تاریخ شهادت امام سجاد سال شهادت: اقوال مختلف از سال 91 تا 100 را برای شهادت ایشان ذکر کرده‌اند. اما با توجه به دلایل مختلف می‌توان گفت گزارش شهادت ایشان در سال 95 هجری ترجیح دارد. مثلاً در روایت معتبری از امام صادق، سال شهادت زین العابدین 95 هجری و عمر ایشان 57 سال بیان شده است. با لحاظ اینکه تولد ایشان در سال 38 هجری بوده است پایان 57 سالگی آن گرامی را باید سال 95 هجری دانست. این روایت از نظر شیعه معتبر است. ماه شهادت: بیشتر نگارندگان منابع کهن از جمله یعقوبی، کلینی و طبری به ماه شهادت حضرت اشاره‌ای نکرده‌اند. اما آن دسته از نگارندگان که به ماه شهادت اشاره کرده‌اند، همگی به جز ذهبی (که شهادت را در ربیع الاول می‌داند) محرم را ماه شهادت حضرت دانسته‌اند. روز شهادت: منابعی که به روز شهادت حضرت اشاره کرده‌اند میان ده محرم تا بیست و نه محرم، نه روز را به عنوان روز شهادت آورده‌اند. با این همه می‌توان گفت وقوع شهادت امام سجاد در روز 25 محرم ترجیح دارد، چراکه نخستین گزارشگر این روز شیخ مفید است که شیخ طوسی و کفعمی نیز او را همراهی کرده‌اند و دستیابی شیخ مفید به منابع معتبر و نزدیک به دوران امامان با رویکرد پژوهشی وی در خور توجه است. سایر اقوال در منابع پس از شیخ مفید و شیخ طوسی ذکر شده‌اند (برگرفته از کتاب تولد و شهادت معصومان، ص 337-342). #امام_سجاد #شهادت #25_محرم #مقدسی @chsiqs

گزارش متنی خبرگزاری ایکنا از نشست عاشوراپژوهی با موضوع حلقه‌‌های مفقوده در ماجرای مسلم بن عقیل، برگزارشده در مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام: به گزارش ایکنا، نشست «حلقه‌های مفقوده ماجرای مسلم بن عقیل» ۱۲ مردادماه با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا هدایت‌پناه، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام برگزار شد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید. ابتدا باید نکته‌ای ذکر کنم و آن اینکه گزینش اخبار از مقاتل اولیه از سوی مورخان باید مورد تامل قرار گیرد. من در اینکه حجم کامل مقتل ابومخنف یا دیگران اینقدر بوده شک دارم، این خیلی مهم است. اگر بعدا حلقات مفقوده‌ای را بیان کردیم می‌فهمیم یک کمبود داریم و یک چیزی این وسط افتاده است. برای مطالعۀ ادامۀ متن به لینک زیر رجوع کنید: https://b2n.ir/e34513

#اطلاع_رسانی ✅ 🍃سلسله درس گفتارهای عاشورا (شماره ۳) با حضور حداکثری عاشورا پژوهان کشور 📜 گواهی : پس از قبولی در آزمون پایان دوره 📚موضوع: سیر اعتبار شناسی مقاتل از ابتدا تا کنون 🎙 مدرس: حضرت آیت الله یوسفی غروی 🗓تاریخ برگزار‌ی: شنبه، یکشنبه و دوشنبه ۲۳_۲۲_۲۱مردادماه ۱۴۰۲ ⏰ ساعت: ۱۷(۵عصر) 📱لینک ورود به کلاس در فضای اسکای روم از طریق گزینه میهمان: ⏺https://www.skyroom.online/ch/nasra1401/idea-114727/l/fa 📱لینک مختصر ورود به کلاس در اسکای روم: http://yun.ir/pasokhgoo 🔉لینک کانال اطلاع رسانی دوره در پیام‌رسان ایتا: 👇👇👇👇👇👇👇 🌐https://eitaa.com/azadieks ⬛️⬛️⬛️ 📲ارتباط با موسسه از طریق لینک زیر: @azadieks1401 ⚡️کانون های علمی تاریخ، کلام و حدیث موسسه آموزش عالی حوزوی امام خمینی رضوان الله تعالی علیه وابسته به نهاد نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز

مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام برگزار می‌کند: 🛑 جلسۀ بررسی و نقد کتاب مقتل پیوسته؛ گزارش مستند واقعۀ عاشورا🛑 🎙با حضور: 🔵 سید محمود طباطبایی نژاد (از پژوهشگران همکار در تألیف کتاب) 🔵 محمد اسفندیاری (ناقد) ⏰ زمان: چهارشنبه، 25 مرداد 1402، ساعت 17:30 مکان: قم، خیابان دورشهر، کوچۀ 15، پلاک 4 شرکت به صورت حضوری و مجازی لینک شرکت مجازی در جلسه از طریق آپارات: https://aparat.com/CHSIQS/live اطلاعات کتاب‌شناختی و مقدمۀ رئیس پژوهشکدۀ علوم و معارف حدیث بر کتاب مقتل پیوسته را در اینجا بخوانید. دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

اختلاف روش امام حسین (علیه السلام) در مدت قیام علامه طباطبایی: البته مراد از اینکه می‌گوییم مقصد امام از قیام خود شهادت بود و خدا شهادت او را خواسته بود این نیست که خدا از وی خواسته بود که از بیعت یزید خودداری کند، آنگاه دست روی دست گذاشته به کسان یزید اطلاع دهد که بیایید مرا بکشید. بلکه وظیفۀ امام این بود که علیه خلافت شوم یزید قیام کرده، از بیعت با او امتناع ورزد و امتناع خود را که به شهادت منتهی خواهد شد، از هر راه ممکن به پایان برساند. از اینجاست که می‌بینیم روش امام در خلال مدت قیام به حسب اختلاف اوضاع و احوال مختلف بوده. در آغاز کار که تحت فشار حاکم مدینه قرار گرفت، شبانه از مدینه حرکت کرده و به مکه پناهنده شد و چند ماهی را در مکه در حال پناهندگی گذراند. در مکه تحت مراقبت سری مأموران آگاهی خلافت بود تا تصمیم گرفته شد توسط گروهی اعزامی در موسم حج کشته شود یا گرفته شده به شام فرستاده شود و از طرف دیگر سیل نامه از جانب عراق به سوی حضرت باز شده، در صدها و هزارها نامه وعدۀ یاری و نصرت داده، او را به عراق دعوت کردند و در آخرین نامه که صریحاً به عنوان اتمام حجت «چنانکه برخی از مورخین نوشته‌اند» از اهل کوفه رسید، آن حضرت تصمیم به حرکت و قیام خونین گرفت. اول به عنوان اتمام حجت مسلم بن عقیل را به عنوان نمایندۀ خود فرستاد. امام به ملاحظۀ دو عامل که گفته شد، یعنی ورود مأمورین سری شام به منظور کشتن یا گرفتن وی و حفظ حرمت خانۀ خدا و مهیا بودن عراق برای قیام، به سوی کوفه رهسپار شد. سپس در اثنای راه که خبر قتل فجیع مسلم و هانی رسید، روش قیام و جنگ تهاجمی را به قیام دفاعی تبدیل فرموده، به تصفیۀ جماعت خود پرداخت و تنها کسانی را که تا آخرین قطرۀ خون از یاری وی دست بردار نبودند، نگه داشته و رهسپار مصرع خود شد (کتاب معنویت تشیع به ضمیمۀ چند مقالۀ دیگر، ص212). #عاشورا #علامه_طباطبایی @chsiqs

فهرست تفصیلی چهارده‌صفحه‌ای کتاب مقتل پیوسته چهارشنبه، 25 مرداد، ساعت 17:30 با حضور استاد سید محمود طباطبایی‌نژاد و محمد اسفندیاری در مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام به بررسی و نقد این کتاب خواهیم پرداخت. مکان: قم، خیابان دورشهر، کوچۀ 15، پلاک چهار لینک شرکت مجازی در جلسه: https://aparat.com/CHSIQS/live اطلاعات کتاب‌شناختی و مقدمۀ رئیس پژوهشکدۀ علوم و معارف حدیث بر کتاب مقتل پیوسته را در اینجا بخوانید. دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

