نقض عهد با پیمان‌شکنان؛ از تصریحات قرآنی تا دلالت‌های عقلانی نقد جناب استاد شیخ #محسن_فقیهی(مدرس دروس خارج قم) بر اظهارات اخیر آقایان #سروش_محلاتی و #حسن_روحانی ▫️اختصاصی روزنه/ پست ویژه @rozaneebefarda 🔻🔻🔻 [صفحه ۱ از ۲] 🔸 لزوم وفای به عهد و پیمان، از مسلّمات بین عقلاست و اگرچه از نظر عملی برخی به آن پایبند نباشند ولی از جهت نظری قطعا آن را قبول دارند. دین مقدس اسلام نیز بر وفای به تعهدات تأکید کرده است. خداوند متعال در قرآن کریم میفرماید: «یا ایها الذین آمنوا أوفوا بالعقود؛ای کسانی که ایمان آورده اید! به پیمانها و قراردادها وفا کنید»(مائده،1) 🔸 همچنین در روایتی امام صادق (ع) از پیامبر اکرم(ص) نقل میکنند که حضرت فرمودند: «من کان یؤمن بالله و الیوم الآخر فلیف إذا وعد؛ هر کس که به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید هر گاه وعده ای داد به آن عمل کند» (کافی، ج2، ص363، ح2) 🔸 پس ارزش عهد و پیمان از نظر اسلام بسیار بالاست به گونه ای که عمل به آن را مقتضای ایمان تلقی و تخلف از آن را درست نمی‌داند به گونه‌ای که در برخی از روایات، تخلف از آن به منزله تعرض به غضب الهی شمرده شده است.(کافی، ج2، ص363، ح1) 🔸 حال سؤال اینجاست که محدوده این عمل به عهد و پیمان تا کجاست؟ آیا به طور مطلق باید به آن عمل کرد یا اینکه مشروط به عدم #نقض_عهد از طرف مقابل می‌باشد؟ 🔸 این مطلب نزد #عقلا بسیار واضح است که اساسا عهد و پیمان، یک امر #دو_طرفی یا #چند_طرفی است و همه طرفهای قرارداد باید به آن عمل کنند و در صورت نقض طرف مقابل، عهد و پیمان، دیگر معنایی ندارد و مشخص است که التزام یک طرف به قرارداد در مقابل نقض طرف دیگر، هیچ توجیهی ندارد مگر آنکه بند مورد تعهد، مطلوبیت ذاتی داشته باشد به گونه ای که با قطع نظر از قرارداد هم، عمل به آن شایسته باشد؛ در این صورت اگر به آن بند عمل شود، به خاطر مطلوبیت ذاتی خواهد بود نه از آن جهت که مورد عهد و پیمان است! 🔸 قرآن کریم نیز دستوری مطابق با همین #بنای_عقلایی صادر کرده و میفرماید: «فما استقاموا لکم فاستقیموا لهم» (توبه ،7) که در این آیه وفای به پیمان، منوط به وفای طرف مقابل قرار داده شده است. یا در آیه دیگری می‌فرماید: «و إما تخافنّ من قوم خیانة فانبذ إلیهم علی سواء إنّ الله لایحبّ الخائنین»(أنفال ،58) 🔸 در این آیه خداوند متعال به پیامبر اکرم(ص) میفرماید: «اگر خوف از خیانت طرف مقابل داشتی، عهد و پیمان را رها کن!» 🔸 علاوه بر این، در بحث‌های حکومتی، اساسا امور مربوط به صلح و جنگ و معاهدات، از اختیارات امام معصوم یا نایب اوست و دیگران در این زمینه حقی ندارند؛ پس تعیین تکلیف برای ولی فقیه در این زمینه معنا ندارد! 🔸 با توجه به توضیحی ارائه شده، مشخص می‌گردد که بنای عقلا، بر ترک قرارداد هنگام نقض طرف مقابل است و آیه شریفه نیز مطابق با آن می‌باشد. با این وجود، تعجب است که برخی با کم توجهی به مبانی استنباط، با این آیه به گونه دیگری مواجه شده و دلالت آن را زیر سوال برده اند و امر در آن را به خاطر وقوع پس از #توهم_حظر ،دال بر اباحه دانسته اند! ⭕️در پاسخ به این نگاه باید گفت: 🔸 اولا: در بحث وقوع امر بعد از حظر، باید موضوع واحد باشد در حالی که در اینجا موضوع دو حکم، متفاوت است. توضیح اینکه مثلا در آیه شریفه «لاتقتلوا الصید و أنتم حرم»(مائده ،95) صید در حال احرام، حرام شده است و سپس در آیه شریفه «و إذا حللتم فاصطادوا»(مائده،2) حرمت آن برداشته می‌شود که در اینجا امر و نهی هر دو بر روی «صید» رفته و موضوع واحد است. اما در بحث ما ،حرمت نقض عهد، مشروط به متعهد بودن طرف مقابل است در حالی که امر به نقض مربوط به فرض خوف از خیانت است. پس موضوع امر و نهی یکسان نیستند. 🔸ثانیا: در اینجا اصلا #توهم_حظری در کار نبوده و نیست! یعنی عمل به قرارداد در درون خود مشروط به #پابرجا_بودن_قرارداد است و با نقض طرف مقابل، دیگر عهد و پیمانی وجود ندارد که بخواهیم توهم لزوم به عمل به آن را داشته باشیم! بنای عقلا نیز بر این است که لزوم وفا را مشروط به تعهد طرف مقابل می‌دانند. پس کسی چنین توهمی را در ذهن نخواهد داشت که حتی پس از نقض طرف مقابل، وجوب التزام به عهد پابرجا باشد! ▫️ادامه یادداشت در پست بعد:👇 🔥 حوزه انقلابی ╭┅──────────────┅╮ 🕌https://eitaa.com/joinchat/307429376Ccb9b7c02da ╰┅──────────────┅╯

