آرایه‌های تکرار (تکریر) آرایه‌ای است که در آن واژه‌ای دربیت، دو یا چند بار به یک معنی و به منظورهای بلاغی تأکید، تنبیه و تعظیم و نظایر این‌ها، تکرار شود. چند از این الفاظ و اَضمار و مجاز سوز خواهم، سوز، با آن سوز ساز (مولوی) بیاموزمت کیمیای سعادت ز هم‌صحبت بد، جدایی، جدایی (حافظ) من هیچ‌کسم، هیچ‌کسم، هیچ‌کسم وز هیچ‌کسان نیز فرومانده بَسَم (افضل‌الدین کاشانی) 📚📚📚 بدیع در شعر فارسی، دکتر عَقدایی، ص ۲۵ و بدیع، دکتر کَزّازی، ص ۸۲. #آرایه‌های‌ادبی #تکرار #تکریر https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303

آرایه‌های ادبی تَصریع تصریع در لغت، قافیه آوردن در مصراع اول و بیت را صاحب دو قافیه کردن است. در اصطلاح، سرودن شعری است که تمام بیت‌های آن، مُصَرَّع، یعنی مِثل مَطلَع(بیت اول) دارای دو قافیه باشد. در برخی قالب‌های شعر فارسی، نظیر غزل و قصیده، قافیه در مصراع اول و تمام مصراع‌های زوج آورده می‌شود؛ به سخن دیگر، فقط بیت اول مصرّع است؛ اما در این آرایه، شاعر تمام بیت‌های شعر خود را مصرّع می‌آورَد و بدین ترتیب، بر موسیقی کناری بیت می‌افزاید. مانند این غزل سعدی: صبر کن ای دل که صبر، سیرت اهل صفاست چاره‌ی عشق، احتمال، شرط محبت، وفاست مالک ردّ و قبول، هر چه کند، پادشاست گر بزند، حاکم است، ور بنوازد، رواست گر چه بخواند هنوز، دست جَزَع بر دعاست ور چه براند هنوز، روی امید از قفاست برق یمانی بجَست، باد بهاری بخاست طاقت مجنون برفت، خیمه‌ی لیلی کجاست؟... 📚📚📚 بدیع در شعر فارسی، دکتر تورج عَقدایی، ص ۴۲. #آرایه‌های‌ادبی #تصریع https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303

آرایه‌های ادبی ایهام (توریه) ایهام در لغت، به معنی به گمان افکندن و به پندار انداختن است و توریه، یعنی پوشاندن حقیقت و برخلاف نشان دادن امری و در اصطلاح، آوردن واژه‌ای دو یا چند معنایی است. معنایی آشنا و نزدیک و معنایی ناآشنا و دور که معمولاً معنای آشنا، ابزاری برای رسیدن به معنای دور قرار می‌گیرد. از آنجا که این آرایه، ابتدا خواننده یا شنونده را به وَهم می‌افکند، ایهام و از آن روی که معنیِ مقصود را پوشیده نگه می‌دارد، توریه نامیده می‌شود. مثلاً در بیت زیر از حافظ: ز گریه، مَردُمِ چشمم نشسته در خون است ببین که در طلبت، حال مردمان چون است واژه‌ی مردمان در مصراع دوم، دارای دو معناست: مردمک‌های چشم (که به قرینه‌ی مردم چشم در مصراع اول، معنای نزدیک است) و گروه مردم( معنای دور). 📗📗📗 با تلخیص از بدیع در شعر فارسی، دکتر عقدایی، ص۹۷ و بلاغت، دکتر محمدی، ص ۱۶۸. #آرایه‌های‌ادبی #ایهام 📚 کانال گلزار ادبیات 📚

آرایه‌های ادبی مُطابقه (طِباق، تضاد) مطابقه در لغت، اتفاق کردن و اتحاد و مقابله است و در اصطلاح فنّ بدیع، معادل تضاد است. تضاد، یعنی مخالف هم بودن و ناسازگاری. دو امر ناسازگار و ناهمتا که اجتماع آن‌ها در یک جا ممکن نباشد، تضاد دارند. حافظ گوید: چه جای شُکر و شکایت، ز نقش نیک و بد است؟ چو بر صحیفه‌ی هستی، رقم نخواهد ماند سعدی سروده است: به دوستی، که اگر زهر باشد از دستت چنان به ذوق و ارادت خورم که حلوا را نظامی گوید: در نومیدی بسی امید است پایان شب سیه، سپید است 📘📘📘 بدیع در شعر فارسی، دکتر عقدایی، ص ۸۸ و بلاغت، دکتر محمدی، ص ۱۴۶. #آرایه‌های‌ادبی #مطابقه #تضاد #طباق https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303

