#ادبیات_مداحی قسمت 3 -
#وزن_و_قالب
#محمد_مبشری
👇👇👇👇👇👇👇
لازم به توضیح است این مبحث کمی تخصصی و برای کسانی که مبتدی هستند مناسب نیست.
🍂🍂🍂🍂
وزن شعر چیست؟
شما با شنيدن هر يک از مصراع ها آهنگ خاصي را حس مي کنيد که آن را در يک جمله معمولي نمي بينيد، اين آهنگ که در تمام مصراع ها يکسان است وزن شعر است . وزني که در هر يک از مصراع ها احساس مي شود تابع نظمي است که در چگونگي قرار گرفتن کلمات آن مصراع وجود دارد .
از اینجا مبحث کمی تخصصی تر به وزن شعر پرداخته و مادحین فقط در صورت داشتن اطلاعات بیشتر می توانند مطالعه بفرمایند.
🍃🍃🍃🍃
وزن عروضی شعر چیست:
وزن شعر عبارت از تقسیم شعر به هجاهای منظم و متقارن, اعم از این که متساوی و متشابه الاجزاء باشند یا نباشند. یعنی نظم و ترتیب هجایی در درون ساختار شعر عامل ایجاد وزن در شعر می باشد. به این ترتیب وزن شعر تابعی از نظم هجایی میگردد.
🍂🍂🍂🍂
اوزان شعر فارسی بر سه نوع است:
👇👇👇👇
الف- اوزانی كه شاعران به آن ها شعر سروده اند و تعداد آن ها بیشتر از250 وزن است
🍁🍁🍁🍁
ب- اوزانی كه عروضیان خود برای آن ها شعری به عنوان مثال آورده اند.
🍁🍁🍁🍁
ج- اوزانی كه مثال برای آنها آورده نشده است.
🍁🍁🍁🍁
تعداد اوزان پركاربرد را یكی از محققان 29 وزن دانسته و دیگری 33 وزن , این اوزان را بر مبنای نظم میان هجا های كوتاه و بلند آنها به 9 گروه، كه هر كدام شامل 2 یا 3 وزن هستند، تقسیم میشوند ، البته به غیر اینها 5 تك وزن هم وجود دارد. در عروض سنتی بعضی از اوزان منظم با اركانی تقطیع شده كه نظم آنها را نشان نمی دهد ولی به گوش كسانی كه با عروض سنتی آشنا دارند مانوس است. در علم عروض برای هر وزن اسم خاصی هم تعریف شده است که این اسامی بر اساس نوع و تعداد ارکان آن وزن تعیین میشود.
نکته بعدی که در نام گذاری اوزان شعر فارسی مورد توجه و استفاده قرار میگیرد تعداد تکرار ارکان وزن شعر است و با توجه به میزان تکرار کلمات نام گذاری میشود ،
به عنوان مثال رکن یا کلمه ی « فاعلاتن» را رمل مینامند حال اگر شعری وزن آن
« فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن »
نتیجتا اسم این وزن « رمل مثمن سالم » تعیین میشود؛
زیرا کلمه فاعلاتن که رمل نام داشت و مثمن نیز بر اساس تکرار کلمه فاعلاتن تعیین شده است . حال ممکن است دو سوال برای شما پیش بیاید
1ـ در وزن فوق کلمه « فاعلاتن» چهار بار تکرار شده است پس چرا بجای رمل مربع ، رمل مثمن (هشت) ذکر شده است، در جواب باید گفت اگر چه واحد وزن شعر فارسی مصراع است اما در عروض سنتی واحد وزن را به پیروی از عروض عرب بیت (دو مصراع ) گرفته اند، لذا اگر بیتی هشت یا شش یا چهار ركن داشته باشد به ترتیب مثمن، مسدس، مربع نامیده می شوند. لذا وزن فوق نیز رمل مثمن نامیده شد.
2ـ سوال بعدی شما احتمالا این خواهد بود که جایگاه و علت انتخاب کلمات « رمل» و « مثمن » معلوم شد کلمه « سالم » برای چه ذکر شده است ؟ پاسخ آن است که اگر این ارکان وزنی عینا تکرار شوند « سالم» و اگر آخرین کلمه کامل نیاید آن را « محذوف » نامند . لذا « فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن » را « رمل مثمن سالم » نامند اما « فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن » را بخاطر اینکه چهارمین کلمه بجای فاعلاتن ، فاعلن آمده است را « رمل مثمن محذوف » مینامند.
پس نمونه دیگر در وزن که تشكیل شده است از هشت « مستفعلن» « رجز مثمن سالم» و وزن متشكل از « مفاعلن فعلاتن» دو بار « مجتث مخبون» نام دارد. به مثالهای زیر توجه فرمائید.
👇👇👇👇
« فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن» رمل مسدس سالم نام دارد.
« فاعلاتن فاعلاتن فاعلن» رمل مسدس محذوف نام دارد.
« فاعلاتن فاعلاتن فاعل» رمل مسدس محذوف نام دارد.
« مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن» هزج مسدس سالم نام دارد
« مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل» هزج مسدس محذوف نام دارد.
و غیره.....
🍂🍂🍂🍂🍂
باز هم اشاره میکنم مباحث بالا فقط بابت اطلاعات بیشتر برای کسانی که بیشتر میخواهند بدانند و در واقع یک مداح ضرورتی ندارد که حتما اسامی را بداند ,فقط مفهوم وزن را باید بداند که کجا ضرب را وارد کند و کجا فرود و صعود داشته باشد ,اما برای شاعران این بخش اهمیت بیشتری پیدا میکند
🍂🍂🍂🍂
اما هجا چیست؟
هجا عبارت از صورت و آوایی است که به واسطه آن، حرف قابلیت ادا شدن می یابد .یعنی حرف«ب» و «ت» اگر به هم پیوسته شوند کلمه«بت» را به دست میدهند. پیداست که بیان این کلمه مستلزم اختلاط صوت با آن است. به این ترتیب«بت» به صورت کلمه قابل بیان نیست مگر آن که زیر و زبر و ضمه و فتحه و کسره و جزم و سکون و تشدید بر آن وارد شود، مثلا«بت»، پس آوا و سکون در کلماتند که باعث خوانده شدن آنها میگردند و این مصوت ها را هجا میتوان نامید. مبنای شعر فارسی کمیت «هجا»هاست. در کمیت هجایی با دو دسته صوت سر و کار داریم:
ادامه صفحه بعد👇
@gharibe_ashena_mobasheri313
هدایت شده از 🌹کانال مولودی و اعیاد غریب آشنا (مبشری)
#ادبیات_مداحی قسمت 3 -
#وزن_و_قالب
#محمد_مبشری
👇👇👇👇👇👇👇
لازم به توضیح است این مبحث کمی تخصصی و برای کسانی که مبتدی هستند مناسب نیست.
🍂🍂🍂🍂
وزن شعر چیست؟
شما با شنيدن هر يک از مصراع ها آهنگ خاصي را حس مي کنيد که آن را در يک جمله معمولي نمي بينيد، اين آهنگ که در تمام مصراع ها يکسان است وزن شعر است . وزني که در هر يک از مصراع ها احساس مي شود تابع نظمي است که در چگونگي قرار گرفتن کلمات آن مصراع وجود دارد .
از اینجا مبحث کمی تخصصی تر به وزن شعر پرداخته و مادحین فقط در صورت داشتن اطلاعات بیشتر می توانند مطالعه بفرمایند.
🍃🍃🍃🍃
وزن عروضی شعر چیست:
وزن شعر عبارت از تقسیم شعر به هجاهای منظم و متقارن, اعم از این که متساوی و متشابه الاجزاء باشند یا نباشند. یعنی نظم و ترتیب هجایی در درون ساختار شعر عامل ایجاد وزن در شعر می باشد. به این ترتیب وزن شعر تابعی از نظم هجایی میگردد.
🍂🍂🍂🍂
اوزان شعر فارسی بر سه نوع است:
👇👇👇👇
الف- اوزانی كه شاعران به آن ها شعر سروده اند و تعداد آن ها بیشتر از250 وزن است
🍁🍁🍁🍁
ب- اوزانی كه عروضیان خود برای آن ها شعری به عنوان مثال آورده اند.
🍁🍁🍁🍁
ج- اوزانی كه مثال برای آنها آورده نشده است.
