💠 کلیاتی درباره عهد قدیم (4)
✡️ بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت دوم)
🌐 ب) فرایند قانونی شدن مجموعه عهد قدیم
1⃣ دانشمندان جدیدِ کتاب مقدس برای فرایندی که در آن برخی از نوشته‌ها جزو مجموعه #کتاب_مقدس به حساب آمده و برخی دیگر کنار گذاشته شده‌اند از واژه‌ی #قانونی_شدن که از کلمه‌ی کانون به معنای قانون گرفته می‌شود، استفاده کرده‌اند.
2⃣ وقتی از این واژه در رابطه با کتاب مقدس استفاده می‌شود مقصود از آن مشخص شدن محدوده‌ی کتاب مقدس است؛ به‌گونه‌ای که نوشته‌های وحیانی که حجیّت دارند، وارد کتاب مقدس شوند و آنهایی که این شرط را ندارند، بیرون گذاشته شوند.
3⃣ در سنت #یهودی از این واژه استفاده نمی‌شده و به جای آن از واژه‌ی «ناپاک شدن دست» استفاده می‌شد. #عالمان_یهود در کتاب #تلمود برای بیان اینکه کتابی حجیّت دارد و مقدس است می‌گفتند: این کتاب دست را ناپاک می‌سازد! و مقصودشان این بوده است که این کتاب حرمت دارد و نباید بر آن دست گذاشت.
4⃣ هم سنت یهودی – مسیحی و هم نقادان جدید کتاب مقدس این را قبول دارند که مجموعه‌ی #عهد_قدیم را افراد مختلف به‌تدریج طی چندین قرن نوشته‌اند. اما آنان در مورد ابتدا و پایان این قرن‌ها و تاریخ نگارش و نویسنده‌ی هریک از این نوشته‌ها با هم اختلاف دارند.
5⃣ حال سخن اینجاست که برای شکل‌گیری چنین مجموعه‌ای دو مرحله وجود دارد، یکی مرحله‌ی نگارش و تدوین و دیگری مرحله‌ی گزینش. در واقع در مرحله‌ی دوم از بین کتاب‌های موجود برخی گزینش می‌شوند و جزو #کتاب_مقدس قرار می‌گیرند و بقیه کنار گذاشته می‌شوند.
6⃣ اما نکته‌ای که باید به آن اشاره کنیم این است که مرحله‌ی دوم، یعنی گزینش، که همان #قانونی_شدن است، نیز در رابطه با مجموعه‌ی عهد قدیم به صورت تدریجی و طی چندین قرن صورت گرفته است؛ یعنی این فرایند از قرن چهارم پیش از میلاد آغاز شده و تا قرن دوم میلادی ادامه داشته است.
✍️ نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
📚 منبع: كتاب «بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی – مسیحی»، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول: بهار 1396.
📖 متن کامل مقاله در سايت اندیشکده:
👉 http://yon.ir/Torah
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
🔸 هشتگ اصلی: #متون_مقدس_یهودی
🕎 مقصود از تورات در متون اسلامی (۴)
📚 بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت شانزدهم)
👈 ۴. آیاتی که بین «کتاب نازل‌شده» و «کتاب موجود» فرق می‌گذارند:
🕋 «ما تورات را که در آن رهنمود و روشنایی بود نازل کردیم. پیامبرانی که تسلیم فرمان خدا بودند به‌وسیله آن برای یهودیان داوری می‌کردند و الهیّون و دانشمندان به‌وسیله "آنچه برای آنان از کتاب خدا حفظ شده بود"، داوری می‌کردند…». (مائده، ۴۴)
1⃣ طبق آیه، پیامبران با «توراتِ نازل‌شده» و عالمان با «مقداری از کتاب که برای آنان حفظ شده بود» حکم می‌کردند. پس آنچه پیامبران به‌وسیلهٔ آن حکم می‌کرده‌اند با آنچه عالمان به‌وسیلهٔ آن حکم می‌کرده‌اند متفاوت بوده است. این سخن دقیقاً با تاریخ منطبق است، یعنی پس از دورهٔ #اسارت_بابلی دورهٔ #عالمان_یهود آغاز می‌شود و این همان زمانی است که «کتاب فعلی» به‌وجود آمده است.
2⃣ در نتیجه: مطابق قرآن، کتابی از سنخِ قرآن به‌نام #تورات بر حضرت موسی نازل شده و کتابی با همین نام در زمان نزول قرآن در دست اهل کتاب بوده است. اما «کتابِ موجود» نه عینِ «کتابِ نازل‌شده» بوده و نه به‌کلی غیر از آن است. مطالب حق و مهمی مانند توحید و معاد و اعمال صالح در این کتاب موجود بوده که ریشه در وحی الهی داشته است.
3⃣ اما از سوی دیگر نه این کتاب همهٔ وحی الهی را در برداشته و نه از مطالب زاید و باطل پیراسته بوده است. به‌همین دلیل قرآن و روایات گاهی با عنوان «تورات» به «کتابِ نازل‌شده» اشاره می‌کنند و البته اوصافی شبیه قرآن را برای آن به‌کار می‌برند، و گاهی با همین نام اشاره به «متنِ موجود در آن زمان» می‌کنند که البته آن را نیز به‌صورت اجمالی تصدیق می‌کنند.
4⃣ بنابراین آنچه قرآن و روایات دربارهٔ چیستی و ماهیت متون مقدس پیشین بیان می‌کنند با تحقیقات محققان جدید غربی هماهنگ است. محققان جدید نیز قائل‌اند که همهٔ متون #عهد_قدیم بعد از اسارت بابلی با استفاده از منابعی تألیف شده‌اند، اما این محققان نمی‌توانند بگویند هیچ‌یک از مطالب آن منابع ریشه در وحی الهی نداشته است.
✍️ نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter