#الحلقة_الثانیة
#شهید_صدر
#خلاصهی_مباحث
#الدلیل_العقلی
#اشتراط_التکلیف
📚 ۴- اشتراط التکلیف بالقدرة بمعنى آخر (ج۱/ص۳۳۸/چاپ جامعه):
✅ قدرتی که از نگاه عقل در تکلیف شرط است دو گونه است:
۱- #قدرت_تکوینی_اخصّ: قدرت تکوینی ذاتی بر انجام یک فعل به صورت اختیاری.
۲- #قدرت_تکوینی_اعمّ: عدم مشغولبودن به امتثال ضدّی که یا اهمّ یا مساوی است.
📌 شرطبودنِ #قدرت_تکوینی_اعمّ در تکلیف به خاطر قاعدهی استحالهی "جمع بین امتثال دو ضدّ در آنِ واحد" است.
🔶️ با توجه به قاعدهی مذکور، فعلیّشدنِ دو امرِ به ضدّ در یک زمان مُحال است، اما اگر هر دو مشروط به عدم امتثال دیگری، یا تنها یکی مشروط به عدم امتثال دیگری باشد ثبوتِ هر دو امر با توجّه به شرطبودنِ #قدرت_تکوینی_اعمّ ممکن است، و #ترتّب امکانپذیر خواهد بود.
🔶️ تمام حالاتِ درگیری و منافات بین امتثال دو امر #تزاحم است، چه هر دو از نظر اهمیت مساوی، یا یکی اهمّ و یکی مهمّ باشد.
🔷️🔹️ مرحوم #شهید_صدر در ادامه اشکالی را به #ترتّب وارد کرده و پاسخ میدهد:
🔹️ اشکال: لازمهی نظریهی #ترتّب این است که اگر مکلّف هر دو ضدّ را ترک کند هر دو وجوب بر عهدهی او فعلیّ و ثابت خواهد شد، زیرا شرطِ هر دو وجوب، مُحقّق است. و این، خلاف قاعدهی استحالهی جمع بین ضدّین است؛ پس #ترتّب محال است.
🔹️ پاسخ: بله، در صورتی که مکلّف هر دو ضدّ (اِنقاذ و صلات) را رها کند هر دو امر بر او فعلیّ و ثابت خواهد شد، و به خاطر فعلیّبودنِ هر دو، مکلّف به خاطر ترکِ هر دو مستحقّ عذاب و عقاب است؛ این لازمهی نظریهی #ترتّب است، اما مُحال نیست.
🔹️ حال، اگر مکلّف -بنا فرض مُحال- هر دو را در آنِ واحد امتثال کند تنها یکی از دو امر بر او فعلیّ است، زیرا در صورت امتثالِ اهمّ (اِنقاذ) تنها همان اهمّ بر او فعلیّ بوده، و شرطِ وجوبِ صلات معدوم بوده و صلات هیچ وجوبی پیدا نکرده است، و بدونِ وجودِ شرطِ وجوب، وجوبی وجود نخواهد داشت.
✴️@fegh_osoul_rafiee