و اگر از هوس هاى آنان ـ بعد از آنکه آگاهى براى تو آمده ـ پیروى کنى، (به کیفر الهى مجازات خواهى شد و ) هیچ کس در برابر خدا از تو حمایت و جلوگیرى نخواهد کرد (وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَکَ مِنَ اللهِ مِنْ وَلِىّ وَ لاَ وَاق). مسلّماً در مورد پیامبر(صلى الله علیه وآله) با آن مقام عصمت و معرفت و آگاهى، احتمال انحراف وجود نداشته است. امّا این تعبیر اوّلاً روشن مى سازد که خدا با هیچ کس ارتباط خصوصى و به اصطلاح خویشاوندى ندارد و اگر پیامبر مقامش والاست، به خاطر تسلیم و عبودیّت و ایمان و استقامت اوست; ثانیاً تأکیدى است براى دیگران، زیرا جایى که پیامبر در صورت انحراف از مسیر حق و گرایش به باطل، مصونیّتى از مجازات الهى نداشته باشد حساب دیگران معلوم است. این درست به آن مى مانَد که شخصى فرزند درستکار خود را مخاطب مى سازد و مى گوید: اگر دست از پا خطا کنى مجازاتت مى کنم. تا دیگران حساب خویش را برسند. یادآورى این نکته نیز لازم است که ولىّ (سرپرست و حافظ) و واق (نگه دارنده) گرچه از نظر معنى شبیه اند، این تفاوت را دارند که یکى جنبه اثباتى را بیان مى کند و دیگرى جنبه نفى را. یکى به معنى نصرت است و دیگرى به معنى دفاع و نگهدارى. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۳۷ سوره مبارکه رعد) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه: رعد آیه: ۳۷ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِّن قَبْلِكَ وَجَعَلْنَا لَهُمْ أَزْوَاجًا وَذُرِّيَّةً ۚ وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَن يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ ۗ لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ» و ما پیش از تو (نیز) پیامبرانى فرستادیم و براى آنها همسران و فرزندانى قرار دادیم و هیچ پیامبرى نمى توانست معجزه اى بیاورد، مگر به اذن خدا. و براى هر سرنوشتى موعد مقررى است. (سوره مبارکه رعد/ آیه ۳۸) @ayehsobh

❇ تفســــــیر آیه بعد در حقیقت پاسخى است به ایرادهاى مختلفى که دشمنان پیامبر(صلى الله علیه وآله)درباره آن حضرت مطرح مى کردند، از جمله اینکه گروهى مى گفتند: مگر ممکن است پیامبر از جنس بشر باشد و همسر اختیار کند و فرزندانى داشته باشد؟ آیه مورد بحث در پاسخ مى گوید: این امر تازه اى نیست، ما پیش از تو (نیز) رسولانى فرستادیم و براى آنان همسران و فرزندانى قرار دادیم (وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلاً مِنْ قَبْلِکَ وَ جَعَلْنَا لَهُمْ أَزْوَاجًا وَ ذُرِّیَّةً). ایراد آنها نشان مى دهد که یا از تاریخ انبیا بى خبرند، و یا خود را به نادانى مى زنند، وگرنه چنین ایرادى نمى کردند. دیگر اینکه آنها انتظار دارند هر معجزه اى را پیشنهاد مى کنند و هر چه را هوسشان اقتضا مى کند انجام دهى ـ چه ایمان بیاورند یا نیاورند ـ ، ولى باید بدانند هیچ رسولى نمى توانست (از پیش خود) معجزه اى بیاورد مگر به فرمان خدا (وَ مَا کَانَ لِرَسُول أَنْ یَأْتِىَ بِـَایَة إِلاَّ بِإِذْنِ اللهِ). 🌼🌼🌼 سومین ایرادشان این بود که پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) احکامى از تورات یا انجیل را دگرگون کرده است! مگر نه این است که اینها کتاب آسمانى است و از طرف خدا نازل شده؟ مگر ممکن است خداوند فرمان خود را نقض کند؟ (این ایراد مخصوصاً با آنچه از یهود معروف است که معتقد به عدم امکان نسخ احکام بودند کاملاً هماهنگ است). آیه فوق در آخرین جمله خود به آنها پاسخ مى گوید که هر زمانى نوشته اى دارد تا بشر به مرحله بلوغ نهایى برسد و آخرین فرمان صادر شود (لِکُلِّ أَجَل کِتَابٌ). (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۳۸ سوره مبارکه رعد) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه: رعد آیه: ۳۸ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ ۖ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ» خداوند هر چه را بخواهد محو، و هر چه را بخواهد ثابت نگه مى دارد و «ام الکتاب» [= لوح محفوظ] نزد اوست. (سوره مبارکه رعد/ آیه ۳۹) @ayehsobh

