نکات:
کلمه‌ى «بئیس» از «بأس»، به معناى شدید و «عَتوا»، به معناى عصیان و سرکشى است.
طبق روایات، چون موعظه کنندگان بنى اسرائیل دیدند پندشان در قوم خود بى‌اثر است، از مردم جدا شدند و همان شب، قهر و عذاب الهى نازل شد و گنهکاران و سکوت‌کنندگان را در برگرفت. [320] و این تبدیل و تحوّل، از تصرّفات تکوینى الهى است.
در آیه 60 سوره مائده آمده که گروهى به‌خاطر نافرمانى، به صورت خوک ومیمون درآمدند و اینجا فقط میمون ذکر شده است. ابن عباس مى‌گوید: هر دو آیه درباره‌ى یک گروه است.
از ظاهر آیه استفاده مى‌شود که نه تنها خصلت آنان، بلکه شکل ظاهرى آنان نیز تبدیل به میمون شد. آرى، خدایى که با یک فرمان، آتش را بر حضرت ابراهیم گلستان مى‌کند، مى‌تواند موجودى را به موجود دیگر و انسانى را نیز میمون کند. البتّه مسخ‌شدگان توالد و تناسلى نداشتند و به فرموده‌ى پیامبر صلى الله علیه وآله چندروزى بیشتر زنده نبودند. [321]
320) تفسیر نمونه
321) تفسیر مجمع البیان
پیام ها:
1- نهى از منکر، اگر سبب هدایت دیگران نشود، سبب نجات خود ناهیان مى‌شود. «أنجینا الّذین ینهون»
2- فراموشى، اگر در اثر بى توجّهى و بى‌اعتنایى باشد کیفر دارد. «فلما نسوا ...»
3- هر که راه موعظه را بر روى خود ببندد، راه قهر الهى را به روى خویش باز کرده است. «نسوا - أخذنا»
4- نهى از منکر، یک وظیفه دائمى است. «ینهون» (فعل مضارع نشان استمرار است)
5 - بى‌تفاوتان، ظالمند. «الّذین ظلموا» (در آیه‌ى قبل، بنى‌اسرائیل به سه دسته تقسیم شدند: متجاوزان، واعظان و سکوت‌کنندگانِ بى‌تفاوت. در این آیه سکوت‌کنندگان هم جزو ظالمانِ هلاک شده به حساب آمده‌اند، زیرا تنها ناهیان از منکر نجات یافتند، «انجینا الّذین ینهون» پس سکوت، هم ظلم و هم زمینه‌ى هلاکت است.)
6- از بزرگ‌ترین و شدیدترین عذاب‌ها، سقوط از مرحله‌ى انسانیّت است. «عذاب بئیس، کونوا قردةً خاسئین»
7- متجاوز، استحقاق از دست دادن انسانیّت و مسخ شدن را دارد و کیفر مستکبر، طرد و تحقیر است. «عتوا، قردةً خاسئین» آرى، ملّتى که در برابر قانون الهى گردنکشى کند، میمون‌وار از دیگران تقلید خواهد کرد.
8 - آنان که حکم خدا را با حیله، مسخ و دگرگون کنند، چهره‌شان مسخ مى‌شود. بازیگرِ با دین، به صورت حیوان بازیگر (میمون) در مى‌آید. «کونوا قردة»
اعراف - 165
رهبر انقلاب: اگر منکری دیدید تذکر زبانی بدهید اما نه با زبان گزنده. لازم هم نیست سخنرانی کنید؛ یک کلمه بگویید این کار گناه است.