⭕️از معاشرت و دوستی با این افراد بپرهیزید!
🔹در اینجا از تاثیر #همنشین_بد سخن گفته شده و همچنین افرادی که #معاشرت با آنها از نظر معیارهای اسلامی ممنوع است معرفی شده اند. #انسانها در زندگی همواره از کسانی که با آنها رفت‌و آمد دارند #الگو های رفتاری خود را برداشت می کنند و همین امر موجب تأثیرگذاری مستقیم #همنشینان در #اخلاق و #اعتقادات_انسان می باشد. خداوند متعال نقش همنشین را تا حد عاقبت به شر نمودن انسان بیان فرموده است:
🔹«وَ یوْمَ یعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یدَیهِ یقُولُ یا لَیتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا یا وَیلَتی لَیتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلًا لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِی وَ کانَ الشَّیطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولًا». [فرقان، ۲۷-۲۸] (به خاطر بیاور روزی را که #ظالم دست خویش را از شدت حسرت به دندان میگزد و میگوید: ای کاش با رسول خدا راهی برگزیده بودم، ای وای بر من! کاش #فلان [شخص گمراه] را #دوست خود انتخاب نکرده بودم! او مرا از یاد حق #گمراه ساخت، بعد از آن که آگاهی به سراغ من آمده بود، و #شیطان همیشه مخذول کننده انسان بوده است».
🔹پیامبر اکرم(ص) نیز در این باره میفرماید: «الْمَرْءُ عَلَی دِینِ خَلِیلِهِ فَلْینْظُرْ أَحَدُکمْ مَنْ یخَالِل». [بحار، ج۷۱، ص۱۹۲] (انسان بر دین دوستش است، پس هریک از شما مراقب باشد که با چه کسی #دوستی میکند». لذا #اسلام اجازه #معاشرت و برقراری ارتباط با هرکسی را نداده و برای معاشرت با دیگران #معیارهایی را مطرح نموده و از پیروان خود میخواهد از همنشینی با کسانی که این ارزش ها و معیارها را ندارند دوری کنند. از همین رو در آیات و روایات متعددی از معاشرت و دوستی با برخی افراد که از لحاظ #اعتقادی و #اخلاقی، با معیارهای اسلامی سنخیت ندارند، منع نموده که به تعدادی از آنها به صورت فهرست وار اشاره می‌نماییم:
💠کافران
🔹در قرآن کریم آمده است: «لا یتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْکافِرِینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِینَ...». [آل عمران، ۲۸] (افراد باایمان نباید به جای مؤمنان، #کافران را دوست و سرپرست خود انتخاب کنند)
💠دشمنان خدا و مؤمنین
🔹خداوند متعال در قرآن میفرماید: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّکمْ أَوْلِیاءَ». [ممتحنه، ۱] (ای کسانی که ایمان آورده اید! #دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید!)
💠منحرفان اعتقادی
🔹امام صادق(ع) در این باره میفرماید: «لَا تَصْحَبُوا أَهْلَ الْبِدَعِ وَ لَا تُجَالِسُوهُمْ فَتَصِیرُوا عِنْدَ النَّاسِ کوَاحِدٍ مِنْهُمْ». [کافی، ج۲، ص ۳۷۵] (رفاقت نکنید با #بدعت_گرایان، و همنشین آنها نشوید تا در نظر مردم یکی از آنها شمرده شوید)
💠سبک شمارندگان نماز