❇ تفســــــیر آیه بعد به منزله تأکید و استدلالى است بر آنچه در ذیل آیه قبل گفته شد که هر حکم و فرمانى زمان معیّنى دارد که گفته اند: إنَّ الاُمورَ مَرهونَةٌ بِأوقاتِها و اگر مى بینى یک کتاب آسمانى جاى یکى دیگر را مى گیرد به خاطر آن است که: خداوند هر چه را بخواهد محو، و هر چه را بخواهد اثبات مى کند و امّ الکتاب ]= لوح محفوظ[ نزد اوست (یَمْحُوا اللهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ). 🌼🌼🌼 نکته: گرچه جمله یَمْحُوا اللهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ... در آیات فوق در زمینه نزول معجزات یا کتاب هاى آسمانى به پیامبران وارد شده، یک قانون کلّى را بیان مى کند که در منابع مختلف اسلامى نیز مورد اشاره قرار گرفته است و بر اساس آن، تحقّق موجودات و حوادث مختلف جهان دو مرحله دارد: یکى مرحله قطعیّت که هیچ دگرگونى و تبدیلى در آن راه ندارد و در آیه مورد بحث از آن به امّ الکتاب تعبیر شده است، و دیگرى مرحله غیر قطعى و به عبارت دیگر مشروط که دگرگونى در آن راه دارد و به آن مرحله محو و اثبات مى گویند. گاهى نیز از این دو، تعبیر به لوح محفوظ و لوح محو و اثبات مى شود. گویى در یکى از این دو لوح، در آنچه نوشته شده است به هیچ روى دگرگونى راه ندارد و کاملاً محفوظ است، امّا در دیگرى ممکن است چیزى نوشته شود، سپس محو گردد و به جاى آن چیز دیگرى نوشته شود. به بیان دیگر، علم خداوند داراى دو مرحله است: علم به مقتضیات و علل ناقصه، و علم به علل تامّه. آنچه مربوط به مرحله دوم است از آن به امّ الکتاب و لوح محفوظ، و آنچه مربوط به مرحله اوّل است به لوح محو و اثبات تعبیر مى شود (وگرنه لوحى در گوشه اى از آسمان گذارده نشده است که چیزى روى آن بنویسند یا محو کنند و چیز دیگرى در آن ثبت نمایند). (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۳۹ سوره مبارکه رعد) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه: رعد آیه: ۳۹ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَ إِن مَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ وَعَلَيْنَا الْحِسَابُ» و اگر پاره اى از مجازاتها را که به آنها وعده مى دهیم به تو نشان دهیم، یا (پیش از فرارسیدن این مجازاتها) تو را بمیرانیم، در هر حال وظیفه تو فقط ابلاغ (وحى الهى) است و حساب (آنها) بر ماست. (سوره مبارکه رعد/ آیه ۴۰) @ayehsobh