بررسی جریان وفات دختری از امام حسین (علیه السلام) در خرابۀ شام در کتاب مقتل پیوسته: تا آنجا که بررسی‌ها نشان می‌دهد نخستین کتابی که ماجرای شهادت کودکی در شام را مطرح کرده است، کامل بهایی، کتابی فارسی، نوشتۀ عمادالدین طبری (زنده در 701 ق) است. متن نسخۀ چاپی کامل بهایی [این متن در کتاب مقتل پیوسته آمده] با آنچه اکنون درباره وفات رقیه شهرت دارد، تفاوت‌هایی دارد؛ اولاً در این متن نام دختر مشخص نشده، و ثانیاً او را چهارساله می‌داند، نه سه‌ساله و ثالثاً محل وفات او را خانۀ یزید می‌داند نه خرابه و رابعاً وفات او را پس از چند روز از دیدن سر مبارک امام حسین می‌داند نه همزمان با دیدن سر ایشان. پاورقی صفحۀ 590 کتاب مقتل پیوسته: گفتنی است این متن اولین بار با چاپ سنگی کتاب کامل بهایی در بمبئی هند در سال 1323 قمری شهرت یافت ... نسخۀ خطی مورد استفاده در چاپ بمبئی تا کنون به دست نیامده است؛ اما این متن چاپی با نسخۀ خطی کتاب - که به هر حال بسیار نزدیک‌تر از متن چاپی به عصر مؤلف‌اند - تفاوت‌های قابل توجه دارد ... [متن اقدم نسخۀ کامل بهایی از قرن هشتم در کتاب آمده]. از جمله تفاوت‌های نسخۀ خطی کتاب و خصوصاً نسخۀ اقدم (قرن هشتم) با چاپ بمبئی (حسب آنچه جناب آقای رحیم قاسمی بررسی کرده‌اند) این است که در نسخۀ خطی: یک. «عورات اصحاب حسین» به جای «زنان خاندان نبوت» آمده است دو. «کودک چهارساله» به جای «دختر چهارساله» آمده است سه. «من این ساعت پدر را به خواب دیدم» به جای پدر من حسین کجاست؟ این ساعت او را به خواب دیدم» آمده است و نامی از امام حسین و سخنی از نسبت کودک با امام در میان نیست. چهار. از مصدری به نام کتاب حاویه یاد نشده است (ر.ک: پایگاه علمی تحلیلی بزم قدسیان). ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ چهارشنبه 25 مرداد، در مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام میزبان حجة الاسلام والمسلمین سید محمود طباطبایی‌نژاد و استاد محمد اسفندیاری خواهیم بود و به بررسی و نقد کتاب مقتل پیوسته خواهیم پرداخت. مکان: قم، خیابان دورشهر، کوچه 15، پلاک 4 لینک شرکت مجازی در جلسه: https://aparat.com/CHSIQS/live دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

صوت جلسۀ بررسی و نقد کتاب مقتل پیوسته این جلسه با حضور استاد سید محمود طباطبایی‌نژاد و استاد محمد اسفندیاری در 25 مرداد 1402 در مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام برگزار شد. دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام برگزار می‌کند: سلسله نشست‌های عاشوراپژوهی 2 🗓 از یکشنبه 29 مردا تا پنجشنبه 2 شهریور ⏰ هر روز ساعت 17:30 یکشنبه 🎙ارائه‌دهنده: ابراهیم گودرزی موضوع: تأملی در پاسخ «شهید جاوید» به چرایی حرکت سیدالشهدا پس از رسیدن خبر شهادت مسلم دوشنبه 🎙ارائه‌دهنده: حسین قاضی‌خانی موضوع: کاوشی درباره نخستین منزلگاه مسلم در کوفه سه‌شنبه 🎙ارائه‌دهنده: حامد قرائتی موضوع: مناسک عزاداری در دولت‌های شیعه چهارشنبه 🎙ارائه‌دهنده: سید محمود طباطبایی‌نژاد موضوع: بررسی رویکردهای مشهور در تفسیر واقعۀ عاشورا 1 پنجشنبه 🎙ارائه‌دهنده: سید محمود طباطبایی‌نژاد موضوع: بررسی رویکردهای مشهور در تفسیر واقعۀ عاشورا 2 شرکت در جلسات به صورت حضوری و مجازی امکان‌پذیر است. نشانی: قم، خیابان دورشهر، کوچۀ 15، پلاک چهار 📱لینک شرکت مجازی در جلسه: https://aparat.com/CHSIQS/live دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