آرایه‌های ادبی التفات التفات در لغت، بازنگریستن و روی آوردن و روی برگرداندن به سوی کسی یا چیزی است و در اصطلاح، آرایه‌ای است که در آن، گوینده از مخاطب روی برگردانده، متوجه شخص دیگری شود. از آن جا که تغییر جهت سخن، با عناصر سه‌گانه‌ی خطاب، غیبت و تکلم است، مجموعاً شش گونه التفات خواهیم داشت: الف - از غیبت به خطاب: مه است این یا مَلَک یا آدمیزاد؟ تویی یا آفتاب عالم‌افروز؟ (سعدی) ب - از غیبت به تکلم: چون جامه‌ها به وقت مصیبت سیه کنند من موی از مصیبت پیری کنم سیاه (رودکی) ج - از خطاب به غیبت: بار غمت می‌کشم، وز همه عالم خوشم گر نکند التفات، یا نکند احترام (سعدی) د - از خطاب به تکلم: بسوز این خرقه‌ی تقوا تو حافظ که گر آتش شوم، در وی نگیرم (حافظ) ه - از تکلم به خطاب: ندیدم خوشتر از شعر تو حافظ به قرآنی که اندر سینه داری (حافظ) و - از تکلم به غیبت: ره نبردیم به مقصود خود اندر شیراز خرّم آن روز که حافظ ره بغداد کند (حافظ) 📕📕📕 بدیع در شعر فارسی، دکتر تورج عَقدایی، ص ۱۲۰ و ۱۲۱. #آرایه‌های‌ادبی #التفات #تورج‌عقدایی https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303

آرایه‌های ادبی مبالغه، اغراق، غُلُوّ نوعی توصیف است که در آن، افراط و زیاده‌روی شده باشد. این بزرگ‌نمایی، از جهت کاربرد، سه گونه است: الف - مبالغه(تبلیغ) توصیف چیزی است به گونه‌ای که از حدّ امکان عقل و عُرف و عادت نگذرد. به سخن دیگر، بزرگ نمودن چیزی است که امکان وقوع دارد. بیشه‌ها بی شیر کردی، دشتها بی اژدها قلعه‌ها بی مرد کردی، شهرها بی شهریار ( فرخی سیستانی) ب - اغراق در لغت، غرقه کردن و سخت کشیدن کمان و در اصطلاح، وصف کردن کسی یا چیزی است که از حدّ عقل درنگذرد؛ ولی در حالت عادی، امکان وقوع نداشته باشد. به بیان دیگر، اغراق فقط امکان عقلی دارد، نه عادی. آه سعدی اثر کند در سنگ نکند در تو سنگدل، تأثیر ج - غلوّ در لغت، از حد درگذشتن، گزاف‌کاری و تیر را به نهایت قدرت دور انداختن است و در اصطلاح، وصفی است که امکان عقلی و عادی نداشته باشد. به بیانی بهتر، این نوع صفت، آن چنان از حد درمی‌گذرد که نه عقل آن را می‌پذیرد و نه در عادت، احتمال وقوع دارد. شود کوه آهن چو دریای آب اگر بشنود نام افراسیاب (فردوسی) 📕📕📕 بدیع در شعر فارسی، دکتر عَقدایی، ص ۱۳۷-۱۳۹ و بلاغت، دکتر محمدی، ص ۱۴۷ و ۱۴۸. #آرایه‌های‌ادبی #مبالغه #اغراق #غلو https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303

آرایه‌های ادبی اِرسالِ مَثَل عبارت است از آوردن جمله‌ای پند‌آموز وحکیمانه که شاعر از آن، به مثابه‌ی حجتی در اثبات مدّعای خویش سود جوید. امیدوار بوَد آدمی به خیر کسان مرا به خیر تو امّید نیست، شر مرسان (سعدی) من اگر نیکم اگر بد، تو برو خود را باش هر کسی آن دِرَوَد عاقبت کار که کِشت (حافظ) 🟡 اگر شعری دربردارنده‌ی دو مثل باشد، آن را ارسال المَثَلَین گویند: نصیحت همه عالم، چو باد در قفس است به گوش مردم نادان، چو آب در غربال (سعدی) 📒📒📒 بدیع در شعر فارسی، دکتر عقدایی، ص ۱۴۱ - ۱۴۴ و بلاغت، دکتر محمدی، ص ۱۵۳ و ۱۵۴. #آرایه‌های‌ادبی #ارسال‌مثل https://eitaa.com/joinchat/3003253043Ce1ab333303