🔸ابتکار استفاده از حساب احتمالات در حجیت مراسیل ابن ابی‌عمیر توسط شهید صدر و آیت‌الله سیستانی ✔️تحقیق: دکتر علی الهی خراسانی سخن از مراسیل ابن ابی عمیر به بخش «توثیقات عامه» و قاعده مشایخ ثقات در اصول علم رجال بر می‌گردد. عمل به مرسلات مشایخ ثلاثه یعنی محمد ابن ابی عمیر، احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی و صفوان بن یحیی همواره در طول تاریخ فقه و رجال الحدیث مورد قبول و رد بوده است. سیر تطور دیدگاه‌های فقیهان شیعه در بهره‌گیری از مراسیل ابن ابی عمیر و حجیت آن نیز گواه این مطلب است. اما نسبت به تطبیق «حساب احتمالات» بر حجیت مراسیل ابن ابی عمیر پیش از تلاش شهید صدر در دروس خود، اثری از دیگران دیده نمی‌شود. البته صادقانه و برای اولین بار باید گفت تنها آیت‌الله سیستانی دقیقاً همین مبنا را بیان و در رساله‌ای غیر منتشره نگاشته است. زمان نگارش رساله آیت‌الله سیستانی -بنابر نسخه‌برداری شاگرد ایشان آیت‌الله شیخ مهدی مروارید- سال 1382ق ذکر شده است و شهید صدر تقریبا در این ایام درس خارج فقه خود را شروع کرده بود. بنابراین سخت می‌نماید که استفاده از حساب احتمالات برای حجیت مراسیل مشایخ ثقات به‌ویژه ابن ابی عمیر ابتدا از شهید صدر مطرح شده است یا قاطعانه گفت توسط آیت‌الله سیستانی برای اولین بار نگاشته شده است. اما سه نکته شایان ذکر است: اول آنکه شهید صدر با تفصیل بیشتری این مبنا را بیان کرده است و دوم آنکه توجه ویژه و تام شهید صدر به حساب احتمالات در کتاب «الأسس المنطقیة للاستقراء» و دیگر آثار مکتوب ایشان بر کسی پوشیده نیست. سوم آنکه باید گفت آیت‌الله سیستانی نیز از حساب احتمالات بطور گسترده‌ای در علم اصول بهره گرفتند مانند حجیت اطمینان، علم اجمالی، حجیت احتمال تکلیف و ... . در مقاله‌ای به تفصیل کاربرد حساب احتمالات در حجیت مراسیل ابن ابی‌عمیر و چالش‌های آن به‌ویژه نقدهای آیت‌الله شبیری زنجانی را نگاشته‌ام. #حساب_احتمالات #اصول_فقه_نوین #نکات_اصولی •┈••✾••┈• کانال اصول شهید صدر : @halgheysaniye

#نکات_حدیثی 💠 تفاوت استفاضه روایات (تواتر اجمالی) با حساب احتمالات: 🔹 در تواتر اجمالی (استفاضه) با توجه به اینکه گروه‌های مختلفی در مکان‌های مختلف روایت را نقل کرده‌اند، این احتمال که همه توافقی کرده و دروغی را جعل کنند، احتمالی غیر عقلایی است. در نتیجه تواتر اجمالی پدید می‌آید که بعضی از روایات صادر شده است و قطع به صدور خبر یا اخباری داریم که در آن‌ها این #مضمون_مشترک موجود می‌باشد. 🔸 اما در حساب احتمالات با صرف نظر از #علم_اجمالی، هر کدام از اخبار دلالت بر مطلب می‌کند. بنابراین هر کدام به خودی خود درصدی از احتمال موافقت با واقع را ایجاد می‌کنند، ولو این درصد کم بوده و به تنهایی حجت نمی‌باشد. مثلاً روایت اول درصدی احتمال موافقت با واقع ایجاد می‌کند، با روایت دوم درصد موافقت با واقع بیشتر می‌شود و در نهایت تراکم این روایات ایجاد کننده احتمال موافقت و نفی‌کننده مخالفت با واقع سبب اطمینان یا علم انسان می‌شود. این همان حساب احتمالات در ریاضیات است که در اصول نیز کاربرد دارد و شهید #صدر (ره) در باب اجماع و تواتر از آن استفاده کرده است. (بحوث في علم الأصول 4: 309) 🔹 تفاوت این دو در این است که در #استفاضه توجه به مضمون نمی‌شود. یعنی حتی اگر مضمون واحد نباشد، احتمال اینکه در جمع کثیری از روایات هیچکدام صادر نشده باشد، وجود ندارد و به یکی غیر معین استناد می‌کنیم، اما در #حساب_احتمالات هر کدام از روایات بخشی از احتمال را در نفس ایجاد می‌کند و از تراکم این احتمالات اطمینان حاصل می‌شود. 📚 برگرفته از درس خارج فقه آیت الله شب‌زنده‌دار (1394) •┈••✾••┈• کانال اصول فقه شیعه : @halgheysaniye