💢نسبت فقه با عدالت/ کارکرد فقه در بحث عدالت چیست؟ ✔️استاد احمد واعظی 🔻وقتی سخن از «فقه و عدالت» به میان می‌آید، به نظر می‌رسد که بحث دو محور اصلی دارد: 🔸محور اول: کارکرد، شأن و جایگاه عدالت در فقه امامیه؛ شامل بحث از این است که عدالت چه جایگاه و کارکردی دارد؛ و در فقه امامیه، اگر فقهای ما در عمل، به عدالت، متمسک شدند و سهم شأنی برای آن قائل گردیدند، در چه بحث‌ها و محورهایی، دیده می‌شود؟ 🔸محور دوم: کارکرد فقه در عدالت؛ یعنی اگر بخواهیم عدالت (به‌ویژه، عدالت اجتماعی) را در جامعه، مستقر سازیم، فقه متحمل چه باری می‌شود و می‌تواند چه کارکردی در مسأله استقرار عدالت، داشته باشد؟ به‌تعبیردیگر، آیا تمام بار معرفتی استقرار عدالت در جامعه اسلامی، فقهی است و این بار را فقه متحمل می‌شود؛ یا به‌لحاظ دانش‌ها و معرفت‌هایی که مقوله استقرار عدالت، بدان‌ها نیازمند است، فقه هم یکی از دانش‌های دخیل است، نه‌تنها دانش دخیل در استقرار عدالت؟ 🔹باید ببینیم آیا فقه می‌تواند تمام این دانش‌های توصیفی، تبیینی، بنیادین و نیمه‌بنیادین (توسعه‌ای) را در اختیار ما گذارد که بگوییم مسأله استقرار عدالت در جامعه اسلامی، کاری تماما فقهی است و عالمان و صاحبان تخصص‌های دیگر، هیچ نقشی در آن ندارند و تمام نقش فقط بر عهده فقه است؟ 🔹به نظر می‌رسد که فقه، قطعا نقش دارد اما نمی‌تواند تمام نقش را بر عهده گیرد. در مطالعات وضعیت‌شناسانه هم فقه نقش ایفا می‌کند اما تمام نقش را نمی‌تواند به عهده بگیرد. 📝 گزارش تفصیلی + سخنان اساتید ناقد: http://ijtihadnet.ir/?p=74306 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

💢سرانجام پروژه فیرحی؛ کدام فقه؟ کدام دموکراسی؟ ✔️اینکه برخی گمان می‌کنند حکمرانی در برخی موضوعات به چالش رسیده یک بحث است و اینکه حکمرانی با موانع خود چطور مواجه می‌شود و از آن گذر می‌کند ماجرایی دیگر است. فقه همواره به‌عنوان جزئی جدایی‌ناپذیر از اندیشه سیاسی ایران ایفای نقش می‌کند و الگویی را برای حکمرانی ارائه می‌دهد. اما آنچه همه جوامع به‌دنبال آن هستند بی‌شک با مفاهیم مدرن، تجدد و مدرنیته گره خورده است. حال دیگر بی‌توجه به بسترها و ظرفیت‌های موجود، جامعه مدنی به‌دنبال قانون، برابری، دموکراسی و آزادی است. ایران هم از این داستان دور نبوده و در اندیشه سیاسی مستخرج از فقه به‌دنبال قانونگرایی و دموکراسی می‌گرددد. اما اینکه آیا فقه این ظرفیت را داشته و می‌توان از فقه متصلب این توقع را داشت بحث و نزاع نظری مفصلی را می‌طلبد. دموکراسی به‌عنوان یکی از مفاهیم دوران جدید که با عقل عقلایی تبیین شده است، چطور می‌تواند با فقه آمیخته با سنت و طریقت رابطه‌ای برقرار کند. از طرفی هم در عصر توسعه دموکراسی، اقتدارگرایی از طریق فقه درحال بازتولید مولفه‌های خود به‌عنوان ایده حکمرانی است. نشستی به مناسبت سومین سالگرد داود فیرحی، متفکر فقیهی که دغدغه اصلی او دموکراسی و دموکراتیزه کردن فقه بود، در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. در این جلسه دموکراسی، فقه و فقه‌دموکراسی به تنازع کشیده شده و هریک از متفکران دانشگاهی از زاویه دید خودشان فیرحی و پروژه‌اش را بررسی کرده‌اند. 📝در «اجتهاد» مطالعه نمایید: http://ijtihadnet.ir/?p=74339 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