❇ تفســــــیر سرانجام به عنوان تأکید بیشتر در مورد مجازات هایى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) وعده مى داد و آنها انتظارش را مى کشیدند و حتّى ایراد مى کردند که چرا وعده هاى تو عملى نمى شود، مى فرماید: و اگر پاره اى از مجازات ها را که به آنان وعده مى دهیم به تو بنمایانیم، یا (پیش از فرا رسیدن آن مجازات ها) تو را بمیرانیم، در هر حال تو فقط مأمور به ابلاغ هستى، و حساب (آنها) بر ماست (وَ إِنْ مَا نُرِیَنَّکَ بَعْضَ الَّذِى نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّیَنَّکَ فَإِنَّمَا عَلَیْکَ الْبَلاَغُ وَ عَلَیْنَا الْحِسَابُ). (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۴۰ سوره مبارکه رعد) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه: رعد آیه: ۴۰ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا ۚ وَاللَّهُ يَحْكُمُ لَا مُعَقِّبَ لِحُكْمِهِ ۚ وَهُوَ سَرِيعُ الْحِسَابِ» آیا ندیدند که ما پیوسته از اطراف (و جوانب) زمین مى کاهیم؟! (و جامعه ها، به تدریج از میان مى روند.) و خداوند حکم مى کند و هیچ کس را یاراى جلوگیرى از حکم او نیست و او سریع الحساب است. (سوره مبارکه رعد/ آیه ۴۱) @ayehsobh

❇ تفســــــیر در آیات پیشین روى سخن با منکران رسالت پیامبر(صلى الله علیه وآله) بود. در اینجا نیز همان بحث تعقیب شده است. هدف این است که با هشدار و استدلال و خلاصه از راه هاى مختلف، آنها را بر سر عقل آورده و به تفکّر و سپس اصلاح وضع خویش وادارد. نخست مى گوید: این مغروران لجوج آیا ندیدند که ما پیوسته به سراغ زمین مى آییم و از اطراف (و جوانب) آن کم مى کنیم؟ (أَوَ لَمْ یَرَوْا أَنَّا نَأْتِى الاَْرْضَ نَنْقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا). روشن است منظور از الارض (زمین) در اینجا اهل زمین است. یعنى آیا به این واقعیّت نمى نگرند که پیوسته اقوام و تمدّن ها و حکومت ها در حال زوال و نابودى هستند؟ اقوامى که از آنها قوى تر و نیرومندتر و سرکش تر بودند، همگى چهره به زیر خاک کشیدند و حتّى دانشمندان و بزرگان و علمایى که قوام زمین به آنها بود نیز چشم از جهان فرو بستند و به ابدیّت پیوستند. آیا این قانون عمومى حیات که درباره افراد و جامعه هاى بشرى و کوچک و بزرگ جارى و سارى است، براى بیدار شدن آنها کافى نیست که این چند روز زندگى را ابدى نشمرند و به غفلت برگزار نکنند؟ سپس اضافه مى کند: و خداوند حکم مى کند و هیچ کس را یاراى جلوگیرى یا ردّ احکام او نیست (وَاللهُ یَحْکُمُ لاَ مُعَقِّبَ لِحُکْمِهِ). و او سریع الحساب است (وَ هُوَ سَرِیعُ الْحِسَابِ). بنابراین از یک طرف قانون فنا را در پیشانى همه افراد و ملّت ها نوشته و از سوى دیگر، کسى را توانایى این نیست که حکم یا سایر فرمان هاى او را تغییرى دهد و از سوى سوم، با سرعت به حساب بندگان رسیدگى مى کند و به این ترتیب پاداش و کیفر او قطعى است. 🌼🌼🌼 در روایات متعدّدى که در تفسیرهاى برهان و نورالثقلین و سایر تفاسیر و منابع حدیث آمده است، آیه فوق به فقدان علما و دانشمندان تفسیر شده است، زیرا فقدان آنها مایه نقصان زمین و کمبود جوامع انسانى است. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۴۱ سوره مبارکه رعد) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه: رعد آیه: ۴۱ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَ قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلِلَّهِ الْمَكْرُ جَمِيعًا ۖ يَعْلَمُ مَا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ ۗ وَسَيَعْلَمُ الْكُفَّارُ لِمَنْ عُقْبَى الدَّارِ» پیش از آنان نیز کسانى طرحها و نقشه ها کشیدند. ولى تمام تدبیرها از آن خداست. او از اعمال هر کس آگاه است و بزودى کفّار مى دانند سرانجام (نیک) سراى دیگر از آنِ کیست! (سوره مبارکه رعد/ آیه ۴۲) @ayehsobh ارتباط با مدیر کانال: splus.ir/zamimeh_ayehsobh