نقض عهد با پیمان‌شکنان؛ از تصریحات قرآنی تا دلالت‌های عقلانی نقد جناب استاد شیخ #محسن_فقیهی(مدرس دروس خارج قم) بر اظهارات اخیر آقایان #سروش_محلاتی و #حسن_روحانی [صفحه ۲ از ۲] 🔸 ثالثا: امر بعد از حظر، ظهور در اباحه خاص ندارد بلکه برای رفع ممنوعیت قبلی است(یعنی اباحه عام را نتیجه می‌دهد که این با وجوب نیز سازگار است) و اما اینکه الآن چه حکمی دارد، به اقتضای ادله و شرایط بستگی دارد. در بحث ما نیز با توجه به اینکه بنای عقلا در مسأله وجود دارد و آنها در فرض نقض طرف مقابل، نه تنها لزومی در عمل به آن نمی‌بینند بلکه عمل به آن را مصداق کار لغو و بیهوده می‌دانند! پس بعد از اینکه آیه توهم حظر را برطرف کرد، طبق قرائن عقلی حکم مسأله روشن می‌شود. 🔸 عجیب‌تر از این، اشکال دیگری است که گفته شده کلمه #«فانبذ» در این آیه به معنای اعلام است و در نتیجه آیه دلالت بر لزوم «اعلام» در صورت خروج از معاهده دارد و نسبت به لزوم یا عدم لزوم خروج از آن ساکت است! ⭕️این اشکال نیز وارد نیست زیرا: 🔻 اولا: ماده «نبذ» در لغت به معنای «طرح و القاء» آمده است(کتاب العین، ج8، ص191) که هم با معنای «نقض» سازگار است و هم با معنای «اعلام»؛ اتفاقا کنار هم قرار گرفتن دو واژه #«نبذ» و #«عهد» با معنای نقض سازگارتر می‌باشد؛ همانگونه که خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «أوکلُّما عاهدوا عهدا نبذه فریق منهم»(بقره ،100) و در این آیه مشخص می‌باشد که به معنای نقض عهد آمده است. البته داشتن معنایی که جامع هر دو معنا باشد نیز در آیه مورد بحث ما بعید نیست؛ به این صورت که آیه هم دستور به نقض داده باشد و هم اعلام آن. 🔻ثانیا: بر فرض که آیه در مقام بیان وجوب اعلام بوده و نسبت به اصل نقض، ساکت باشد، قرائن عقلی باعث می‌گردد حکم نقض مشخص شود. یعنی آیه نسبت به اعلام آن امر میکند که حتما اعلام کنید اما نسبت به نقض ،نکته ای نمیگوید و همین به معنای مفروض گرفتن اصل نقض است که مطابق با بنای عقلاست. 🔸 عجیب‌تر از تمام آنچه گفته شد این است که برخی #مسئولین، برای توجیه #مذاکره_مجدد بعد از پیمان شکنی طرف مقابل به آیه شریفه «الذین عاهدت منهم ثمّ ینقضون عهدهم فی کلّ مرُّة»(انفال ،56) استناد میکنند و ادعا میکنند پیامبر اکرم(ص) نیز با وجود نقض عهدهای مکرر از طرف مقابل، باز هم عهد می‌بستند! 🔸 در حالی که مراد از آیه این است که عادت آنها نقض عهد می‌باشد و صرفا اشاره به یک ویژگی آنها داشته و اعلام این مطلب که در آینده، نقض هایی رخ خواهد داد. شیخ طوسی(ره) در این باره می‌فرمایند: «و قوله تعالى «ثم ینقضون» عطف المستقبل على الماضی، لأن الغرض أن من شأنهم نقض العهد مرة بعد أخرى فی مستقبل أوقاتهم بعد العهد إلیهم»(التبیان فی تفسیر القرآن، ج5، ص143) 🔸 جالب است که افرادی که به این آیه استدلال نموده‌اند، به آیات دیگر توجه نکرده اند! مانند آیه شریفه «و إما تخافنّ من قوم خیانة فانبذ إلیهم علی سواء إنّ الله لایحبّ الخائنین»(انفال ،58) که در این آیه نه در صورت نقض مکرر، بلکه حتی در صورت خوف خیانت، دستور به خروج از عهد می‌دهد. 🔸 همچنین در روایتی، امیر المؤمنین(ع) میفرمایند: «الوفاء لأهل الغدر غدر عندالله والغدر بأهل الغدر وفاء عندالله»(نهج البلاغه، حکمت259) در این روایت، امیر المومنین(ع) وظیفه ما در مقابل خیانت‌کاران را مشخص می‌کنند و می‌فرمایند نسبت به آنها باید مثل خودشان رفتار کرد. 🔸 خلاصه سخن اینکه؛ این بحث با توجه به صبغه عقلانی آن، واضح‌تر از آن است که بخواهیم آن را با زحمت از آیات استنباط کنیم! هرچند دلالت آیات و روایات نیز واضح است و تکلیف ما در مقابل نقض عهد دشمن را روشن کرده است. 🔸 خداوند به همه ما توفیق فهم درست دستورات دینی و #عمل به آنها را عنایت بفرماید. #جوابیه۱۷ ❄️روزنه؛ دریچه ای به تاریخ، سیاست و اندیشه دینی معاصر 🔥 حوزه انقلابی ╭┅──────────────┅╮ 🕌https://eitaa.com/joinchat/307429376Ccb9b7c02da ╰┅──────────────┅╯