#پست_پیشگام #حق_اعتراض_در_حکومت_اسلامی ✴️ پرسش آیا در زمان حکومت اسلامی، مردم حق نقد،اعتراض،اعتصاب و ... دارند؟ 🍁🍁🍁 ✅ پاسخ از نگاه دینی نقدپذیر بودن حکومت‌ها امری مسلم است و انتقاد و اعتراض جزء لاینفک حقوق و آزادی‌های سیاسی مردم به شمار می‌آید و حتی بالاتر از حق،یک تکلیف محسوب می‌گردد،تکلیفی به‌منظور اصلاح و بهبود یافتن امور حکومت. البته انتقاد و اعتراض نسبت به عملکردها و سیاست‌های دولت، حدود و شرایطی دارد که عدم رعایت آن‌ها ممکن است مسیر سازنده و هدف اصلاح طلبانه انتقاد و اعتراض را منحرف نموده و تغییر دهد.صدالبته از بیان این نکته هم نباید واهمه داشت که انتقاد و اعتراض به هر شیوه‌ای صورت گیرد، گونه‌ای پیکار سیاسی است که به‌منظور تأثیرگذاری بر قدرت انجام می‌گیرد. ازاین‌رو، در کلیه حکومت‌ها؛ اعم از دموکراسی و غیر آن، پیکار سیاسی علنی، محدود خواهد بود.(1) درصدد هستیم که این موضوع مهم را مختصراً در چهار محور ریشه‌ها، شیوه‌ها،حدود و آداب انتقاد البته از نگاه دینی مطرح کنیم. برخی از ریشه‌ها و ادله انتقاد: 1. نظارت همگانی (امربه‌معروف و نهی از منکر): یکی از مستندات ما آیه 104آل‌عمران است که می‌فرماید: «وَلتَکُن مِنکُم أُمّة یَدعُونَ اِلی الخَیرِ و یَأمُرُونَ بِالمَعرُوفِ و یَنهَونَ عَنِ المُنکَر». 2. نصیحت زمامداران مسلمان:بر اساس نگرش اسلامی، یکی از پایه‌های مدیریت و سیاست اجتماع، نصیحت و خیرخواهی متقابل حکومت و مردم نسبت به همدیگر است. در نگاه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) بدترین حالت زمامدار این است که مردم تصور کنند، وی از تملّق و چاپلوسی، لذت می‌برد و لذا می‌فرماید: مردم! با من همانند گردنکشان سخن نگویید و آن‌گونه که از افراد خشمگین، کناره‌گیری می‌شود، دوری مجویید و با ظاهرسازی با من سخن مگویید. گمان نبرید اگر سخن حقی به من بگویید، بر من گران آید... .(2) 3. خطاپذیری حاکمان:حضرت امیر(علیه‌السلام) به مردم می‌فرماید: از گفتن حق یا مشورت در اجرای عدالت خودداری نکنید؛ زیرا من خود را برتر از آن نمی‌دانم که اشتباه نکنم و از آن در امان باشم.(3) تعدادی از شیوه‌های انتقاد و اعتراض: 1. تذکر و نقد آشکار: منتقدان باید در نقد خود شفاف،واضح و مستند برخورد نمایند. 2. پاسخ طلبی: امام علی (علیه‌السلام) خطاب به مالک اشتر می‌فرماید: اگر مردم به تو بدگمان شدند، عذر خویش را آشکارا با آنان در میان بگذار و از بدگمانی نجاتشان ده.(4) حدود انتقاد و اعتراض: حدود ایجابی انتقاد و اعتراض، برآورده شدن خواست منتقدان و معترضان و تحقق اصلاحات لازم، در هر سطحی است، اما حدود منفی یا سلبی آن را عدول از قواعد و اصول مبارزه در حکومت و انحراف از مسیر اصلاحی تعیین می‌نماید. اما تعدادی از آداب آن: 1. علم و آگاهی. مهم‌ترین شرط لازم برای طرح انتقاد و اعتراض، علم و آگاهی و مستند حرف زدن است. 2. حسن نیت 3. موقعیت‌شناسی. اگر در طرح انتقادات و اعتراضات به موقعیت سیاسی و بین‌المللی نظام اسلامی توجه نشود، ناخواسته آب به آسیاب دشمن ریخته خواهد شد. نتیجه آنکه انتقاد و اعتراض یکی از نیازهای اساسی جامعه و نظام اسلامی است و اگر بتوان نخستین خطا را با تذکر یا نقد علنی مستقیم یا باواسطه، اصلاح نمود، اصلاً ضرورتی ندارد که به اقدامات عملی دیگری، هرچند مجاز، متوسل شد و به استناد شواهد تاریخی، آزادی انتقاد در حکومت دینی، تا بدان جا پذیرفته است که می‌توان از آن به‌منزله اهرم فشار قوی، علیه انحرافات و کج‌روی‌های حکومت استفاده کرد. پی‌نوشت‌ها: 1. موریس دورژه، بایسته‌های جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمه ابوالفضل قاضی،ص 225 2. نهج‌البلاغه،خطبه 216 3. همان 4. همان،نامه 53 🍀 🍀🍀 🍀🍀🍀 🍀🍀🍀🍀@javadheidari110