آیا ماه صفر نحس است؟ استاد یوسفی غروی: حدیثی را به پیغمبر اکرم نسبت می‌دهند که ایشان فرمودند: «من بشرنی بخروج صفر فله الجنة». و از این استفاده کرده‌اند که پس ماه صفر نحس است که پیامبر بهشت را برای کسی قرار داده که به خروج از این ماه بشارت دهد. اما صحیح آن «من بشرنی بخروج آذار» هست و این تحریف شده است به «من بشرنی بخروج صفر». «آذار» از ماه‌های رومی است. جریان این حدیث این است که اهل قبا به پیامبر پیشنهاد داده بودند که روزهای شنبه را به آنها سر بزند و این حدیث مربوط به همین دیدارهاست. پیامبر برای اینکه نشانه‌ای به مؤمنان بدهد تا در نزاع‌های پس از او (در اینجا نزاع ابوذر با خلیفۀ سوم) حق را گم نکنند در مسجد قبا به اصحابش فرمود: «اولین کسی که هم اکنون بر شما وارد می‌شود مردی از اهل بهشت است». کسانی که این مطلب را شنیدند از یک در مسجد خارج شدند تا از در دیگر وارد شوند تا مصداق این حدیث باشند. پیامبر که از این موضوع آگاه بودند به اصحاب داخل مسجد فرمود: «انه سیدخل علیکم جماعة یستبقون فمن بشرنی بخروج آذار فله الجنة؛ هم اکنون عدۀ زیادی وارد می‌شوند و کسی که مرا به پایان ماه آذار خبر دهد از اهل بهشت است». ابوذر در بین کسانی بود که وارد مسجد شده بودند. پیامبر از آنان پرسید اکنون در کدام یک از ماه‌های رومی قرار داریم؟ فقط ابوذر بود که گفت یا رسول الله از ماه آذار خارج شده‌ایم. و این گفتۀ پیامبر به خاطر این بود که مردم به محق بودن ابوذر پی ببرند و اصلاً ربطی به ماه صفر و نحوست آن ندارد. عده‌ای از علمای ما مخصوصاً علمای اخلاق ما از جمله مرحوم نراقی پدر و پسر اعتقاد به نحوست و سعد ایام را جز شرک خفی دانسته‌اند. یعنی اگر کسی معتقد باشد خود این روزها و ماه‌ها مؤثر در سعد و نحس زمان باشد مرتکب شرک خفی شده است. اما آنچه در قرآن آمده است به خاطر این است که در بعضی روزها عذاب الهی نازل شده است، نه اینکه چون آن روز نحس بوده است عذاب الهی نازل شده است، بلکه چون در آن روز عذاب نازل شده تعبیر به نحس بودن داریم. #صفر #نحوست #یوسفی_غروی دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

فرق مسانید و صحاح آیت‌الله جعفر سبحانی: مسند و صحیح که جمع آن مسانید و صحاح است دو نوع گردآوری حدیث نبوی است که از نخستین روزهای تدوین حدیث در میان محدثان رایج بوده است. مؤلفان صحاح مانند بخاری و مسلم و ... احادیث نبوی را تبویب نموده و هر حدیثی را در باب مخصوص خود گردآورده‌اند؛ مثلاً روایات کفر و ایمان در یک باب، روایات مربوط به علم در باب دیگر. همچنین روایات مربوط به احکام فقهی و عملی را در باب ویژۀ خود نقل کرده‌اند. علاوه بر این نویسندگان صحاح ملتزم بوده‌اند احادیثی را در کتب خود بیاورند که رجال و اسناد حدیث از نظر آنان صحیح باشد، در حالی که این دو شرط در کتاب‌های مسند رعایت نشده است. برای احادیث در مسانید باب خاصی نیست و نه نویسندگان مسندها مقید به آن بوده‌اند که آنچه در نظر آنان صحیح و پابرجاست در کتاب خود بیاورند. نظمی که در مسانید رعایت می‌شود این است که روایت هر صحابی را یکجا گرد آورند و پس از فراغ از روایت آن صحابی به نقل روایت صحابی دیگر بپردازند؛ چنانکه این مطلب در مسند احمد کاملاً مشهود است، وی مسانید امام علی را در یکجا و مسانید هر یک از خلفا و دیگران را در باب ویژۀ خود آورده است. هنوز سه قرن از تاریخ هجرت نگذشته بود که از طرف محدثان اسلامی صحاحی که معروف‌ترین آنها صحاح ششگانه است تألیف یافته و به مرور زمان در میان آنان معروف و مشهور گردید. البته به جز صحیح بخاری و صحیح مسلم، چهار صحیح دیگر را «سنن» نیز می‌گویند، از این نظر که اکثر یا همۀ آنها مربوط به سنن و احکام فقهی اسلام است و حق این است که این چهار کتاب اخیر «سنن» است نه صحاح، زیرا شرایطی را که نویسندگان دو صحیح نخست در راوی رعایت کرده‌اند، نویسندگان سنن در نظر نگرفته‌اند (برگرفته از کتاب سیمای فرزانگان، ج2، ص 535). #صحیح #مسند #سبحانی #بخاری دوستان خود را از طریق لینک زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید:⬇️⬇️ @chsiqs