💢سه پرسش مرحوم علیرضا صدرا از علامه محمدتقی جعفری درباره کتاب تنبیه الامة و تنزیه الملة میرزای نایینی 🔻من خدمت علامه جعفری که سه‌شنبه‌ها بعداز ظهر تا غروب می‌رسیدم و رساله فلسفه سیاست را محضر ایشان می‌گذراندم، یک‌بار از جمله از ایشان پرسیدم. می‌دانید که ایشان شاگرد مرحوم کاشف الغطا بود و کاشف الغطا نیز شاگرد برجسته و دستیار علامه نایینی بود. همان رابطه‌ای که علامه نایینی نسبت به آیت‌الله مجاهد یا آخوندخراسانی داشت. از علامه جعفری پرسیدم که این کتابش را که گفته شد جمع بشود، شما چه اطلاع دارید؟ پرسیدید یا نپرسیدید؟ گفت که چرا، من موقعی که به شریف رفته بودم از کاشف‌الغطا پرسیدم که جمع کرده یا نکرده است. گفت که جمع کرده است. بعد از علامه پرسیدم که ایشان که کتابش را جمع کرد، نظرش غلط بود یا چی؟ گفت که عجیب است من هم همین سوال را از کاشف‌الغطا پرسیدم. گفت که نه، نظرش غلط نبوده است ولی از نظر مشروطیت آقای نایینی، سوءاستفاده کردند. بعد سوال سوم را از علامه کردم، گفتند عجیب است من هم که رفتم همین سه سوال را از کاشف‌الغطا کردم. سوال سوم را پرسیدم که ایشان وقتی جمع کردند، مایوس بودند یا خیر. جواب شنیده بود که علامه نایینی نگران و ناراحت بودند ولی اصلا نسبت به آینده مایوس نبودند. بعضی‌ها الان می‌گویند که به بن‌بست رسیده بودند. اصلا چنین حرف‌هایی نبوده است بلکه گفته الان فقط آمادگی وجود ندارد. ایشان پله‌های بعدی را دارد می‌بیند. امام آمد و پله بعدی را گذاشت. 📝روایت علیرضا صدرا از پروژه فکری داود فیرحی: http://ijtihadnet.ir/?p=74343 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

💢نائینی و بازپروری اندیشه سیاسی شیعه در حوزه حکمرانی اسلامی ✔️دکتر عبدالوهاب فراتی: 🔹رساله تنبیه الامه و تنزیه المله میرزای نائینی نشان از بازپروری اندیشه سیاسی شیعه در حوزه حکمرانی اسلامی است. این رساله بدون اینکه تکرار مباحث فقهیان گذشته باشد بنیانی قویم در فهم مساله آن روز ایران یعنی استبداد و برون رفت از آن در تغییر حکمرانی از منظرگاه فقه است. 🔸مرحوم نائینی نه تنها با توجیه خودکامگی در آثار فقهیان گذشته مقابله کرد بلکه با طرح ابعاد مختلف استبداد به نقد گسترده آن پرداخت و تنها راه دستیابی به ملل مترقیه را تحدید قدرت و تغییر حکمرانی در ایران دانست، ایشان در تبیین ایده خود تراث فقهی شیعه را به خدمت گرفت و با همین سلاح نیز به نقد مخالفین خود در مشروطیت پرداخت. 🔹نائینی با استدلال‌های فقهی خود به جنگ مخالفان رفت و تاکید کرد امروز مدار حکومت از نظم سلطانی خارج و بر نظم جدید باید مستقر شود و این مدار جدید به جای اینکه بر اراده حاکم بچرخد باید برای اراده مردم مبتنی باشد، مرحوم نائینی با این نظریه خود، ما را وارد یک دوره‌‌ای کرد که در فهم حکمرانی‌های جدید از منظرگاه فقه اهمیت بسیار دارد. 📝 گزارش تفصیلی + سخنان ناقد: http://ijtihadnet.ir/?p=74356 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

📚«حکمت و فقه حکمرانی» کتاب شد ✔️اولین کتاب فارسی در موضوع حکمرانی اسلامی با عنوان «حکمت و فقه حکمرانی» تألیف حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، در مدرسه حکمرانی شهید بهشتی وابسته به دانشگاه عالی دفاع ملی رونمایی شد. این کتاب حاصل بیش از ۵۰ جلسه علمی با موضوع حکمت و فقاهت حکمرانی در دو محور شناخت و نقد حکمرانی در غرب و شناخت و معرفی حکمرانی اسلامی است که با همت فرهیختگان جوان مدرسه حکمرانی اسلامی تنظیم نهایی و روانه باز نشر شده است. 👈 معرفی اثر: http://ijtihadnet.ir/?p=74346 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