🍁🍁🍁🍁
تعداد اوزان پركاربرد را یكی از محققان 29 وزن دانسته و دیگری 33 وزن , این اوزان را بر مبنای نظم میان هجا های كوتاه و بلند آنها به 9 گروه، كه هر كدام شامل 2 یا 3 وزن هستند، تقسیم میشوند ، البته به غیر اینها 5 تك وزن هم وجود دارد. در عروض سنتی بعضی از اوزان منظم با اركانی تقطیع شده كه نظم آنها را نشان نمی دهد ولی به گوش كسانی كه با عروض سنتی آشنا دارند مانوس است. در علم عروض برای هر وزن اسم خاصی هم تعریف شده است که این اسامی بر اساس نوع و تعداد ارکان آن وزن تعیین میشود.
نکته بعدی که در نام گذاری اوزان شعر فارسی مورد توجه و استفاده قرار میگیرد تعداد تکرار ارکان وزن شعر است و با توجه به میزان تکرار کلمات نام گذاری میشود ،
به عنوان مثال رکن یا کلمه ی « فاعلاتن» را رمل مینامند حال اگر شعری وزن آن
« فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن »
نتیجتا اسم این وزن « رمل مثمن سالم » تعیین میشود؛
زیرا کلمه فاعلاتن که رمل نام داشت و مثمن نیز بر اساس تکرار کلمه فاعلاتن تعیین شده است . حال ممکن است دو سوال برای شما پیش بیاید
1ـ در وزن فوق کلمه « فاعلاتن» چهار بار تکرار شده است پس چرا بجای رمل مربع ، رمل مثمن (هشت) ذکر شده است، در جواب باید گفت اگر چه واحد وزن شعر فارسی مصراع است اما در عروض سنتی واحد وزن را به پیروی از عروض عرب بیت (دو مصراع ) گرفته اند، لذا اگر بیتی هشت یا شش یا چهار ركن داشته باشد به ترتیب مثمن، مسدس، مربع نامیده می شوند. لذا وزن فوق نیز رمل مثمن نامیده شد.
2ـ سوال بعدی شما احتمالا این خواهد بود که جایگاه و علت انتخاب کلمات « رمل» و « مثمن » معلوم شد کلمه « سالم » برای چه ذکر شده است ؟ پاسخ آن است که اگر این ارکان وزنی عینا تکرار شوند « سالم» و اگر آخرین کلمه کامل نیاید آن را « محذوف » نامند . لذا « فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن » را « رمل مثمن سالم » نامند اما « فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن » را بخاطر اینکه چهارمین کلمه بجای فاعلاتن ، فاعلن آمده است را « رمل مثمن محذوف » مینامند.
پس نمونه دیگر در وزن که تشكیل شده است از هشت « مستفعلن» « رجز مثمن سالم» و وزن متشكل از « مفاعلن فعلاتن» دو بار « مجتث مخبون» نام دارد. به مثالهای زیر توجه فرمائید.
👇👇👇👇
« فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن» رمل مسدس سالم نام دارد.
« فاعلاتن فاعلاتن فاعلن» رمل مسدس محذوف نام دارد.
« فاعلاتن فاعلاتن فاعل» رمل مسدس محذوف نام دارد.
« مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن» هزج مسدس سالم نام دارد
« مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل» هزج مسدس محذوف نام دارد.
و غیره.....
🍂🍂🍂🍂🍂
باز هم اشاره میکنم مباحث بالا فقط بابت اطلاعات بیشتر برای کسانی که بیشتر میخواهند بدانند و در واقع یک مداح ضرورتی ندارد که حتما اسامی را بداند ,فقط مفهوم وزن را باید بداند که کجا ضرب را وارد کند و کجا فرود و صعود داشته باشد ,اما برای شاعران این بخش اهمیت بیشتری پیدا میکند
🍂🍂🍂🍂
اما هجا چیست؟
هجا عبارت از صورت و آوایی است که به واسطه آن، حرف قابلیت ادا شدن می یابد .یعنی حرف«ب» و «ت» اگر به هم پیوسته شوند کلمه«بت» را به دست میدهند. پیداست که بیان این کلمه مستلزم اختلاط صوت با آن است. به این ترتیب«بت» به صورت کلمه قابل بیان نیست مگر آن که زیر و زبر و ضمه و فتحه و کسره و جزم و سکون و تشدید بر آن وارد شود، مثلا«بت»، پس آوا و سکون در کلماتند که باعث خوانده شدن آنها میگردند و این مصوت ها را هجا میتوان نامید. مبنای شعر فارسی کمیت «هجا»هاست. در کمیت هجایی با دو دسته صوت سر و کار داریم:
ادامه صفحه بعد👇
@gharibe_ashena_mobasheri313