📗#تفسیر قرآن کریم 🌸سوره ی الاسراء آیه ۲۳-۲۴ 🔹️جلسه سوم اَعوذُبِالله مِنَ الشَیطانِ الرَّجیم وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا ترجمه؛ ﺧﺪﺍ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﭙﺮﺳﺘﻴﺪ ﻭ ﺗﺎ ﻣﻲ‌ﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺧﻮﺑﻲ ﻛﻨﻴﺪ. ﺍﮔﺮ ﻳﻜﻲ‌ﺷﺎﻥ ﻳﺎ ﻫﺮ ﺩﻭﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺳﻦ ﭘﻴﺮی ﺑﺮﺳﻨﺪ، ﺑﻪ ﺁﻥ‌ﻫﺎ ﺣﺘﻲ ﻳﮏ «ﺍَﻩ» ﻧﮕﻮ، ﺻﺪﺍﻳﺖ ﺭﺍ ﺭﻭﻳﺸﺎﻥ ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻜﻦ، ﺑﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﺤﺘﺮﻣﺎﻧﻪ ﻭ ﻣﻠﺎﻳﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻦ، (٢٣) وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻓﺮﻭﺗﻨﻲ ﺯﻳﺮ ﭘَﺮﻭﺑﺎﻝِ ﻣﺤﺒﺘﺖ ﺑﮕﻴﺮ ﻭ ﺩﻋﺎ ﻛﻦ: «ﺧﺪﺍﻳﺎ، ﻫﻮﺍی ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭم ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺵ؛ ﻫﻤﺎﻥ‌ﻃﻮﺭﻛﻪ ﻭﻗﺘﻲ ﺑﭽﻪ ﺑﻮﺩم، ﻫﻮﺍﻳﻢ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﻢ ﻛﺮﺩﻧﺪ.» (٢٤) رَّبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمْ إِن تَكُونُوا صَالِحِينَ فَإِنَّهُ كَانَ لِلْأَوَّابِينَ غَفُورًا ﺧﺪﺍ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ‌ﺩﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﻝ‌ﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﭼﻪ ﻣﻲ‌ﮔﺬﺭﺩ. ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﮔﺮ ﺁﺩم ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ، ﻭﻟﻲ ﺧﺪﺍ‌ی‌ﻧﺨﻮﺍﺳﺘﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﮤ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﻨﻴﺪ، ﺑﻪ‌ﺷﺮﻁ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﻮﺑﻪ، ﺧﺪﺍ ﺗﻮﺑﻪ‌ﻛﻨﻨﺪﻩ‌ﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻲ‌ﺁﻣﺮﺯﺩ. (٢٥) *دقت فوق العاده در احترام به پدر و مادر* قرآن کریم در این سه آیه ی شریفه، قسمتی از ریزه کاریهای برخورد مودبانه و فوق العاده احترام آمیز فرزندان را نسبت به پدران و مادران بازگو می کند: ۱- از یکسو انگشت روی حالات پیری آنها که در آن موقع از همیشه نیازمندتر به حمایت و محبت و احترامند گذارده، می گوید: کمترین سخن اهانت آمیز را به آنها مگو!. آنها ممکن است بر اثر کهولت به جائی برسند که نتوانند بدون کمک دیگری حرکت کنند، و از جا برخیزند و حتی ممکن است قادر به دفع آلودگی از خود نباشند، در این موقع آزمایش بزرگ فرزندان شروع می شود. آیا وجود چنین پدر و مادری را مایه رحمت می دانند، و یا بلا و مصیبت و عذاب . آیا صبر و حوصله کافی برای نگهداری احترام آمیز از چنین پدر و مادری را دارند و یا هر زمان با نیش زبان، با کلمات سبک و اهانت آمیز و حتی گاه با تقاضای مرگ او از خدا قلبش را می فشارند و آزار می دهند؟. ۲- از سوی دیگر قرآن می گوید: در این هنگام به آنها اف مگو (فلا تَقُل لَهُما اُف) یعنی اظهار ناراحتی و ابراز تنفر مکن ( وَ لاتَنهَرهُما) و باز اضافه می کند با صدای بلند و اهانت آمیز و داد و فریاد با آنها سخن مگو، و باز تاکید می کند که با قول کریم و گفتار بزرگوارانه با آنها سخن بگو (وَ قُل لَهُما قولا کَریما)که همه آنها نهایت ادب در سخن را می رساند که زبان کلید قلب است . ۳- از سوی دیگر دستور به تواضع و فروتنی می دهد، تواضعی که نشان دهنده محبت و علاقه باشد و نه چیز دیگر.(واحفِض لَهُماجَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحمه) ۴- سرانجام می گوید: حتی موقعی که رو به سوی درگاه خدا می آوری پدر و مادر را (چه در حیات و چه در ممات ) فراموش ‍ مکن و تقاضای رحمت پروردگار برای آنها بنما. (وقُل ربِّ اِرحَمهُما) مخصوصا این تقاضایت را با این دلیل همراه ساز و بگو :خداوندا همانگونه که آنها در کودکی مرا تربیت کردند تو مشمول رحمتشان فرما .( کَما ربَّیانی صَغیرا) نکته مهمی که از این تعبیر علاوه بر آنچه گفته شد استفاده می شود این است که اگر پدر و مادر آنچنان مسن و ناتوان شوند که به تنهائی قادر بر حرکت و دفع آلودگیها از خود نباشند، فراموش نکن که تو هم در کودکی چنین بودی و آنها از هر گونه حمایت و محبت از تو دریغ نداشتند محبت آنها را جبران نما. ۵-رَّبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمْ إِن تَكُونُوا صَالِحِينَ فَإِنَّهُ كَانَ لِلْأَوَّابِينَ غَفُورًا(۲۵) ﺧﺪﺍ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ‌ﺩﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﻝ‌ﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﭼﻪ ﻣﻲ‌ﮔﺬﺭﺩ. ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﮔﺮ ﺁﺩم ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ، ﻭﻟﻲ ﺧﺪﺍ‌ی‌ﻧﺨﻮﺍﺳﺘﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﮤ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﻨﻴﺪ، ﺑﻪ‌ﺷﺮﻁ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﻮﺑﻪ، ﺧﺪﺍ ﺗﻮﺑﻪ‌ﻛﻨﻨﺪﻩ‌ﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻲ‌ﺁﻣﺮﺯﺩ. از آنجا که گاهی در رابطه با حفظ حقوق پدر و مادر و احترام آنها و تواضعیکه بر فرزند لازم است ممکن است لغزشهائی پیش بیاید که انسان آگاهانه یا ناآگاه به سوی آن کشیده شود در آخرین آیه مورد بحث می گوید : ((پروردگار شما به آنچه در دل و جان شما است از شما آگاهتر است )) (ربکم اعلم بما فی نفوسکم ) چرا که علم او در همه زمینه ها حضوری و ثابت و ازلی و ابدی و خالی از هر گونه اشتباه است در حالی که علوم شما واجد این صفات نیست . بنابراین اگر بدون قصد طغیان و سرکشی در برابر فرمان خدا لغزشی در زمینه احترام و نیکی به پدر و مادر از شما سر زند و بلافاصله پشیمان شدید و در مقام جبران برآئید مسلما مشمول عفو خدا خواهید شد: (اگر شما صالح باشید و توبه کار خداوند توبه کاران را می آمرزد) (ان تکونوا صالحین فانه کان للاوابین غفورا). وَالحَمدُلله رَبِّ العالَمین #منبع: #تفسیر نمونه جلد۱۲