📚سنت‌های کارآمد حوزه علمیه و سبک زندگی طلبگی ✔️مرحوم شیخ طوسی با هجرت به نجف اشرف حوزه علمیه هزار ساله نجف را تأسیس می‌کند و میرزای شیرازی با حضور در سامرا حوزه علمیه‌ و مکتب سامرا را تشکیل می‌دهد، و سید مرتضی در شهرهای مختلف حوزه‌هایی را ایجاد می‌کند، مطالعه و تحلیل در اینگونه رفتار‌ها نشان دهنده هویت در حوزه علمیه است. 📖کتاب «سنت‌های کارآمد و سبک زندگی طلبگی» اثر حجت‌الاسلام سیدمسعود مرتضوی در ۲۴۰ صفحه توسط انتشارات حوزه علمیه خراسان در سال ۱۴۰۲ به چاپ رسیده است. این اثر از سه فصل سنتهای اخلاقی و معنوی، رفتاری و گفتاری، عملی و معرفتی تشکیل شده است که شاکله اصلی سنتهای کارآمد را تشکیل می‌دهد. نکته قابل توجه اینکه حوزه علمیه در تعریف دقیق خود به معنای حوزه سنتی بسیار متجدد و دارای روش‌های جدیدی است. 📝 گزارش مراسم رونمایی: http://ijtihadnet.ir/?p=74351 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

🔔نشست علمی «کاربست مصلحت در فقه جهاد و آتش‌بس از منظر آیت‌الله خامنه‌ای» 🎙ارائه:حجت‌الاسلام والمسلمین ذبیح الله نعیمیان 🎙ناقد: حجت‌الاسلام والمسلمین سعید صلح‌میرزایی 🗓 زمان: یکشنبه ۱۴۰۲/۰۹/۱۲، ساعت: ۱۰:۴۵ 🏢 مکان: قم، خیابان شهداء، کوچه۲۸ پلاک۱۲۰ 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

💢مهمترین بایسته‌های شکل‌گیری فقه مقاومت ✔️حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا پیروزمند: برای بررسی فقهی چهار پیش‌نیاز مهم مطرح است یکی منابعی که تفقه به واسطه آن صورت می‌پذیرد، دوم روشی که تفقه بر اساس آن صورت می‌پذیرد، سوم موضوعی که می‌خواهد نسبت به آن تفقه صورت بپذیرد و چهارم تعیین مکلف در این موضوع. ما باید ببینیم در بحث فقه مقاومت آیا موضوع مقاومت جزء موضوعات ساده است یا جزء موضوعات پیچیده؟ جزء موضوعات شرعی است یا جزء موضوعات غیر شرعی؟ قاعدتا هرچند در ادبیات دینی به این موضوع یعنی موضوع مقاومت پرداخته شده است فی حد نفسه موضوع مقاومت یک موضوع شرعی نیست. علت شرعی نبودنش این است؛ غیر از معنای لغوی که مقاومت دارد، این مقاومت وقتی تنوع پیدا می‌کند، وقتی عوامل دخیل در آن تنوع پیدا می‌کند موضوع را به یک موضوع پیچیده تبدیل می‌کند. بنابراین یکی از محورهای فقه مقاومت که باید به آن بپردازیم فهم درست از موضوع است. 📝 بیشتر بخوانید: http://ijtihadnet.ir/?p=74329 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

📚«التغلغل الیهودی فی ایران» 🔺مصاحبه با آیت‌الله خویی (ره) درباره نیرنگ صهیونیسم در ایران 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

🎬 سنت نیکو 🎙آيت‌الله جوادی آملی 🔹آدم کاری بکند که محصول کشور خودش را استفاده کند. خدا سیدحسن مدرس را غریق رحمت کند! ایشان همان لباس کرباسی محدوده اصفهان را می‌پوشید. این اگر سنت بشود، سنت حسنه است، چیز خوبی است. 🔸شما کشورتان مستقل باشد، از بیگانه بی‌ نیاز باشید، کاری به بیگانه نداشته باشید، بیگانه هم کاری به شما ندارد، روابط تجاری‌تان هم سر جایش محفوظ است. طوری باشد که ملبوسات و منسوجات کشور خودتان را بپوشید، این چیز خوبی است، این می‌‌شود سنت حسنه. چرا ما حتماً باید که کشورمان را وطنمان را حیثیت خود را ارزان کنیم و به دیگری تقدیم بکنیم و از دیگری کمک بگیریم؟ چرا این باشد؟ 🔹اگر کسی واقعاً طوری جامعه را تربیت کند که این جامعه مثل سیدحسن مدرس بشود بگوید من منسوجات کشور خودم را می‌پوشم، چرا اینها بیکار باشند چرا اشتغال نباشد چرا این عزیزان به سبب بیکاری ازدواج نکنند، این چیز خوبی است. 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