❇ تفســــــیر در آیه بعد در ادامه بحث بالا مى گوید: تنها این گروه نیستند که با توطئه ها و مکرها به مبارزه با تو برخاسته اند، بلکه پیش از آنان نیز کسانى طرح ها و نقشه ها کشیدند (وَ قَدْ مَکَرَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ). امّا نقشه هایشان نقش بر آب و توطئه هایشان به فرمان خدا خنثى شد، زیرا او از همه کس به این مسائل آگاه تر است، بلکه تمام طرح ها و نقشه ها از آنِ خداست (فَلِلَّهِ الْمَکْرُ جَمِیعًا). و از کار هر کس آگاه است و مى داند هر کسى چه کارى مى کند (یَعْلَمُ مَا تَکْسِبُ کُلُّ نَفْس). 🌼🌼🌼 سپس با لحنى تهدیدآمیز آنها را از پایان کارشان برحذر مى‌دارد، مى گوید: و به زودى کافران مى دانند سرانجام (نیک) در سراى دیگر از آنِ کیست (وَ سَیَعْلَمُ الْکُفَّارُ لِمَنْ عُقْبَى الدَّارِ). (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۴۲ سوره مبارکه رعد) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلًا ۚ قُلْ كَفَىٰ بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ» آنها که کافر شدند مى گویند: «تو پیامبر نیستى!» بگو: «کافى است که خداوند و کسى که علم کتاب (و آگاهى بر قرآن) نزد اوست، میان من و شما گواه باشند.» (سوره مبارکه رعد/ آیه ۴۳) @ayehsobh

❇ تفســــــیر در آخرین آیه مورد بحث، همان گونه که این سوره در آغاز با نام قرآن و کتاب الله شروع شده، با تأکید بیشتر روى معجزه بودن قرآن، آن را پایان مى دهد. مى فرماید: آنان که کافر شدند مى گویند: تو پیامبر نیستى (وَ یَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً). هر روز بهانه اى مى تراشند، هر زمان تقاضاى معجزه اى دارند و سرانجام مى گویند تو پیامبر نیستى! در پاسخ آنها بگو: کافى است که خداوند و کسى که علم کتاب (و آگاهى بر قرآن) نزد اوست میان من و شما گواه باشند (قُلْ کَفَى بِاللهِ شَهِیدًا بَیْنِى وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ). هم خدا مى داند که من فرستاده اویم و هم آنها که از کتابِ آسمانى من (قرآن) آگاهى کافى دارند. آنها به خوبى مى دانند که این کتاب ساخته و پرداخته مغز بشر نیست و جز از سوى خداى بزرگ امکان ندارد نازل شده باشد و این تأکید دیگرى است بر اعجاز قرآن از جنبه هاى مختلف که ما آن را در جاهاى دیگر به‌ویژه در کتاب قرآن و آخرین پیامبر شرح داده ایم. 🌼🌼🌼 بنابر آنچه در بالا گفتیم منظور از مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ، آگاهان از محتواى قرآن مجید است. ولى بعضى از مفسّران احتمال داده اند که اشاره به دانشمندان اهل کتاب باشد، همانان که نشانه هاى پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)را در کتاب هاى آسمانى خویش خوانده بودند و از روى علاقه و آگاهى به او ایمان آوردند.ولى تفسیر اوّل صحیح تر به نظر مى رسد. در بسیارى از روایات آمده است که منظور از مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ، علىّ بن ابى طالب(علیه السلام) و ائمّه هدى هستند که در تفاسیر نورالثقلین و برهان، این روایات جمع آورى شده است. این روایات دلیل بر انحصار نیست و اشاره به مصادق یا مصداق هاى تام و کامل است. در هر حال، تفسیر اوّل را که ما انتخاب کردیم تأیید مى کند. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۴۳ سوره مبارکه رعد) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه: رعد آیه: ۴۲_۴۳ @ayehsobh

