🔳 پرسش دوستان عزیز و گرامی آقای علی کیانی و آقای سید علیرضا امامی 🔳 ❓ حالت دوم تواتر را در بحث اقسام تواتر حلقه‌ی ثالثه، و همچنین تفاوت دو فرض مصالح شخصیه‌ای که ایشان در ذیل این قسم بیان می‌کنند را توضیح دهید. 📚 پاسخ: مرحوم #شهید_صدر در بحث اقسام #تواتر سه حالت را برای تواتر توضیح می‌دهد که قسم دوم همان #تواتر_معنوی است. (الحلقة الثالثة/ص١۴۱ تا ۱۴۳/چاپ جامعه‌ی مدرسین) ✅ تعریف #تواتر_معنوی: گزاره‌ی مشترک بین معانی و مدلولات خبر‌هایی که مدالیل مطابقی‌شان متفاوت و متکثّر است؛ این گزاره‌ی مشترک (الف ب است)، خودْ یا مدلول تضمّنی آن خبرهاست و یا مدلول التزامی آن‌ها. 🔷️ شکّی در وجود #مُضعِّف_کمّی و عددی در این نوع تواتر نیست؛ یعنی عدد خبر‌ها و تکرار این گزاره‌ی تضمّنی یا التزامی بی‌شکّ در تحقّق تواتر لازم است. 🔷️ در این نوع تواتر، مضعِّف دیگری نیز وجود دارد که #مُضعِّف_کیفی است؛ یعنی وقتی تحلیل می‌کنیم می‌بینیم بسیار بعید است که همه‌ی مُخبِرین دارای مصلحت و انگیزه‌ای شخصی بودند که بر اساس آن انگیزه، هر کدام از تک‌تکِ آن‌ها به گونه‌ای خبرِ خود را جعل کرده‌است که مدلول تضمّنی یا التزامی خبرهایشان یکی شده و مَردُم‌باور شود. 🔶️🔸️ در این جا #شهید_صدر با توجّه به مصالح و انگیزه‌های شخصیِ مُخبِرین دو تحلیل برای #مُضعِّف_کیفی بیان‌ می‌کند: 🔸️ ۱- صورت اول: اگر فرض کنیم انگیزه‌ها و مصلحت‌های شخصیِ تک تکِ مُخبِرین به جعل همان گزاره‌ی مشترک (مدلول تضمّنی یا التزامی) تعلّق گرفته باشد معنای این سخن این است که مُخبِرین علی رغم شرایط و عقاید و دیدگاه‌ها و خاستگاه‌ها و اهواء مختلف و متکثّر که قطعاً بین‌شان وجود داشته است به صورت اتفاقی انگیزه و هدف و مصلحت تک‌تک‌ِشان به کذب‌بافتن و جعل خبری کاملاً متماثل و همسو تعلّق گرفته است، بدون آن که هم‌دستی کرده باشند. (📌 بر این اساس، بسیار بعید است که مثلاً ۵۰ نفر که علایق و سلایق و عقاید مختلف و حتی متضادّی داشته‌اند در مورد جعل گزاره‌ی خاصّی مانند"الف ب است" یک‌نظر، یک‌سخن و همسو بودند و در این نقطه اختلافی نداشته‌اند و همه به دنبال این بودند که این گزاره را به دروغ به امام معصوم ببندند و جعل کنند؛ این بسیار بسیار بعید است) 🔸️ ۲- صورت دوم: اگر فرض کنیم انگیزه‌ها و مصالح شخصی تک‌تکِ مُخبِرین به این تعلّق گرفته است که هر کدام از آن‌ها بر اساس انگیزه و مصلحت شخصیِ خود خبری را جعل کند که -مدلول مطابقی‌اش منطبق بر مدلول مطابقی دیگران نیست- اما مدلول تضمّنی یا التزامی‌اش مثل مدلول تضمّنی یا التزامیِ سایر مُخبِرین است؛ این یعنی در هر حال، مدلول مطابقی همه‌ی مخبِرین نزدیک و متقارب بوده است. (📌 بر این اساس، بسیار بسیار ابعد از صورت اول آن است که بگوییم هر کدام از آن ۵۰ نفر هدف و غرض شخصی‌ای داشته است که مدلول مطابقی‌ای جعل و وضع کند که مدلول تضمّنی یا التزامی‌اش "الف ب است" باشد به صورتی که تک‌تکِ مخبرین به همین صورت مدلول مطابقی‌ای غیر از مدلول مطابقیِ شخص دیگر جعل کند که مدلول تضمّنی یا التزامی‌اش آن گزاره باشد؛ این بسیار بسیار ابعد است) ✳️ مرحوم #شهید_صدر در پایان می‌فرماید: تحلیلی که در دو صورت بالا توضیح داده شد در کنار بالارفتن عدد مُخبِرین و خبرها می‌تواند -بنا بر حساب احتمالات- کار را به جایی برساند که ما یقین به واقعیت و صحّت خبر‌های مُخبِرین نسبت به آن گزاره‌ی مشترک پیدا کنیم. ✴️@fegh_osoul_rafiee