🔴اهميت اصل عليت در عالم ⬅️محور همه تلاش‌های علمی را كشف روابط علّی و معلولی بين پديده‌ها تشكيل می‌دهد و اصل عليت به عنوان يک اصل كلی و عام، مورد استناد همه علومی است كه درباره احكام موضوعات حقيقی بحث می‌كنند. ⬅️از سوی ديگر، كليت و قطعيت هر قانون علمی، مرهون قوانين عقلی و فلسفی عليت است و بدون آنها نمی‌توان هيچ قانون كلی و قطعي را در هيچ علمی به اثبات رسانيد، اين يكی از مهم‌ترين نيازهای علوم به فلسفه می‌باشد. بعضی از كسانیچكه منكر اصالت عقل و احكام عقلی مستقل از تجربه هستند و يا اساساً برای مسائل فلسفی و متافيزيكی ارزش علمی و يقينی قائل نيستند، تلاش می‌كنند كه اعتبار اصل عليت را از راه تجربه ثابت نمايند. 💠اما چنان‌كه بارها اشاره شده، اين‌گونه تلاش‌ها بيهوده و نازاست؛ زيرا از سويی اثبات وجود حقيقی براي اشياءعينی و خارج از نفس، مرهون اصل عليت است و بدون آن راهی براي اثبات حقايق عينی باقی نمی‌ماند و هميشه جای اين شبهه وجود خواهد داشت كه از كجا فراسوی ادراكات و صور ذهنی، حقايقی وجود داشته باشد تا مورد تجربه قرار گيرد؟ و از سوی ديگر اثبات مطابقت ادراكات با اشياء خارجی(بعد از پذيرفتن آنها) نيازمند به قوانين فرعی عليت است و مادامی كه اين قوانين به ثبوت نرسيده باشد، جاي اين شبهه باقي است كه از كجا ادراكات و پديده‌های ذهنی ما مطابق با اشياء خارجی باشند تا بتوان از راه آنها حقايق خارجی را شناخت؟ و سرانجـام با شـک در قـوانين ،عليـت نمی‌توان كليـت و قطعيت نتايج تجربه را اثبات كرد و اثبات قوانين عليت از راه تجربه، مستلزم دور است؛ يعنی كليت نتايج تجربه، متوقف بر قوانين عليت است و فرض اين است كه می‌خواهيم آن قوانين را از راه تعميم نتايج تجربه و كليت آنها ثابت كنيم. 💠به ديگر سخن استفاده از تجربه در صورتی ممكن است، كه وجود اشياء مورد تجربه ثابت باشد و نتايج تجربه هم به‌طور قطعی شناخته شود، و اين هردو متوقف بر پذيرفتن اصل عليت قبل از اقدام به تجربه است؛ زيرا در صورتی كه آزمايشگر به اصل عليت معتقد نباشد و بخواهد آن را از راه آزمايش اثبات كند، نمی‌تواند وجود حقيقی اشياء مورد تجربه را احراز نمايد، چون در پرتو اين اصل است كه ما از راه وجود معلول (پديده‌های ادراكی) به وجود علت آنها (اشياءِ خارجی) پی ‌می‌بريم، چنان‌كه در درس بيست و سوم توضيح داده شد. نيز تا به كمک قوانين عليت ثابت نشود كه علت پديده‌ های ادراكی، مختلف و متغير و حاكی از ابعاد و اشكال گوناگون اشياء مادی متناسب با آنهاست، نمی‌توانيم صفات و ويژگی ‌های اشياء مورد تجربه را به‌طور قطعي و يقيني بشناسيم تا درباره نتايج تجربه‌ های مربوط به آنها قضاوت كنيم. گذشته از اينها، نهايت چيزی كه از تجارب حسی به‌دست می‌آيد، تقارن يا تعاقب منظم دو پديده در حوزه تجربه‌های انجام‌يافته است، ولی چنان ‌كه دانستيم تقارن يا تعاقب پديده‌‌ها، اعم از عليت است و از راه آنها نمی‌توان رابطه عليت را اثبات كرد. 💠سرانجام اين اشكال باقي می‌ماند كه تجربه حسی هرقدر هم تكرار شود، نمی‌تواند امكان تخلف معلول را از علت نفی كند، يعنی همواره اين احتمال وجود خواهد داشت كه در موارد تجربه نشده، معلولی بدون علت تحقق يابد يا اينكه با وجود علت، معلول آن تحقق نيابد، يعنی تجربه حسی از اثبات رابطه كلی و ضروری بين دو پديده هم عاجز است، چه رسد به اينكه قانون كلی عليت را در مورد همه علل و معلولات اثبات نمايد. 💠از اين‌ رو اشخاصی مانندهيوم كه عليت را به‌معنای تقارن يا تعاقب دو پديده دانسته‌اند، راهی برای رهايی از اين شكوک و شبهات ندارند و به‌همين جهت اين‌گونه مسائل فلسفی را لاينحل قلمداد كرده‌اند. ⬅️همچنين كسانی كه گرايش‌ های پوزيتويستی دارند و تنها به داده‌های حواس اكتفا می‌كنند، نمی‌توانند هيچ قانون كلی و قطعی را در هيچ علمی اثبات كنند. #علیت. #اصل_علیت. #قانون_علیت. #هیوم. #استقرا. #حواس. #حقیقت. #پوزیتویسم. ➖➖➖➖➖➖ 🔴کانال 🌿فلسفه نظری🌿 🆔 @falsafeh_nazari