#نکته
💢 كاربرد نابجا
رضا بابایی
دقّت و باریکبینی در معنا و نسبت میان كلمات، از بایستههای درستنویسی است. گاهی كلمات در معنای خود به كار نمیروند و گاهی در جای خود نمینشینند.
برخی كلماتی كه گاهی در معنا یا در جای خود به كار نمیروند، به این قرار است:
ـ «تقدیر» به معنای اندازهگیری یا ارزیابی است؛ نه قدردانی.
ـ «تحكیم» به معنای حكمدادن و داوری است؛ نه استواركردن.
ـ «تجلیل» به معنای انداختن جُلّ بر پشت چارپا است؛ نه بزرگداشت. ...
ـ «بهانه» به معنای دلیل ناقص و سست است؛ نه مناسبت؛ بِنا بر این، این جمله، درست نیست: به بهانۀ تولّد ابنسیْنا، اوّل اردیبهشت را روز پزشک نامیدهاند.
ـ «پیرامون» به معنای اطراف و در مقابل «كانون» است؛ بنا بر این، «پیرامون ادبیّات» یعنی: حواشی و حومۀ ادبیات؛ نه «دربارۀ ادبیّات».
ـ «تا» برای بیان مقصد و هدف است؛ نه نتیجه و حاصل قهری؛ بنا بر این، جملۀ زیر، نیاز به ویرایش دارد:
«آنقدر غِذا خورد تا مریض شد.»؛ زیرا كسی به هدف بیماری، پرخوری نمیكند؛ ولی نتیجۀ قهری آن، همین است. صورت صحیح جمله، اینگونه است: آنقدر غذا خورد كه مریض شد. ...
ـ «درب»، عربی و به معنای «در بزرگ = درواز» است؛ بنا بر این به جای «درب خانه» یا «درب قوطی» یا «درب مغازه» باید «درِ خانه» و... گفت. ...
ـ اضافۀ اسم به حروف، جایز نیست.
غلط: كتاب من جدای از من نیست.
درست: كتاب من جدا از من نیست.
ـ عبارت «لازم به ذكر است»، ساختاری مشوّش دارد و باید به جای آن از عبارتهایی مانند «شایان ذكر است»، «گفتنی است»، «ناگفته نماند» [و] «باید افزود» استفاده شود.
#سخنگفتن، #ویرایش، #نگارش
🌷
هم درستگویی و درستنویسی را یاد بگیریم و به آنها عمل کنیم و هم قدر نویسندگان خوب و ویراستاران هنرمند را بدانیم.
@ghatreghatre
🌷