🌹 اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم🌹

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ الر ۚ كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَىٰ صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ» *بنام خداوند بخشنده مهربان* الر، (این) کتابى است که بر تو نازل کردیم، تا مردم را از تاریکیها (ى شرک و ظلم و جهل) به سوى روشنایى (ایمان و عدل و آگاهى،) به خواست پروردگارشان بیرون آورى و به سوى راه خداوند توانا و ستوده (هدایت کنى). (سوره مبارکه ابراهیم/ آیه ۱) @ayehsobh

❇ تفســــــیر این سوره همانند بعضى دیگر از سوره هاى قرآن با حروف مقطّعه (الر) شروع شده است که تفسیر آن را در آغاز سوره هاى بقره و آل عمران و اعراف بیان کردیم. نکته اى که تذکّر آن را در اینجا لازم مى دانیم این است که از ۲۹ سوره که با حروف مقطّعه آغاز شده، در ۲۴ مورد بلافاصله سخن از قرآن مجید به میان آمده که نشان مى دهد پیوندى میان این دو ـ یعنى حروف مقطعه و قرآن ـ برقرار است. ممکن است این پیوند همان باشد که در آغاز سوره بقره گفتیم که خداوند مى خواهد با این بیان روشن کند که این کتاب بزرگ آسمانى با محتواى پرعظمتش که رهبرىِ همه انسان ها را به عهده دارد، از موادّ ساده اى همچون حروف الفبا تشکیل یافته و همین امر نشانه اهمّیّت این اعجاز است که برترین پدیده را از ساده ترین وسایل به وجود آورده. 🌼🌼🌼 به هر حال بعد از ذکر حروف مقطّعه مى فرماید: این کتابى است که بر تو نازل کردیم تا مردم را از تاریکى ها(ى شرک و ظلم و جهل) به سوى روشنایى (ایمان و عدل و آگاهى، به فرمان پروردگارشان) درآورى (کِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَیْکَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ). در حقیقت تمام هدف هاى تربیتى و انسانى و معنوى و مادّى نزول قرآن، در همین یک جمله جمع است: بیرون ساختن از ظلمت ها به نور; از ظلمت جهل به نور دانش، از ظلمت کفر به نور ایمان، از ظلمت ستمگرى به نور عدالت، از ظلمت فساد به نور صلاح، از ظلمت گناه به نور پاکى و تقوا، و از ظلمت پراکندگى و تفرقه و نفاق به نور وحدت. جالب اینکه ظلمت در اینجا (مانند بعضى دیگر از سوره هاى قرآن) به صورت جمع (ظلمات) آمده و نور به صورت مفرد; اشاره به اینکه همه نیکى ها و پاکى ها، ایمان، تقوا و فضیلت، در پرتو نور توحید حالت اتّحاد به خود مى گیرند و همه با یکدیگر مربوط و متّحد مى شوند و در پرتو آن جامعه اى متّحد و یکپارچه و پاک از هر نظر ساخته مى شود. امّا ظلمت همواره مایه پراکندگى و تفرقه صفوف است و ستمگران و بدکاران و آلودگان به گناه، حتّى در مسیر انحرافى خود، وحدت ندارند و با هم در حال جنگ اند. و از آنجا که سرچشمه همه نیکى ها، ذات پاک خداست و شرط اساسى درک توحید، توجّه به همین واقعیّت است، بلافاصله اضافه مى کند: همه اینها به فرمان پروردگارشان ، پروردگار مردم است (بِإِذْنِ رَبِّهِمْ). سپس براى توضیح و تبیین بیشتر که منظور از این نور چیست؟ مى فرماید: به سوى راه خداوند توانا و ستوده (إِلَى صِرَاطِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ). خداوندى که عزّتش دلیل قدرت او، زیرا هیچ کس توانایى غلبه بر او را ندارد، و حمید بودنش نشانه مواهب و نعمت هاى بى پایان اوست، زیرا حمد و ستایش همیشه در برابر نعمت ها و موهبت ها و زیبایى هاست. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۱ سوره مبارکه ابراهیم) @ayehsobh