🔹امام صادق (ع) میفرماید: «اخْتَبِرُوا إِخْوَانَکمْ بِخَصْلَتَینِ فَإِنْ کانَتَا فِیهِمْ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ مُحَافَظَةٍ عَلَی الصَّلَوَاتِ فِی مَوَاقِیتِهَا وَ الْبِرِّ بِالْإِخْوَانِ فِی الْعُسْرِ وَالْیسْر». [کافی، ج۲، ص۶۷۲] (دو خصلت‌اند که در هر که باشند خوب است و اگر در کسی نباشند دور شو از او، سپس دور شو و باز هم دور شو، گفته شد که آن دو خصلت کدامند؟ فرمود: #نماز در وقت خودش و مواظبت بر آن، و نیکی کردن به برادران دینی در سختی و راحتی)
💠غافلان از یاد خدا
🔹خداوند متعال میفرماید: «وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ کانَ أَمْرُهُ فُرُطاً». [کهف، ۲۸] (و از کسانی که قلبشان را از یاد خود #غافل ساختیم اطاعت مکن! همانها که از هوای نفس پیروی کردند، و کارهایشان افراطی است)
💠کسانی که احکام دین را نادیده میگیرند
🔹رسول خدا (ص) فرمود: «چهار چیز دل را می میراند که یکی از آنها همنشینی با مردگان است؛ سوال کردند: همنشینی با مردگان چیست؟ حضرت فرمود: همنشینی با کسانی که #ایمان را گم کرده و از پایبند بودن به آنچه را که #شرع امر کرده منع میکنند». [بحار، ج۱، ص۲۰۳]
💠دروغگو، گناهکار، بخیل، نادن و قاطع رحم
🔹امام سجاد (ع) در توصیه ای فرزندشان امام باقر (ع) را از رفاقت با پنج دسته بر حذر داشتند و فرمودند: «ای فرزندم، به پنج گروه نظر کن و با آنها رفاقت نکن و سخن نگو و همراه آنها نشو: از رفاقت با #دروغگو بپرهیز که او مانند سراب است که نزدیک را دور و دور را نزدیک جلوه میدهد؛ از دوستی با #فاسق (گناهکار) اجتناب کن که تو را به یک لقمه یا کم تر میفروشد؛ از رفاقت با #بخیل خودداری کن که تو را در زمانی که نیاز به او داری، رها میکند؛ از مصاحبت با #نادان بپرهیز که او میخواهد به تو نفع رساند، اما ضرر میرساند؛ از دوستی با کسی که از #خویشاوندانش بریده، دوری کن که او را در قرآن ملعون یافته ام». [بحار، ج۷۱، ص۱۹۹]
منبع: وبسایت راسخون
⭕️امام علی (ع) در نامه ۳۱ نهج البلاغه، درباره نزدیک بودن «مرگ» چه فرموده است؟
🔹#امام_علی (ع) در بخشی از نامه ۳۱ #نهج_البلاغه - که به امام حسن (ع) نوشته شده - اهل اين جهان را به #مسافرانى تشبيه كرده كه به سوى #سرمنزل_مقصود در حركت‌اند ميفرمايد: «كَأَنْ قَدْ وَرَدَتِ الْأَظْعَانُ؛ گويا اين #مسافران به منزل رسيده اند [و پايان عمر را با چشم خود مى بينند]». «يُوشِكُ مَنْ أَسْرَعَ أَنْ يَلْحَقَ؛ سپس مى افزايد: نزديك است كسى كه سريع حركت ميكند به #منزلگاه [مرگ] برسد». منظور از «مَنْ أَسْرَعَ» همه #انسانها هستند نه گروه خاصى؛ زيرا همه باسرعت به سوى #سرمنزل‌نهايى كه همان #پايان_زندگى است میرسند.
🔹حضرت تشبيه جالبى درباره مردم جهان میكند و میفرمايد: «وَ اعْلَمْ يَا بُنَيَّ أَنَّ مَنْ كَانَتْ مَطِيَّتُهُ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ، فَإِنَّهُ يُسَارُ بِهِ وَ إِنْ كَانَ وَاقِفاً، وَ يَقْطَعُ الْمَسَافَةَ وَ إِنْ كَانَ مُقِيماً وَادِعاً؛ پسرم بدان آنكس كه مركبش شب و روز است، او را #مى‌برند و در #حركت است، هرچند خود را ساكن پندارد و پيوسته قطع مسافت میكند، گرچه ظاهراً ايستاده است و استراحت ميكند». اشاره به اينكه حركت به سوى #پايان_عمر حركتى اجبارى است نه اختيارى؛ دست #تقدير_پروردگار همه را بر مركب راهوارِ زمان سوار كرده و چه بخواهند يا نخواهند با سرعت آنها را به سوى نقطه پايان مى برد، هرچند #غافلان از آن بى خبرند.
