زبان محاوره در شعر:
یکی از منابع کلی گزینش شاعر، زبان محاوره و عامیانه است. منبعی با ذخیرهای سرشار که همواره دگماتیسم واژگان شعری، استفاده از آن را ممنوع ساخته است ولی بهرهگیری از آن در طبیعت کار شاعر است و وسوسۀ استفاده از میوۀ این درخت ممنوع در بسیاری از ادوار شعری، ذهن شاعران را رها نکرده است. شاید بتوان گفت رباعی و غزل مناسبترین محل برای حضور زبان و تعابیر محاورهای و عامیانه است. بیش از هزار سال پیش رودکی در این رباعی خود تاثیر و حضور زبان محاوره را نشان می دهد:
آن خر پدرت به دشت خاشاک زدی
مامات دف و دو رویه چالاک زدی
آن بر سر گورها تبارک خواندی
وین بر درِ خانها (=خانهها) تبوراک زدی
فرّخی نیز از زبان محاوره بهرهگیری کرده است به ویژه که زمینۀ روایی و مضامین مجاوبه و گفت و شنود مایههای اصلی تغزّلات و مدایح را تشکیل میدهد.
خسرو و شیرین نظامی گنجهای نیز آکنده از کلمات و تعبیرات محاورهای است. از این قبیل است واژههایی نظیر «پیش کردن» در معنی بستن:
غم خسرو رقیب خویش کرده
درِ دل بر دو عالم پیش کرده
نیز استعمال «آنکاره» در معنی لطف و مغازله:
برون شد حاجبِ شَه بارشان داد
شهِ آنکاره، دل در کارشان داد
از همین مقوله است واژه «شیرینی» در معنی رشوه که نظامی آن را در جناس با کلمه «شیرین» قرار داده است:
به زر نز دلستان کز دین برآید
بدین شیرینی از شیرین برآید
حافظ شیرازی با همۀ پالایشها و ویرایشهایی که در واژگان و ترکیبات خود صورت میداده است؛ پشتوانهای از زبان محاوره را در شعر خود داخل کرده است. فیالمثل: «که مپرس، بهتر از این، یعنی چه، غم مخور، چه شد» را ردیف غزل قرار میدهد و یا تعابیری چون: «جان من و جان شما، قربان شما و...»
در شعر معاصر فارسی بهرهگیری از تجربههای زبان محاوره نمودی چشمگیر دارد و آغازگر آن را بدون شک باید نیمایوشیج دانست. این سنت پس از او نیز ادامه مییابد چنانکه یکی از آشکارترینهایش را در شعر سهراب سپهری میبینیم:
«یاد من باشد فردا لبِ سلخ، طرحی از بزها بردارم»
سِلخ (=سَلخ): مترادف استلخ که تلفظ محلی استخر به صورت کاملا پویا در گویش مردم نیاسر جاری است.
یا استفاده از واژگانی مثل: چُلُو، چراغک، پنیرک، تیغال و...
از این دست کاربرد زبان محاوره در آثار شاعرانی چون شاملو، یداللّه رؤیایی و... نیز یافت میشود.
📃مقاله: زبان شعر و واژگان شعری (با کمی دخل و تصرف)
🖊نگارنده: نصرالله امامی
آرایه های ادبی
16.11M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
🎥 ماه بنیهاشم است دلبر و دلدار من!
🔹 به مناسبت سالروز درگذشت شاعر معاصر ایرانی، زنده یاد احمد عزیزی
💡به مناسبت یادروز پاسداشت شاعر بلند آوازه ایران، حکیم نظامی؛
سلسله نشست های «بازخوانی پنج گنج گوهرین» به میزبانی کتابخانههای عمومی شیراز برگزار می شود
💠 به مناسبت روز بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی شاعر بلندآوازه ایرانی، ویژه برنامه «باز خوانی پنج گنج گوهرین» در پنج نشست از 19 تا 23 اسفندماه با حضور اساتید زبان و ادبیات فارسی، شاعران و علاق مندان شیرازی به میزبانی کتابخانه عمومی رئیسی اردکانی شیراز برگزار می شود.
📌علاقه مندان می توانند این نشست را به صورت آنلاین از طریق پیوند های https://www.skyroom.online/ch/farspl/farspl و https://ketab.tv/ مشاهده نمایند.
🌐B2n.ir/d79351
🔊 @farspl
2.31M
✔️دربارهی انتخاب شاعران برای شعرخوانی یا حضور در برنامه سالانه شب شعر در محضر مقام معظم رهبری - بخش اول
کانال #فراخوان_شعر در ایتا؛
@Farakhanesher
محمدعلی معلم دامغانی: زاده (۱۳۳۰ دامغان)، شاعر، ترانهسرا و رئیس سابق فرهنگستان هنر است. وی در سال ۱۳۸۰ در نخستین همایش چهرههای ماندگار به عنوان چهره ماندگار در عرصه شعر و ادب فارسی برگزیده شد. او برگزیده نخستین دوره جشنواره بینالمللی شعر فجر در بخش تصنیف و ترانه نیز بوده است.
از آثار علی معلم میتوان به کتاب «رجعت سرخ ستاره» و سری کتابهای «گزیده ادبیات معاصر» که توسط نشر نیستان منتشر شدهاست، اشاره کرد.
این شاعر و ادیب، در دی ماه سال ۱۳۸۸، پس از برکناری میرحسین موسوی از ریاست فرهنگستان هنر، از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، به عنوان رئیس فرهنگستان هنر انتخاب شد.
#معرفی_شاعر #علی_معلم
لبخند تو کندوی عسل ، صبح بخیر
زیباتری از تاج محل ، صبح بخیر
احساس تو حافظیه ی شیراز است
چشم تو پر از شعر و غزل،صبح بخیر
#محمود_عباسی_عقدا
#م_بیرنگ
_برخیز و بخند و
زندگی کن با عشق....
صبح دگری دوباره از راه رسید....
#سلام_دوستان جان _صبحتون_ بخیر وشادی......
🍃🍒❄️
.
2.63M
✔️دربارهی انتخاب شاعران برای شعرخوانی یا حضور در برنامه سالانه شب شعر در محضر مقام معظم رهبری - بخش دوم
کانال #فراخوان_شعر در ایتا؛
@Farakhanesher
زیور به خود مبند که زیبا ببینمت
با دیگران مباش که تنها ببینمت
در این بهار تازه که گلها شکفته اند
لبخند عشق زن که شکوفا ببینمت
یک جام نوش کردی و مشتاق دیدمت
جامی دگر بنوش که شیدا ببینمت
منشین گران و جامه سبک ساز و رقص کن
رقصی چنان که آفت دلها ببینمت
بگذشت در فراق تو شب های بی شمار
هر شب دراین امید که فردا ببینمت
ای ایستاده در پسِ این پرده ی غبار
نزدیک تر بیا که هویدا ببینمت
نازم بی نیازی ات ای شوخ سنگدل
هرگز نشد اسیر تمنا ببینمت
منت پذیر قهر و عتاب توام ولی
می خواستم که بهتر از این ها ببینمت...
#مفتون_امینی #شعر
شعر چیست؟
شمس قیس رازی میگوید: «بدان که شعر در اصل لغت دانش است و ادراک معانی به حدس صائب و اندیشه و استدلال راست و از روی اصطلاح سخنی است اندیشیده، مرتّب معنوی، موزون متکرّر متساوی، حروف آخرین به یکدیگر ماننده.»¹ این تعریف از این لحاظ در خور توجه است که عنصر دانایی را بر عنصر تخیّل برتری میدهد و از جهتی میتواند آثار بزرگانی مانند فردوسی را نیز در برگیرد و در واقع نمونۀ خوبی از تعریف کلاسیک شعر است. کلاسیکها به عقلانیّت اهمّیّت میدهند. کارشان صبغۀ والای قهرمانی و اخلاقی دارد و حامیان آن شاهان و طبقههای مهذّب و برتر جامعه هستند. عناصر شاعرانۀ مقوّم ایشان ایجاز است و لطف سخن و تخیّل ظریف پهلوانی و اشرافی و دوری از چیزهایی پیش پا افتاده توصیف شگفتیها...
شعر هنر کلامی است و کلام در مراتب خود باید آنچنان روشن، زیبا، رسا و مجسّم کننده باشد که تجربهها و مفهومهای زیسته شدۀ شاعر را به کمال به شنونده منتقل کند و به گفتۀ سعدی: «در همه قولها فصیح باشد.» بزرگان ما میگفتند: «سخن باید چو شکر پوست کنده» و یکی از دلایل نفوذ شاعرانی مانند: هومر، فردوسی، سعدی و حافظ در مردم عصر آنها و نسلهای بعد همین ویژگی بوده است. عبارتهای گنگ، نارسا و ناروشن که از روی بیاطلاعی نسبت به جریان زندۀ زبان گفته یا نوشته شده باشد، دوام و ماندگاری ندارد. در سخن شاعر و نویسنده باید به گفتۀ نظامی عروضی: «معانی متابع الفاظ نیفتد.» یعنی لفظ و معنا به طور مساوی پیش بروند و نیز سخن از ایجاز کامل برخوردار باشد.
۱- المعجم فی معاییر اشعارالعجم، مدرس رضوی، ۱۹۶
📖کتاب: باغ سبز شعر
🖊نگارنده: عبدالعلی دستغیب