هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُم بِمُعْجِزِينَ» یا به هنگامى که (براى زندگى دنیا) در رفت و آمدند (عذاب خدا)، دامانشان را بگیرد در حالى که قادر به فرار نیستند؟! (سوره مبارکه نحل/ آیه ۴۶) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * و یا به هنگامى که آنها براى کسب مال بیشتر و در آمد فزونتر در رفت و آمد هستند، عذاب دامانشان را بگیرد (أَوْ یَأْخُذَهُمْ فِی تَقَلُّبِهِمْ). در حالى که قادر به فرار از چنگال عذاب نیستند (فَما هُمْ بِمُعْجِزِینَ). 🌼🌼🌼 همان گونه که سابقاً هم گفته ایم مُعْجِزِیْن از ماده اعجاز به معنى ناتوان ساختن است و در این موارد به معنى فرار کردن از چنگال عذاب و مقاومت در برابر آن مى باشد. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۴۶ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَىٰ تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَّحِيمٌ» یا پس از هشدارهاى خوف انگیز آنان را گرفتار سازد؟! چرا که پروردگار شما، رئوف و مهربان است. (سوره مبارکه نحل/ آیه ۴۷) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * و یا این که مجازات الهى یک مرتبه به سراغشان نیاید بلکه به طور تدریجى و ضمن هشدارهاى پى در پى، آنها را گرفتار سازد؟ (أَوْ یَأْخُذَهُمْ عَلى تَخَوُّف). امروز همسایه آنها گرفتار سانحه اى مى شود، فردا یکى از بستگانشان گرفتار حادثه اى و روز دیگر بعضى از اموالشان نابود مى گردد و خلاصه هشدارها یکى بعد از دیگرى به سراغ آنها مى آید اگر بیدار شدند، چه بهتر، و گرنه، مجازات نهائى آنها را فرو خواهد گرفت. 🌼🌼🌼 تدریجى بودن عذاب و مجازات در این گونه موارد، براى آن است که هنوز احتمال هدایت در این گروه وجود دارد، و رحمت خداوند اجازه نمى دهد که با اینها همچون سایرین رفتار شود زیرا پروردگار شما رئوف و رحیم است (فَإِنَّ رَبَّکُمْ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ). جالب توجه این که در آیات فوق، سخن از چهار نوع مجازات به میان آمده است: نخست خسف و فرو رفتن در زمین. دوم مجازات غافلگیرانه، از آنجائى که انسان انتظار آن را ندارد. سوم عذابى که به هنگام تلاش و کوشش در جمع مال به سراغ انسان مى آید. و چهارم مجازات تدریجى. مسلّماً که هر یک از این چهار نوع مجازات، تناسب با نوعى از گناه دارد، هر چند همه آنها در مورد: الَّذِیْنَ مَکَرُوا السَّیِّئاتِ: آنها که توطئه هاى شوم مى چینند وارد شده است; زیرا مى دانیم همه کار خدا بر طبق حکمت و تناسب استحقاقها است. مفسران تا آنجا که ما دیده ایم در این زمینه سخنى ندارند، ولى چنین به نظر مى رسد: مجازات، نخست مخصوص آن گروه از توطئه گرانى است که در صف جباران و مستکبران خطرناکند همچون قارونها که خداوند چنان آنها را از اوج قدرت پائین مى کشد و بدرون خاک و اعماق زمین فرو مى فرستد که مایه عبرت همگان گردد. نوع دوم ویژه توطئه گرانى است که در عیش و نوش و هوسهاى سرکش خود غرقند، ناگهان عذاب الهى دامانشان را از آنجا که انتظار ندارند مى گیرد. نوع سوم مخصوص دنیاپرستان زراندوزى است که شب و روز در تلاشند که از هر طریق و با هر جنایتى که ممکن است بر حجم ثروت خود بیفزایند که خداوند آنها را در همان حال که سرگرم جمع ثروتند گرفتار عذاب مى کند. و اما مجازات نوع چهارم از آن کسانى است که طغیان و توطئه و گناهشان به آن حدّ و پایه نرسیده است که راه بازگشتى براى آنان وجود نداشته باشد. در اینجا خداوند از طریق تَخَوُّف (هشدار و تهدید) آنها را کیفر مى دهد یعنى نخست با حوادث دردناکى که در اطراف آنها به وقوع مى پیوندد به آنها بیدار باش مى دهد، اگر بیدار شدند و وضع خود را اصلاح کردند چه بهتر و گرنه آنان را در کام عذاب فرو مى برد. بنابراین ذکر رأفت و رحمت خداوند، به عنوان یک علت مربوط به گروه چهارم است که هنوز تمام پیوندهاى خود را از خدا نبریده اند و همه پلها را پشت سر خود ویران نساخته اند. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۴۷ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه نحل آیه: ۴۴_۴۷ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «أَوَلَمْ يَرَوْا إِلَىٰ مَا خَلَقَ اللَّهُ مِن شَيْءٍ يَتَفَيَّأُ ظِلَالُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَالشَّمَائِلِ سُجَّدًا لِّلَّهِ وَهُمْ دَاخِرُونَ» آیا آنها مخلوقات خدا را ندیدند که سایه هایشان از راست و چپ حرکت دارند، در حالى که با خضوع براى خدا سجده مى کنند؟! (سوره مبارکه نحل/ آیه ۴۸) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * این آیات بار دیگر به بحث توحید باز مى گردد. نخست مى گوید: آیا آنها (مشرکان توطئه گر) مخلوقات خدا را ندیدند که چگونه سایه هاشان از راست و چپ حرکت دارند و با خضوع براى خدا سجده مى کنند (أَ وَ لَمْ یَرَوْا إِلى ما خَلَقَ اللّهُ مِنْ شَیْء یَتَفَیَّؤُا ظِلالُهُ عَنِ الْیَمِینِ وَ الشَّمائِلِ سُجَّداً لِلّهِ وَ هُمْ داخِرُونَ).( یَتَفَیَّؤُا از ماده فَیىء به معنى بازگشت و رجوع است. بعضى گفته اند: عرب سایه موجودات را به هنگام صبحگاهان، ظِلّ مى نامد و در عصرگاهان فَیىء، و اگر مى بینیم به قسمتى از غنائم و اموال فیىء گفته مى شود، اشاره لطیفى به این حقیقت است که بهترین غنائم دنیا همچون سایه عصرگاه است که بزودى زائل و فانى مى شود. ولى، با توجه به این که در آیه فوق به سایه هاى راست و چپ اشیاء اشاره شده و کلمه فَیىء براى همه آنها به کار رفته استفاده مى شود که فَیىء در اینجا معنى وسیعى دارد و هر گونه سایه را شامل مى شود. 🌼🌼🌼 هنگامى که انسان در موقع طلوع آفتاب رو به طرف جنوب بایستد مى بیند قرص خورشید از سمت چپ، از افق مشرق، سر بر مى آورد، و سایه همه اجسام به طرف راست او مى افتند که همان طرف غرب است، این امر همچنان ادامه دارد و سایه ها مرتباً به طرف چپ جابه جا مى شوند، تا زوال ظهر در این هنگام، سایه ها به طرف چپ کاملاً تغییر مکان مى دهند تا هنگام غروب آفتاب که سایه هاى بزرگ و طولانى اجسام در طرف مشرق گسترده مى شوند و با غروب آفتاب، همه آنها پنهان مى گردند. در اینجا خداوند حرکت سایه هاى اجسام را در راست و چپ به عنوان نشانه اى از عظمتش معرفى مى کند و آنها را در حال سجده براى پروردگار و تواضع خضوع مى داند. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۴۸ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مِن دَابَّةٍ وَالْمَلَائِكَةُ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ» (نه تنها سایه ها، بلکه) تمام آنچه در آسمان ها و زمین از جنبندگان وجود دارد، و همچنین فرشته گان، برای خدا سجده می کنند و تکبر نمی ورزند. (سوره مبارکه نحل/ آیه ۴۹) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * در آیه گذشته، تنها سخن از سجده سایه ها ـ با آن مفهوم وسیعش ـ به میان آمده بود، ولى، در آیه بعد این مسأله را به عنوان یک برنامه عمومى براى همه موجودات مادى و غیر مادى، آسمانى و زمینى بیان کرده، مى گوید: آنچه در آسمانها و آنچه در زمین از جنبندگان است و همچنین فرشتگان براى خدا سجده مى کنند (وَ لِلّهِ یَسْجُدُ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الأَرْضِ مِنْ دابَّة وَ الْمَلائِکَةُ). و آنها در این راه هیچگونه استکبار نمى‌ورزند (وَ هُمْ لایَسْتَکْبِرُونَ) و در برابر خدا و فرمان او تسلیم محضند. حقیقت سجده، نهایت خضوع و تواضع و پرستش است و آن سجده معمولى ما که بر هفت عضو انجام مى دهیم مصداقى از این مفهوم عام است، و منحصر به آن نیست. و از آنجا که همه موجودات و مخلوقات خدا، در جهان تکوین و آفرینش، تسلیم قوانین عمومى عالم هستى مى باشند و از مسیر