🔹تعبيرهاى ديگرى در ساير كلمات #امام_علی (ع) در اين زمينه ديده میشود از جمله ميفرمايد: «أَهْلُ الدُّنْيَا كَرَكْبٍ يُسَارُ بِهِمْ وَ هُمْ نِيَامٌ؛ [۱] #اهل_دنيا همانند سوارانى هستند كه مركبشان را به پيش مى برند و آنها در خوابند». در جاى ديگر ميفرمايد: «نَفَسُ الْمَرْءِ خُطَاهُ إِلَى أَجَلِهِ؛ [۲] #نفسهای_انسان هربار گامى به سوى سرآمد زندگى است». حضرت در حديث دیگری میفرمايد: «إنّ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ يَعْمَلَانِ فِيكَ فَاعْمَلْ فِيهِما وَ يَأْخُذانِ مِنْكَ فَخُذْ مِنْهُما؛ [۳] شب و روز در تو اثر میگذارند [و از عمر تو میكاهند] تو هم در آنها از خود اثرى بگذار و كارى كن؛ آنها از تو چيزى ميگيرند تو هم چيزى از آنها بگير».
🔹ابن ابى الحديد در اينجا داستان جالبى از يكى از اساتيد خود نقل ميكند میگويد: «ابوالفرج محمد بن عباد (ره) از من خواست كه اين وصيّتنامه را براى او بخوانم، و در آن روز من جوانِ كم سن و سالى بودم آن را از حفظ براى او خواندم؛ هنگامى كه به اين بخش از وصيّتنامه رسيدم استادم فريادى كشيد و به زمين افتاد، در حالى كه كسى بود كه به اين زودى تحت تأثير واقع نميشد». [۴] در تعبيراتِ حضرت در اين فقرات، #انسانها به #مسافرانى تشبيه شده اند كه بر #مركبی_تندرو سوارند و اين مركب آنها را به سوى #منزلگاه_نهايى پيش مى برد.
🔹شكی نيست كه گروهى از اين #مسافران در ايستگاه هاى وسط راه پياده مى شوند و گروه ديگرى به راه خود همچنان تا پايان عمر طبيعى ادامه ميدهند و عجب اينكه هيچ كس نميداند در #كدام_ايستگاه او را پياده مى كنند. دو چيزِ اين سفر مسلّم است: #بدون_اختيار بودن آن و اينكه #پايان_مقررى دارد. گروهى اين #سفر را در حال #خواب مى پيمايند و #عدّه‌ای_بيدارند و بعضى گاه خواب و گاه بيدار؛ آنها كه #بيدارند پس از پياده شدن #نعمتها و بركات فراوانى كه در هر ايستگاه موجود است و به آن نياز دارند تهيه ميكنند و آنها كه در #خوابند و يا موقعيت خود را نمى دانند به مفهوم «اَلنّاسُ نِيامٌ إذا ماتُوا اِنْتَبِهُوا» [۵] #دست_خالى به مقصد میرسند.
🔹#انبياء و #رسولان_الهى مأمورانى هستند كه پيوسته در مسير راه به #مسافران هشدار مى دهند و بر #خواب_آلودگان فرياد میزنند كه برخيزيد و از توقفگاه هاى وسط راه آنچه نياز داريد #برگيريد؛ چراكه وقتى به #مقصد رسيديد در آنجا تهيه وسائل مورد نياز ابداً امكان ندارد و از آن مهم تر اينكه #بازگشت در اين مسير نيز ممكن نيست. گروهى اين سخنان را #باور میكنند و از جان و دل مى پذيرند و گروهى #انكار میكنند يا ناباورانه به آن گوش میدهند و هنگامى كه به #مقصد رسيدند به واقعيّت تمام آن سخنان پى مى برند و فرياد وا حسرتاه سر میدهند و نعره «يا لَيْتَنا نُرَدُّ وَ لا نُكَذِّبَ بِآياتِ رَبِّنا وَ نَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنينَ» [۶] از آنها شنيده میشود؛ ولى چه سود؟
پی نوشت‌ها؛
[۱]نهج البلاغة، صبحی صالح، هجرت، قم، چ۱ ص۴۷۹ (حکمت ۶۴)
[۲]همان ص۴۸۰ (حکمت ۷۴)
[۳]غررالحكم و دررالكلم، تميمى آمدى ص ۲۵۴