💢کرامت اعطایی خداوند به بنی آدم، به‌مثابه یک قاعده اصولی است/ گفته‌اند این کرامتی که می‌گویی، اول بار ابلیس بیان کرد!/ تعقل فقیهانه در مقام استنباط حکم ✔️استاد محمد عندلیب همدانی 🔹کرامت اعطایی به بنی آدم بسان یک قاعده اصولی است و همان فوایدی را که یک قاعده اصولی دارد که در مواردی از آن برداشت فقهی می‌توان کرد این قاعده هم داراست. مبانی‌ای که این قاعده را تفسیر می‌کند: اول، تفکیکی بین شریعت نازله و شریعت موجود لازم است. دوم؛ لزوم تفکیک از حیث زمانی است. سوم؛ لزوم تفکیک میان مسائل تاسیسی فقه که عمدتا در باب عبادات است. چهارم؛ لزوم تفکیک میان غیرمسلمین که به کفار و مشرکین تعبیر می‌کنیم. 🔸یک شیوه استنباطی دارم که نام آن را تعقل فقیهانه گذاشته‌ام؛ کسانی که گفتند کفتنا کتاب الله، راه را منحرف کردند و اخباریون هم با بسندگی به روایات منحرف شدند لذا هیچ‌کدام به تنهایی کافی نیست. 🔹تعقل فقیهانه یعنی جایگاهی که شایسته عقل است در تفقه به آن عطا شود؛ نه محلی بیش از آن چه عقل توانایی دارد به او بدهیم و نه برای عقل کم بگذاریم و عقل در مسند تضییق و توسیع ادله می‌نشیند و عقل می‌تواند جلوی اطلاق و عموم ادله را بگیرد غیر از آنکه می‌تواند در مسند دلیلیت یا تأیید بنشیند. 🔸گفته‌اند این کرامتی را که تو می‌گویی اول بار ابلیس بیان کرد و گفت من از آتش هستم و او از خاک. لذا سجده نمی‌کنم؛ بعد می‌گویند پیرو شافعی هستی زیرا اولین کسی که قاعده کرامت را طرح کرد و در بحث طهارت و نجاست مردار از آن استفاده کرد شافعی بود. بنده عرض می‌کنم... 📝 ادامه مطلب: http://ijtihadnet.ir/?p=74312 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

💢روش‌ شناسی فقه معاصر و عناصر مغفول در فقاهت سنتی ✔️ استاد ابوالقاسم علیدوست؛ 🔹فقاهت معاصر در مسائل معاصر یک اشتراکاتی با فقاهت و اجتهاد در مسائل گذشته دارد با همان نگاه سنتی و این اشتراکات زیاد است. باید هم برجسته شود مثلا در فقاهت سنتی یا در مسائل جدید یا قدیم فقیه نص محور است و بر اساس اسناد مورد قبول نظر می‌دهد و اگر اسنادی نداشت و شک کرد به سراغ اصول عملیه‌ می‌رود. در فقاهت سنتی اصول نقش بنیادین دارد و فقیه متضلع در اصول، فقهش قابل دفاع تر هست تا غیر آن. البته باید افتراقات هم گفته شود. 🔸ما در شریعت مطهر باید به پارادایم توجه کنیم، نمی‌خواهم بگویم این مخصوص فقاهت معاصر است اما در فقاهت معاصر خود را نشان می‌دهد. الان در فضای علمی حوزه بحث کرامت انسان، بحث عدالت، تسهیل و حقوق شهروندی مطرح است، این‌ها قاعده‌اند یا پارادایم؟ در بحث‌های فقاهت معاصر ما باید موضع خود را راجع به این بحثها روشن کنیم. اصلا ما چیزی به اسم عدالت قاعدتا یا پارادایما داریم؟ آیا چیزی به اسم کرامت ذاتی انسان داریم؟ آیا چیزی به اسم قاعده تسهیل داریم؟ 🔹این نگاه اگر کارایی سندی نداشته باشد، اما کارایی رویکردی و تفسیری دارد. تصور کنید فقیهی که به عدالت‌ می‌اندیشد، عدالت پیشینی را (بدون توجه به تفسیر دین) یک رویکرد در دین‌ می‌د‌اند و‌ می‌خواهد ادله را این طور بفهمد تا فقیهی که به این چیزها معتقد نیست... ما در فقه چه معاصر و چه غیرمعاصر ما حق نداریم از اسناد و امور پیرااسناد مثل عرف خارج شویم اما توجه به ظرفیت این‌ها لازم است. 📝گزارشی تفصیلی در اجتهاد: http://ijtihadnet.ir/?p=74331 🆔 https://eitaa.com/ijtihad