این قوانین منحرف نمى شوند و این قوانین همگى، از ناحیه خدا است پس در حقیقت، همه در پیشگاه او سجده مى کنند، همه، بیانگر عظمت علم و قدرت او هستند همه، نشانه بزرگى و بى نیازى او مى باشند و بالاخره همه، دلیل بر ذات مقدس اویند. دابّه به معنى موجودات جنبنده است و از آن مفهوم حیات و زندگى، نیز استفاده مى شود، و این که آیه فوق، مى گوید: تمام جنبندگانى که در آسمان و زمین هستند براى خدا سجده مى کنند از آن استفاده مى کنیم که موجودات زنده، مخصوص کره زمین نیست، بلکه در کرات آسمانى نیز موجودات زنده و جنبنده اى وجود دارد. گرچه بعضى احتمال داده اند:کلمه مِنْ دابَّة تنها قید براى ما فِى الأَرْضِ باشد یعنى تنها از جنبندگان زمین سخن مى گوید، ولى بسیار بعید به نظر مى رسد. 🌼🌼🌼 درست است که سجده و خضوع و تواضع تکوینى، منحصر به موجودات زنده و جنبنده نیست، ولى از آنجا که اینها اسرار و شگفتیهاى بیشترى از آفرینش را از خود نشان مى دهند انگشت روى اینها گذاشته شده است. و از آنجا که مفهوم آیه، هم انسانهاى عاقل و با ایمان و فرشتگان را شامل مى شود و هم، حیوانات و جانداران دیگر را، کلمه سجده، در معنى عام خود ـ هم سجده اختیارى و تشریعى و هم سجده تکوینى و اضطرارى ـ استعمال شده است. و اما این که در آیه فوق، ملائکه به طور جداگانه ذکر شده، به خاطر آنست دابَّه تنها به جنبندگانى گفته مى شود که جسمانى هستند و اگر فرشتگان رفت و آمدى دارند و حضور و غیابى، نه به معنى جسمانى و مادى است تا در مفهوم دابّه داخل گردند. در حدیثى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: خداوند فرشتگانى دارد که از آغاز آفرینش آنها تا روز رستاخیز براى خدا سجده مى کنند و در آن روز سر از سجده بر مى دارند و مى گویند: ما عَبَدْناکَ حَقَّ عِبادَتِکَ: ما حق عبادت تو را انجام ندادیم!. جمله وَ هُمْ لایَسْتَکْبِرُونَ اشاره به وضع حال فرشتگان است، که آنها در خضوع و سجده در پیشگاه حق کمترین استکبار به خود راه نمى دهند. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۴۹ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «يَخَافُونَ رَبَّهُم مِّن فَوْقِهِمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ» آنها (تنها) از (عذاب) پروردگارشان که حاکم بر آنهاست، خائفند و آنچه را مأموریت دارند انجام مى‌دهند. (سوره مبارکه نحل/ آیه ۵۰) @ayehsobh

❇ تفســــــیر * لذا بلافاصله بعد از آن به دو قسمت از صفات آنها که تأکیدى است بر نفى استکبار، اشاره کرده، مى گوید: آنها از مخالفت پروردگارشان که حاکم بر آنها است مى ترسند (یَخافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ). و آنچه را مأموریت دارند به خوبى انجام مى دهند (وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ). 🌼🌼🌼 از این آیه، به خوبى استفاده مى شود نشانه نفى استکبار دو چیز است: ترس در برابر مسئولیتها و انجام فرمانهاى خدا بدون چون و چرا که یکى اشاره به وضع روانى افراد غیر مستکبر دارد و دیگرى اشاره به طرز عمل آنها و برخوردشان با قوانین و دستورات و دومى انعکاسى است از اولى و تحقق عینى آن است. مسلماً کلمه مِنْ فَوْقِهِمْ اشاره به بالا بودن حسّى و مکانى نیست، بلکه به برترى مقامى اشاره مى کند، چرا که خدا از همه برتر و بالاتر است. در آیه ۶۱ سوره انعام مى خوانیم: وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ: او بر فراز بندگان قاهر است . و حتى فرعون هنگامى که مى خواست قدرت و قوت خود را نشان بدهد مى گفت: وَ أَنَا فَوْقَهُمْ قاهِرُونَ: من بر فراز آنها قاهرم . در تمام این موارد، فَوْق همان برترى مقامى را بیان مى کند. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۵۰ سوره مبارکه نحل) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه نحل آیه: ۴۸_۵۰ @ayehsobh