[۴]شرح نهج البلاغة، ابن أبی الحديد، ج۱۶ ص۹۱
[۵]بحارالانوار ج۴ ص۴۳ باب۵
[۶]سوره انعام، آيه۲۷
📕پيام امام اميرالمؤمنين(ع)، مكارم شيرازى، ناصر، دار الكتب الاسلامية، چ۱، ج۹، ص۶۱۶
⭕️امام علی (ع) در نامه ۳۱ نهج البلاغه، درباره نزدیک بودن «مرگ» چه فرموده است؟
🔹#امام_علی (ع) در بخشی از نامه ۳۱ #نهج_البلاغه - که به امام حسن (ع) نوشته شده - اهل اين جهان را به #مسافرانى تشبيه كرده كه به سوى #سرمنزل_مقصود در حركت‌اند ميفرمايد: «كَأَنْ قَدْ وَرَدَتِ الْأَظْعَانُ؛ گويا اين #مسافران به منزل رسيده اند [و پايان عمر را با چشم خود مى بينند]». «يُوشِكُ مَنْ أَسْرَعَ أَنْ يَلْحَقَ؛ سپس مى افزايد: نزديك است كسى كه سريع حركت ميكند به #منزلگاه [مرگ] برسد». منظور از «مَنْ أَسْرَعَ» همه #انسانها هستند نه گروه خاصى؛ زيرا همه باسرعت به سوى #سرمنزل‌نهايى كه همان #پايان_زندگى است میرسند.
🔹حضرت تشبيه جالبى درباره مردم جهان میكند و میفرمايد: «وَ اعْلَمْ يَا بُنَيَّ أَنَّ مَنْ كَانَتْ مَطِيَّتُهُ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ، فَإِنَّهُ يُسَارُ بِهِ وَ إِنْ كَانَ وَاقِفاً، وَ يَقْطَعُ الْمَسَافَةَ وَ إِنْ كَانَ مُقِيماً وَادِعاً؛ پسرم بدان آنكس كه مركبش شب و روز است، او را #مى‌برند و در #حركت است، هرچند خود را ساكن پندارد و پيوسته قطع مسافت میكند، گرچه ظاهراً ايستاده است و استراحت ميكند». اشاره به اينكه حركت به سوى #پايان_عمر حركتى اجبارى است نه اختيارى؛ دست #تقدير_پروردگار همه را بر مركب راهوارِ زمان سوار كرده و چه بخواهند يا نخواهند با سرعت آنها را به سوى نقطه پايان مى برد، هرچند #غافلان از آن بى خبرند.
🔹تعبيرهاى ديگرى در ساير كلمات #امام_علی (ع) در اين زمينه ديده میشود از جمله ميفرمايد: «أَهْلُ الدُّنْيَا كَرَكْبٍ يُسَارُ بِهِمْ وَ هُمْ نِيَامٌ؛ [۱] #اهل_دنيا همانند سوارانى هستند كه مركبشان را به پيش مى برند و آنها در خوابند». در جاى ديگر ميفرمايد: «نَفَسُ الْمَرْءِ خُطَاهُ إِلَى أَجَلِهِ؛ [۲] #نفسهای_انسان هربار گامى به سوى سرآمد زندگى است». حضرت در حديث دیگری میفرمايد: «إنّ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ يَعْمَلَانِ فِيكَ فَاعْمَلْ فِيهِما وَ يَأْخُذانِ مِنْكَ فَخُذْ مِنْهُما؛ [۳] شب و روز در تو اثر میگذارند [و از عمر تو میكاهند] تو هم در آنها از خود اثرى بگذار و كارى كن؛ آنها از تو چيزى ميگيرند تو هم چيزى از آنها بگير».
🔹ابن ابى الحديد در اينجا داستان جالبى از يكى از اساتيد خود نقل ميكند میگويد: «ابوالفرج محمد بن عباد (ره) از من خواست كه اين وصيّتنامه را براى او بخوانم، و در آن روز من جوانِ كم سن و سالى بودم آن را از حفظ براى او خواندم؛ هنگامى كه به اين بخش از وصيّتنامه رسيدم استادم فريادى كشيد و به زمين افتاد، در حالى كه كسى بود كه به اين زودى تحت تأثير واقع نميشد». [۴] در تعبيراتِ حضرت در اين فقرات، #انسانها به #مسافرانى تشبيه شده اند كه بر #مركبی_تندرو سوارند و اين مركب آنها را به سوى #منزلگاه_نهايى پيش مى برد.
