#علم‌شناختی‌دین ✅علم شناختی دین (Cognitive Science of Religion یا به طور مخفف CSR) که گاهی هم #علوم‌شناختی‌دین نامیده شده است، یک حوزه #تحقیقاتی چند رشته‌ای است که تلاش دارد تا تأثیرات عوامل شناختی بر شکل‌گیری مفاهیم و باورهای #دینی را بررسی کند. این حوزه تحقیقاتی از مباحث #علوم‌شناختی، #علوم‌اجتماعی، #فلسفه، و دین‌شناسی کمک می‌گیرد تا فرایندهای شناختی مرتبط با #دین (یا #ادیان) را بررسی کند. ✅علم شناختی دین به مطالعه تأثیر عوامل مانند #شناخت، #حافظه، #تفکر، #تصورات و #عقاید در ارتباط با مفاهیم و مناسک و #تجارب دینی می‌پردازد. این حوزه #تحقیقاتی سعی دارد تا به پرسش‌هایی مانند چرا انسان‌ها به خدا اعتقاد دارند؟ چرا مفاهیم مذهبی در جوامع مختلف به وجود می‌آیند و چگونه تأثیر می‌گذارند؟ چگونه می‌توان اعتقادات و مناسک مذهبی را توجیه کرد؟ و چرا مفاهیم دینی برای انسان‌ها جذابیت دارند؟ پاسخ دهد. ✅علم شناختی دین از مدل‌سازی عوامل شناختی در ایجاد و تکوین اعتقادات مذهبی بحث می‌کند و به تحلیل تأثیرات مفاهیم دینی در تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای انسانی می‌پردازد. ✅به طور کلی، علم شناختی دین سعی دارد تا از زوایای مختلف، شامل شناختی، #فرهنگی و اجتماعی، ظهور و پایداری #دین و اعتقادات دینی را بررسی کند و به درک عمیق‌تری از نقش مفاهیم دینی در زندگی انسانی کمک کند. @cognitive_science_of_religion

📌مسایل علم‌شناختی‌دین ✅محققانِ #علم‌شناختی‌دین به مسایل خاصی در باره #دین علاقه دارند. از قبیلِ این که: #دین چگونه به وجود آمد؟ چرا #دین در سراسر جهان رواج دارد؟ چه چیزی باعث گسترش موفقیت آمیز #عقاید و #اعمال مذهبی می‌شود؟ اعمال #مذهبی چه تأثیری بر شرکت کنندگان در مناسک دارد؟ اینها برخی از سؤالاتی است که محققان CSR به آنها علاقمند هستند. ✅هدف نهایی دانشمندان #علوم‌شناختی دین این است که با تلفیق دانش در مورد تکامل، شناخت، #مغز و رفتار، توضیح دهند که چگونه ایده‌ها، باورها و رفتارهای #مذهبی در جمعیت‌های #انسانی پدید می‌آیند و تکرار می‌شوند. @cognitive_science_of_religion

📌ارتباط با #علوم ✅ #علم‌شناختی‌دین (CSR) در دهه 1990 به عنوان یک زیرشاخه از #علوم‌شناختی تأسیس شد. امروزه، #علم‌شناختی‌دین تحقیقاتی از زمینه‌های مختلفی مانند #مطالعات‌دینی، و #انسان‌شناسی تکاملی، #انسان‌شناسی #فرهنگی و #انسان‌شناسی #شناختی، #روان‌شناسی تکاملی، #روان‌شناسی رشد، روان‌شناسی #شناختی و روان‌شناسی #اجتماعی، جامعه‌شناسی، فلسفه، علوم اعصاب، زیست‌شناسی، #اکولوژی رفتاری، #باستان‌شناسی و تاریخ را در بر می‌گیرد. ✅هرچند دانشمندان #شناختی دین از فرضیات و روش‌های مرتبط با رشته تخصصی خود استفاده می‌کنند، اما همه آنها در این نکته اشتراک دارند که بر تحلیل نقش شناخت انسانی در اندیشه و رفتار #دینی به تمرکز دارند. به بیان دیگر، همه آنها، علی رغم تنوع رشته‌های تخصصی خودشان، به دنبال تحلیلی نسبت شناخت با باورها و مناسک #دینی هستند. @cognitive_science_of_religion