اولین جلسه از سلسله نشست‌های عاشوراپژوهی ۲ مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام ارائه‌دهنده: استاد ابراهیم گودرزی موضوع: تاملی در پاسخ «شهید جاوید» به چرایی ادامه حرکت سیدالشهداء علیه السلام پس از رسیدن خبر شهادت مسلم یکشنبه ۲۹مرداد، ساعت ۱۷:۳۰ قم، خیابان دورشهر، کوچه ۱۵، پلاک چهار شرکت به صورت حضوری و مجازی 📱لینک شرکت مجازی در جلسه: https://aparat.com/CHSIQS/live دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

دومین جلسه از سلسله نشست‌های عاشوراپژوهی ۲ مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام ارائه‌دهنده: استاد حسین قاضی‌خانی موضوع: کاوشی درباره نخستین منزلگاه مسلم در کوفه دوشنبه ۳۰ مرداد، ساعت ۱۷:۳۰ قم، خیابان دورشهر، کوچه ۱۵، پلاک چهار شرکت به صورت حضوری و مجازی 📱لینک شرکت مجازی در جلسه: https://aparat.com/CHSIQS/live دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

صوت نخستین جلسه از سلسله نشست‌های عاشوراپژوهی ۲ مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام ارائه‌دهنده: استاد ابراهیم گودرزی موضوع: تأملی در پاسخ «شهید جاوید» در چرایی ادامۀ حرکت امام حسین (ع) پس از رسیدن خبر شهادت مسلم دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

سه معنای «تشیع» نزد رجالیون اهل سنت و مسئلۀ تشیع اباصلت آیت‌الله سبحانی با توجه به روایاتی که اباصلت در کتب حدیثی ما از امام هشتم نقل می‌کند، نه‌تنها او شیعۀ خالص بوده، بلکه رازدار امام نیز بوده است و لذا بسیاری از اهل سنت به تشیع او تصریح کرده‌اند. ولی هر تصریح به تشیع ملازم امامی بودن نیست، زیرا تشیع نزد رجالیون اهل سنت سه معنا دارد: 1. دوست داشتن اهل بیت 2. مقدم دانستن علی بر عثمان 3. مقدم دانستن علی بر خلفای سه‌گانه تشیع به معنی اول همۀ مسلمانان را در بر می‌گیرد، ولی تشیع به معنای دوم با تسنن سازگار است ولی نقطۀ ضعفی در راوی به شمار می‌آید. ولی هرگاه کلمۀ «رافضی» به کار برند مقصود همان شیعۀ امامی است و چون برخی از رجالیون اهل سنت او [اباصلت] را رافضی می‌خوانند حاکی از شیعه بودن او نزد آنهاست. ولی ما در اثبات تشیع او نیازی به گفتار رجالیون اهل سنت نداریم. ملازمت او با حضرت رضا و روایات نابی که از آن حضرت نقل می‌کند حاکی از تشیع صمیمی اوست (کتاب سیمای فرزانگان، ج10، ص 171). #اباصلت #سبحانی دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

سومین جلسه از سلسله نشست‌های عاشوراپژوهی ۲ مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام ارائه‌دهنده: استاد حامد قرائتی موضوع: مناسک عزاداری در دولت‌های شیعه سه‌شنبه ۳۱ مرداد، ساعت ۱۷:۳۰ قم، خیابان دورشهر، کوچه ۱۵، پلاک چهار شرکت به صورت حضوری و مجازی 📱لینک شرکت مجازی در جلسه: https://aparat.com/CHSIQS/live دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