🔹شكی نيست كه گروهى از اين #مسافران در ايستگاه هاى وسط راه پياده مى شوند و گروه ديگرى به راه خود همچنان تا پايان عمر طبيعى ادامه ميدهند و عجب اينكه هيچ كس نميداند در #كدام_ايستگاه او را پياده مى كنند. دو چيزِ اين سفر مسلّم است: #بدون_اختيار بودن آن و اينكه #پايان_مقررى دارد. گروهى اين #سفر را در حال #خواب مى پيمايند و #عدّه‌ای_بيدارند و بعضى گاه خواب و گاه بيدار؛ آنها كه #بيدارند پس از پياده شدن #نعمتها و بركات فراوانى كه در هر ايستگاه موجود است و به آن نياز دارند تهيه ميكنند و آنها كه در #خوابند و يا موقعيت خود را نمى دانند به مفهوم «اَلنّاسُ نِيامٌ إذا ماتُوا اِنْتَبِهُوا» [۵] #دست_خالى به مقصد میرسند.
🔹#انبياء و #رسولان_الهى مأمورانى هستند كه پيوسته در مسير راه به #مسافران هشدار مى دهند و بر #خواب_آلودگان فرياد میزنند كه برخيزيد و از توقفگاه هاى وسط راه آنچه نياز داريد #برگيريد؛ چراكه وقتى به #مقصد رسيديد در آنجا تهيه وسائل مورد نياز ابداً امكان ندارد و از آن مهم تر اينكه #بازگشت در اين مسير نيز ممكن نيست. گروهى اين سخنان را #باور میكنند و از جان و دل مى پذيرند و گروهى #انكار میكنند يا ناباورانه به آن گوش میدهند و هنگامى كه به #مقصد رسيدند به واقعيّت تمام آن سخنان پى مى برند و فرياد وا حسرتاه سر میدهند و نعره «يا لَيْتَنا نُرَدُّ وَ لا نُكَذِّبَ بِآياتِ رَبِّنا وَ نَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنينَ» [۶] از آنها شنيده میشود؛ ولى چه سود؟
پی نوشت‌ها؛
[۱]نهج البلاغة، صبحی صالح، هجرت، قم، چ۱ ص۴۷۹ (حکمت ۶۴)
[۲]همان ص۴۸۰ (حکمت ۷۴)
[۳]غررالحكم و دررالكلم، تميمى آمدى ص ۲۵۴
[۴]شرح نهج البلاغة، ابن أبی الحديد، ج۱۶ ص۹۱
[۵]بحارالانوار ج۴ ص۴۳ باب۵
[۶]سوره انعام، آيه۲۷
📕پيام امام اميرالمؤمنين(ع)، مكارم شيرازى، ناصر، دار الكتب الاسلامية، چ۱، ج۹، ص۶۱۶
⭕️امام علی (علیه السلام) در خطبه ۲۸ نهج البلاغه چگونه درباره لزوم تهیه «توشه آخرت» هشدار می دهد؟
🔹#امام_علی (علیه السلام) در خطبه ۲۸ #نهج_البلاغه به مطلب مهمى اشاره مى کند که همه #انسانها در آن شریک‌اند و بخواهند یا نخواهند، باید به آن تن در دهند؛ مى فرماید: «أَلاَ وَ إِنَّکُمْ قَدْ أُمِرْتُمْ بِالظَّعْنِ [۱] وَدُلِلْتُمْ عَلَى الزَّادِ» (بدانید! #فرمان_کوچ، براى شما صادر شده و به زاد و #توشه [این راه پر خطر] راهنمایى شده اید). #فرمان_کوچ، همان قانون فرسودگى و #مرگ است که حاکم بر زندگى همه انسانها است؛ کودکان رو به جوانى مى روند و جوانان رو به سوى کهولت و سرانجام، پیرى و فرسودگى و در پایان #مرگ است.
