❖ تاثیر تربیت در سعادت و شقاوت انسان از منظر #علامه_طباطبایی _ شك و شبهه ‏اى نيست كه تربيت به طور اجمال در انسان مؤثر است تلاش و عمل نوع انسانى در ادوار مختلف زندگيش بر همين پايه استوار است، چون انسان با تربيت نيكو به سعادت و خوشبختى نزديك و با غير تربيت نيكو به شقاوت و بدبختى سوق داده مى‏شود (البته با توجه به معانى شقاوت و سعادت كه تصور مى‏شود). _ اين مطلب نيز جاى ترديد نيست كه سعادت و شقاوت انسان در گرو كارها و عمل‏هايى است كه او خود را در انجام و ترك آن‏ها توانا و مختار مى‏بيند (كارهاى اختيارى) پس نسبت اين كارها به انسان نسبت امكانى است (يعنى ممكن است او انجام بدهد و يا ندهد) و هم چنين است نسبت سعادت و شقاوت (كه آن‏ها نتيجه اجتماع و انباشتن صفات و خصلت‏هاى نفسانى است كه از همان اعمال و كارهاى اختيارى حاصل مى‏شود) به انسان همان نسبت امكانى مى‏باشد. _ و از ديگر سو، انسان خود يكى از اجزاء علت وجودى فعل و عملى است كه آن فعل و عمل از او سر مى‏زند، مثلًا عمل خوردن را در نظر مى‏گيريم: اراده انسان به خوردن، يكى از اجزاء علت تحقق اين عمل، يعنى خوردن است و اگر همراه اراده انسان، چيزى هم براى خوردن وجود داشته باشد و آن چيز كاملًا قابل اكل باشد و بقيه شرايط خوردن موجود و موانع هم بدون استثنا مفقود باشند در اين هنگام وقوع عمل خوردن و صدور آن از انسان ضرورى، قطعى و واجب خواهد بود (يعنى ممكن نيست عمل واقع نشود و رخ ندهد) پس از شناخت اين مقدمه، براى خواننده روشن خواهد شد كه سعادت و شقاوت كه به واسطه اعمال اختيارى انسان نصيب او مى‏شود، وقتى به خود او نسبت داده شود چنين نسبتى امكانى و اختيارى است، اما اگر به مجموع علت تامه كه انسان هم يكى از اجزاى آن علت تامه است، منسوب شود؛ نسبتى ضرورى و حتمى خواهد بود و معلوم است كه قضا، عبارت است از علم خداى تعالى و حكم او در مورد اشيا از جهت علل تامه‏شان و از اين نظر بايد گفت: سعادت و شقاوت درباره هر انسانى قضا شده است، قضايى كه تغيير نپذيرد و قابل برگشت نيست. و اين منافاتى با آن ندارد كه سعادت و شقاوت براى انسان عملى اختيارى بوده باشد. 📝 مجموعه رسائل (علامه طباطبائى)، ج‏۳، ص: ۹۲ #قضا_و_قدر ❞ زندگی برای علوم انسانی ❝ ༺ https://eitaa.com/joinchat/2795962370C57415e19ef ༻