صوت دومین جلسه از سلسله نشست‌های عاشوراپژوهی ۲ مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام ارائه‌دهنده: استاد حسین قاضی‌خانی موضوع: کاوشی درباره نخستین منزلگاه مسلم در کوفه دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

چهارمین جلسه از سلسله نشست‌های عاشوراپژوهی ۲ مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام ارائه‌دهنده: استاد سید محمود طباطبایی نژاد موضوع: بررسی رویکردهای مشهور در تفسیر واقعه عاشورا ۱ چهارشنبه ۱ شهریور، ساعت ۱۷:۳۰ قم، خیابان دورشهر، کوچه ۱۵، پلاک چهار شرکت به صورت حضوری و مجازی 📱لینک شرکت مجازی در جلسه: https://aparat.com/CHSIQS/live دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

صوت سومین جلسه از سلسله نشست‌های عاشوراپژوهی ۲ مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام ارائه‌دهنده: استاد حامد قرائتی موضوع: مناسک عزاداری در دولت‌های شیعه دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

هفتم صفر؛ ولادت یا شهادت؟ (1) بخش اول: ولادت امام کاظم (ع) درباره اینکه هفتم صفر روز ولادت امام کاظم (ع) هست یا خیر و همچنین اینکه شهادت امام حسن (ع) در همین هفت صفر بوده یا بیست و هشت صفر دست‌کم در هر مورد دو دیدگاه مشهور وجود دارد. درباره ولادت امام کاظم (ع) برخی هفت صفر را تعیین کرده‌اند و برخی ولادت ایشان را در ماه ذی الحجه دانسته‌اند. همچنین در خصوص روز شهادت امام حسن (ع) برخی هفت صفر را روز شهادت می‌دانند و برخی بیست و هشتم صفر را. پیش‌تر در همین کانال دیدگاه استاد یوسفی غروی و آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی را در خصوص ولادت امام کاظم (ع) منتشر کرده بودیم که هر دو به ولادت ایشان در ماه ذی‌الحجه قائل بودند و نه صفر (دیدگاه این دو بزرگوار را می‌توانید از اینجا و اینجا بخوانید). اما دیدگاه دیگر درباره ولادت امام کاظم (ع) روز هفت صفر است که محقق ارجمند استاد یدالله مقدسی بدان قائل است. ایشان در کتاب «بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان (ع)» می‌نویسد: «درباره ماه ولادت امام هفتم (ع) ناهمگونی چندانی در میان منابع کهن به چشم نمی‌آید. بخشی از آنها در این خصوص سخنی ننگاشته‌اند و تنها به ذکر سال تولد بسنده کرده‌اند [...] ولی آن دسته از منابع که در این باره سخن گفته‌اند بر تولد آن گرامی در ماه صفر تأکید کرده‌اند. تنها طبری امامی ماه ذی‌الحجه را به نام ماه تولد آن بزرگوار گزارش کرده و حاسب طبری هم ماه جمادی الآخر را ثبت کرده است. با توجه به متفرد بودن گزارش این دو و فزونی منابع گویۀ نخست باید گفت آن امام در همان هفت صفر متولد شده است. گفتنی است روایتی از ابوبصیر و منهال قصاب در خصوص تولد آن گرامی در منطقۀ ابواء نقل شده مبنی بر اینکه این دو نفر در سال تولد آن حضرت در سفر خج حضور داشتند و در طول سفر وقتی به ابواء رسیدند خبر تولد امام کاظم (ع) را شنیدند. ابوبصیر می‌گوید: «به محضر امام صادق (ع) تشرف یافتم و بر سفرۀ نهار امام نشسته بودم که بشارت تولد امام کاظم (ع) به پدرش داده شد». منهال نیز می‌گوید: «در حالی از ابواء عبور کردم که موسی پسر امام صادق (ع) تولد یافت و من پیش از امام صادق (ع) به مدینه رفتم و آن حضرت پس از یک روز وارد مدینه شد و سه روز به مردم اطعام کرد». اما در روایت این دو راوی هیچ گونه تصریح و اشاره‌ای نیست که این تشرف و حضور و بشارت و اطعام در چه ماهی بوده است. هرچند در شرایط کنونی رایج این است که غالب حاجیان پس از اعمال حج از مکه خارج می‌شوند لیکن آیا در آن زمان هم چنین بوده و آیا ابوبصیر و منهال هم چنین کردند یا مدتی در مکه ماندند و در بازگشت - با فاصلۀ طولانی که میان مکه و مدینه بود - در چه تاریخی به ابواء رسیده‌اند، هیچ یک از اینها روشن نیست [...] وانگهی گزارش ابوصیر با دو سند در کافی نقل شده و مجلسی هر دو سند را ضعیف دانسته است. و در روایت منهال هم شخصی به نام علی بن حدید حضور دارد که شیخ طوسی روایت او را در صورتی که در نقلش منفرد باشد غیر قابل اعتماد می‌داند و او در این گزارش از منهال منفرد است. به هر روی با استناد به این دو نقل نمی‌توان گفت امام کاظم (ع) در ماه ذی‌الحجه تولد یافت؛ چنان که کلینی هم که روایت ابوبصیر را در باب موالید ائمه ثبت کرده، در باب تاریخ امام کاظم (ع) درباره ماه و روز تولد آن گرامی اظهار نظر نکرده است» (برگرفته از کتاب «بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان (ع)، ص401-406). #هفت_صفر #امام_کاظم #مقدسی #یوسفی_غروی #شبیری_زنجانی دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs

هفتم صفر؛ ولادت یا شهادت؟ (1) بخش دوم: شهادت امام حسن (ع) استاد یدالله مقدسی: گزارش شهادت امام حسن (ع) در هفتم صفر در میان منابع متقدم و نخستین گزارشگر آن شهید اول (786 ق) است. در اینکه مأخذ وی در این نقل چه کتاب و گزارشی بوده است مطلب روشنی در دست نیست. اما دو دستۀ دیگر گزارش در میان منابع متقدم وجود دارد که «آخر صفر» یا «بیست و هشت» صفر را روز شهادت این بزرگوار دانسته‌اند. شیخ مفید، شیخ طوسی در مصباح، ابن شهرآشوب - با منابع فراوانی که در اختیار داشته - اربلی، علامه حلی، شیعی سبزواری، کفعمی در بلد الامین و حائری کرکی بر بیست و هشت صفر به عنوان روز شهادت امام حسن (ع) تأکید کرده‌اند. تأکید می‌شود در هیچ یک از این منابع نامی از شهادت آن گرامی در هفتم صفر حتی به صورت «قیل» هم برده نشده است. هرچند مرحوم مفید در «ارشاد» و «مقنعه» تنها از ماه صفر نام برده است، لیکن در «مسار الشیعه» بر دو شب باقی‌مانده از ماه صفر تأکید کرده است. شیخ مفید درباره تاریخ‌های ثبت‌شده در کتاب «مسار الشیعه» - که یکی از آنها شهادت امام حسن (ع) در بیست و هشت صفر و نه غیر آن است - می‌گوید: «این تاریخ‌ها همواره در طول روزگاران پیشین مورد توجه صالحان شیعه بوده و آنان روزهای شادی و حزن را پاس می‌داشتند». این سخن شیخ مفید از این نکته حکایت دارد که شیعیان دوران وی و پیش از او در روز بیست و هشت صفر برای امام حسن (ع) مراسم عزا برگزار می‌کردند (برگرفته از کتاب بازپژوهشی تاریخ ولادت و شهادت معصومان، ص 263-264) استاد یوسفی غروی: شیعیان عراق، همچنان در هفتم صفر به عنوان شهادت امام حسن (ع) عزاداری می‌کردند. مرحوم آیت‌الله‌ شیخ عبدالکریم حائری یزدی که درس‌خوانده نجف و کربلا بود، بعد از هجرت از نجف به ایران، عزاداری در هفتم صفر را نیز (علاوه بر آخر صفر) از علمای نجف و کربلا به ایران و قم انتقال داد و از آن وقت به بعد، علمای ایران علاوه بر بیست و هشتم صفر، هفتم صفر را نیز برای امام حسن (ع) عزاداری می‌کنند. #هفت_صفر #امام_حسن #مقدسی #یوسفی_غروی #حائری دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید: @chsiqs