🔹این #قانونى است تخلّف ناپذیر و بدون استثنا، و قانونى است که احدى هر قدر قوى و نیرومند و هوشیار و آگاه باشد، قدرت مخالفت با آن را نخواهد داشت. این مسیرى است که دستِ قدرتِ آفریدگار به منظور تکامل انسانها براى آنان ترسیم کرده است. امّا در مورد دستور به زاد و #توشه، تمام #انبیای_الهى بدون استثنا این دستور را از سوى خدا با خود آوردند که اى #انسانها، راهى پر نشیب و فراز و پر خوف و خطر در پیش دارید؛ #راهی_دراز و طولانى که فاصله #دنیا و #آخرت را در برمى گیرد،
🔹و این راه را بى #زاد و توشه نمى توان طى کرد؛ و زاد و توشه این راه، چیزى جز #تقوا و #ایمان و #عمل_صالح نیست؛ «وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزّادِ التَّقْوى» [۲] (و زاد و #توشه برگیرید! به یقین، بهترین زاد و توشه، #پرهیزکارى است). در پایان این خطبه، این معلم بزرگ جهان انسانیت، در یک نتیجه گیرى کوتاه و پرمعنا، چنین مى فرماید: «تَزَوَّدُوا فِی الدُّنْیَا مِنَ الدُّنْیَا مَا تَحْرُزُونَ [۳] بِهِ أَنْفُسَکُمْ غَداً» (حال که چنین است، در این #دنیا، از این دنیا، #زاد و توشه اى برگیرید که #فردا بتوانید خود را با آن حفظ کنید).
پی نوشت‌ها؛
[۱] «ظعْن» (بر وزن طعن) به معناى «کوچ کردن از مکانى به مکان دیگر» است. به همین جهت «ظعینه» به معناى «هودج» آمده است، چرا که از وسایل کوچ کردن بوده است، و از آنجا که غالباً زنان بر هودج سوار مى شدند، گاهى این واژه به عنوان کنایه از زن به کار مى رود.
[۲] سوره بقره، آیه شریف ۱۹۷
[۳] «تحرزون» از مادّه «حرز» به معناى «نگاهدارى کردن» و حرز (بر وزن حرص) به معناى محلّ مطمئنّى است که چیزى را در آن نگاهدارى مى کنند.
📕پيام امام امير المومنين (ع)، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى، دار الكتب الاسلاميه، تهران، ۱۳۸۵ش، ج ۲، ص ۱۹۱
منبع: وبسایت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (بخش آئین رحمت)
⭕️بصیرت و آگاهی، توسعه و تعالی
🔹#بصیرت و آگاهی چه در حوزه فردی و چه اجتماعی و سیاسی «عنصری کلیدی» برای توسعه و به کمال رسیدن هر جامعه ای می باشد و این واژه ای صرفا دینی نیست، و لازمه حیات انسان بما هو انسان است. [۱] #انسانها در زندگی فردی و اجتماعی خود نیاز به هدف داشتن و شناخت مقصد و هدف هستند.
🔹اگر در جامعه ای آگاهی های لازم که از آن به #بصیرت یاد می کنیم وجود نداشته باشد، آن جامعه یا اسیر تقلید کورکورانه خواهد شد، و یا دچار بحران معنی و هویت می شود، و یا زمانی به خود می آید که دیگر دیر شده و #دشمن همه چیز را تصاحب کرده است. گرچه در همه ادوار تاریخی #بصیرت اهمیت داشته است، اما جهان امروز بیش از هر زمان دیگری تشنه #بصیرت_افزایی است. واژه #بصیرت، از مادّه #بصر به معناى بینایی، بینش دل، علم به چیزی، درشتى و زُمختى، سختى، حجّت و عقیده قلبی است. [۲]
💠بصیرت فردی و اجتماعی
1⃣«بصیرت فردی در حوزه دین و اندیشه»
🔹#بصیرت_دینی آن است که هر فردی بتواند به #سوالات_بنیادین پاسخ متقن و دقیقی بدهد، یعنی بداند از کجا آمده و برای چه آمده و به کجا می رود؟ و در یک جمله در #مسائل‌جهان‌بینی با «آگاهی لازم» و «حساسیت» برخورد کند، و اگر فردی بخواهد با «تقلید کورکورانه» پیش برود و یا وام‌دار سنت پدران خود باشد، امکان دارد جریان های مختلف فکری آنها را در دام خرافه های رنگارنگ خود اسیر کنند.