#علوم‌شناختی و رفتارگرایی ✅#انقلاب شناختی در اصل نتیجه واکنش افرادی که در حوزه مطالعه ذهن و شناخت فعالیت داشتند، از جمله متخصصان انسان‌شناسی، هوش مصنوعی، علوم کامپیوتر، زبان‌شناسی، اقتصاددانان و روان‌شناسان، به #رفتارگرایی (Behaviorism) بود. رفتارگرایی در دهه 1950م به عنوان نظریه اصلی در مطالعات فرهنگی حاکم بود. ✅#رفتارگرایی، مردم را به گونه‌ای نشان می‌داد که گویی حالات نانوشته و سفید blank states هستند. در مقابل، دانشمندان علوم شناختی ادعا می‌کنند که مردم حالات ناننوشته نیستند و ذهن یک سیستم پیچیده و کنش متقابلی است. آنها ذهن را به عنوان یک سیستم پیچیده و تعاملی تعبیر کردند که به شکل یک کامپیوتر عمل می‌کند، ورودی‌ها را می‌گیرد و خروجی‌ها را تولید می‌کند. این انقلاب به پدیدآمدن مطالعات میان‌رشته‌ای درباره ذهن و فرآیندهای آن منجر شد، که به طور کلی به عنوان «علم شناختی»‌‌ شناخته می‌شود. ✅ادعای محوری #رفتارگرایی این بود که نیازی نیست وجود فرایندهای ذهنی را بپذیریم. زیرا می‌توانیم رفتارهای انسان‌ها و حیوانات را بر حسب یادگیری شرطی شدن تبیین کنیم. رفتارها را باید به عنوان عکس‌العمل‌ها و پاسخ‌هایی به محرک‌های طبیعی در نظر بگیریم که بر پایة تجارب گذشته استوار شده‌اند. در نتیجه، تمام توجه رفتارگرایان به عوامل محیطی در تبیین رفتار انسان‌ها است. @cognitive_science_of_religion

📌افسانه تببین دین ✅بسیاری از دانشمندان در دوره مدرن تلاش کردند تا #تبیینی explanation از دین ارائه دهند؛ یعنی بر اساس علوم طبیعی یا اجتماعی و غیره علت پیدایش باورها و مفاهیم دینی را تبیین کنند. برای مثال، دورکیم بر اساس مبانی جامعه‌شناختی خود و فروید هم بر اساس مبانی روانکاوی‌اش این کار را انجام دادند. دسته‌ای از دانشمندان علوم شناختی هم تلاش کردند تبیینی از علت پیدایش دین و باورهای دینی ارائه دهند و در ادامه این باورها را حاصل توهم یا تمایلات خاص ذهنی بدانند. ✅جیمز جونز به این نکته اشاره می‌کند که به نظر داوکینز در کتاب «توهم خدا»، دین در ادوار نخستین از درجه‌ای از باورپذیری برخوردار بوده، ولی آمدن علوم طبیعی التزام به دین را یکسره نامعقول ساخته است. در مقابل، جونز بی آن که از دین خاصی دفاع کند خطای داوکینز را نشان می‌دهد. علم طبیعی، حتی علم شناختی دین، نشان نمی‌دهد که زیستن به روش دینی انتخاب نامعقولی است. دلایل مخالفان نه قانع‌کننده هستند و نه متقن. بلکه، دلایل متقنی بر خلاف دیدگاه آنها می‌توان اقامه کرد. (نک به: James W. Jones. Can Science Explain Religion?: The Cognitive Science Debate. p. 190) @cognitive_science_of_religion

📌معرفی کتاب ✅کتاب جیمز با عنوان «آیا علم می‌تواند دین را تببین کند؟ نزاع علم شناختی» یکی از آثار انتقادی در زمینه علم شناختی دین است که از مباحث متنوعی از قبیل: مراد از تببین دین، ارتباط گونه‌های فیزیکالیسم با باورهای دینی، کثرت‌گرایی و غیره بحث کرده است. ✅این اثر با ترجمه آقای صالح طباطبایی و با عنوان: «آیا علم می‌تواند پرده از راز دین بردارد؟ مباحثه‌ای در علوم شناختی» توسط انتشارات لوگوس در سال 1401 منتشر شده است. @cognitive_science_of_religion

کانون قرآن اساتید #شریف برگزار می‌کند: #نشست مجازی تخصصی با موضوع «رویکرد #شناختی در فهم قرآن» سخنران دکتر #قائمی‌نیا زمان: یکشنبه 21 آبان 1402 ساعت: 16:30 لینک شرکت در جلسه: https://vc.sharif.edu/ch/quran @cognitive_science_of_religion @hekmatebaleghe