🔹#پیامبر_اسلام (صلی الله علیه و آله) هم راه و روش خود و پیروانش بر طریق #بصیرت است؛ #قرآن_کریم می فرماید: «قُلْ هَٰذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللهِ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی وَ سُبْحَانَ اللهِ وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ» (بگو این راه من است، من و پیروانم، و با #بصیرت_کامل، همه مردم را به سوی خدا دعوت می‌کنیم! منزّه است خدا! و من از مشرکان نیستم!). [یوسف، ۱۰۸] همچنین #قرآن بین بندگان با بصیرت و بی بصیرت فرق می گذارد، «وَ ما یَسْتَوِی الْأَعْمى وَ الْبَصِیرُ وَ لَا الظُّلُماتُ وَ لَا النُّورُ» (#نابینا و #بینا [کافر و مؤمن،] یکسان نیستند). [فاطر، ۱۹ و ۲۰]
2⃣«بصیرت سیاسی اجتماعی»
🔹#بصیرت و آگاهی همان گونه که در «زندگی فردی» بسیار اهمیت دارد، در «زندگی اجتماعی و سیاسی» نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در طول تاریخ هر کجا جامعه ای «بصیرت سیاسی» خود را از دست داد، ضربه شدیدی از آن طریق بر خود وارد ساخت. همچنین هر کجا شیعیان #بصیرت داشتند موفقیت های علمی، سیاسی و توسعه و پیشرفت فراوانی بدست آوردند؛ در مقابل هر کجا شیعیان و بزرگان از علما #بصیرت_کافی نداشتند، جامعه را از حرکت باز داشتند. #مقام‌معظم‌رهبری به عنوان طلایه دار #گفتمان_بصیرت، جملات کلیدی و کلید واژه های مهمی را در خلال مباحث خود مطرح کرده اند که به چند مورد اشاره خواهیم داشت:
🔹«از جمله‌ی چیزهایی که امروز لازم است، #بصیرت_سیاسی است؛ بصیرت سیاسی! ببینید؛ وقتی #بصیرت باشد، انسان می تواند محیط پیرامون خود و محیط‌های دور و نزدیک را بشناسد؛ #بصیرت یعنی این. وقتی بصیرت نباشد، انسان مجذوب یک چیزی می شود که واقعاً جاذبه‌ای ندارد». [۳] «یکى از مصادیق مهم #بصیرت همین است که انسان بداند امروز چه نیازى در #جامعه وجود دارد». [۴] «#بصیرت_سیاسی یعنی بفهمیم که چه کسی دارد ما را به کجا می برد؛ آیا به سمت اهداف اسلامی داریم حرکت می کنیم؟ یا آنچنان که #دشمن مایل است، به سمت بی‌مبالاتی بیشتر حرکت می کنیم؟» [۵]
🔹اگر #آحادافرادجامعه در زندگی شخصی خود و در زندگی اجتماعی و در بعد سیاسی خواهان پیروزی و سعادت و پیشرفت هستند، باید به #بصیرت و «بصیرت افزایی» توجه کنند؛ و نکته دیگری که باید در نظر داشت این است که #بصیرت تنها در موضوعات دینی و سیاسی مطرح نیست، که حالا کسی بگوید من دین را نمی پذیرم، پس بصیرت را هم کنار می گذارم، بلکه #بصیرت و آگاهی برای انسان از آن جهت که #انسان است، اهمیت دارد و حتی در مادی ترین تفکرات هم بصیرت و آگاهی مورد نیاز است.
پی نوشت‌ها؛
[۱] الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة)، ج ۲، ص ۵۹۱
[۲] انسان بماهو انسان است؛ یعنی انسان را از آن جهت كه انسان است باید دوست داشت، و به اصطلاح امروز انسان با ارزشهای انسانی. (آیت الله مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج ۲۲، ص ۹۱۴)
[۳] بیانات مقام معظم رهبری ۹۵/۰۸/۲۶
[۴] همان، ۹۵/۰۶/۱۶
[۵] همان، ۹۵/۰۵/۳۱
نویسنده: علیرضا پیوگانی