مجله خردورزی
🔻پیشرانی برای آیندۀ نزدیک
➖چرایی گسست فلسفۀ بومی از حوزۀ علوم‌شناختی
🔹 دکتر مجتبی رستمی کیا، مدیر مرکز مطالعات سیاستگذاری علوم انسانی اسلامی مسعی، در گفتگو با مجله خردورزی:
▫️امروزه، علوم‌شناختی به‌عنوان یکی از پیشران‌های آیندۀ نزدیک، مورد گفت‌وگوی متفکران قرار دارد. علوم‌شناختی، بررسی علمی میان‌رشته‌ای ذهن و هوش و شامل ایده‌ها و روش‌های روانشناسی، زبان‌شناسی، فلسفه، علوم کامپیوتر، هوش مصنوعی، علوم اعصاب و انسان‌شناسی است.
▫️ویژگی متمایز رویکرد پیوندگرا این است که فرایندهای محاسباتی به طور جمعی و موازی انجام می‌شوند و نه به‌صورت گام‌به‌گام، مانند مدل مبتنی بر قانون نماد و در اکثر انواع برنامه‌های رایانه‌ای، محاسبات نه از طریق یک سری استنتاج، بلکه از طریق ارضای هم‌زمان محدودیت‌های متعدد انجام می‌شود.
▫️بخشی از پروژۀ فلسفی علوم‌شناختی مربوط به ایجاد دیدگاه مثبت و جدید از معنای زندگی است که با درک علمی از نحوۀ عملکرد ذهن همخوانی دارد. این خود می‌تواند آینده و اثربخشی این دانش را تهدید یا آن را با فرصتی جدید روبرو کند.
▫️برخی متفکران و کنشگران فلسفۀ بومی معتقدند علوم‌شناختی مباحثی مربوط به «عالم ماده» هستند و قابلیت صورت‌بندی در ذیل مقوله‌های فلسفۀ بومی و الهیات را دارند؛ ازاین‌رو به دلیل تفاوت در عوالم، می‌توان به‌نوعی علوم‌شناختی را در نظریۀ عوالم جای‌گذاری کرد. این نوع ترکیب بسیار شبیه به الهیات طبیعی است.
➕ جهت خرید شماره پنجم خردورزی با ارسال رایگان، به ادمین پیام دهید:
@ErfanKhalilifar
📍مجله خردورزی:
@kheradvarzi_com
مجله خردورزی
🔻ازدست‌دادن جنگل، به‌خاطر درختان
‼️چرا علوم شناختی زنده و سرحال است؟
▫️علم شناختی، بیشتر با «شباهت فامیلی» رشته‌ای تعریف می‌شود تا مجموعه‌ای نامنعطف از رشته‌هایی که در رشته‌ای فراتر از مؤلفه‌های آن آمیخته شده باشند. معنای همۀ اینها این است که دانشمندان علم شناختی، کسانی‌اند که می‌خواهند سازوکارهای شناخت را بهتر بفهمند و برای این منظور، از هر درون‌دادی از دامنه‌های مختلف استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، دیگر نیازی نیست که علم شناختی را به عنوان هم‌آمیزی یکپارچۀ رشته‌های علوم کامپیوتر، فلسفه، روانشناسی، انسان‌شناسی، علوم اعصاب و زبان‌شناسی تعریف کرد.
▫️پژوهشگران می‌بایست ایده‌های خود را به متخصصی در حوزۀ دیگر انتقال دهند، آن هم نه به زبان معمولی که در تعامل با همکاران خود استفاده می‌کنند، بلکه به شیوه‌ای که برای دیگر پژوهشگران در رشته‌های مرتبط واضح و قابل‌درک باشد که در نتیجه، به طور بالقوه منجر به پژوهش مشترک مثمر ثمر خواهد شد.
▫️پژوهشگران می‌بایست ایده‌های خود را به متخصصی در حوزۀ دیگر انتقال دهند، آن هم نه به زبان معمولی که در تعامل با همکاران خود استفاده می‌کنند، بلکه به شیوه‌ای که برای دیگر پژوهشگران در رشته‌های مرتبط واضح و قابل‌درک باشد که در نتیجه، به طور بالقوه منجر به پژوهش مشترک مثمر ثمر خواهد شد. من معتقدم که این جوهرۀ علم شناختی است و این جوهره که در قلب علم شناختی قرار دارد، همچنان قوی است.
📝پروفسور رابرات ام. فرنچ، مدیر بازنشسته تحقیقات روانشناسی و علوم کامپیوتر در دانشگاه بورگاندی
➕ جهت خرید شماره پنجم خردورزی با ارسال رایگان، به ادمین پیام دهید:
@ErfanKhalilifar
📍مجله خردورزی:
@kheradvarzi_com
🔻زدودن غبار از پنجرۀ خیال
‼️چشم‌انداز سوژه برای دیدار با واقعیت
▫️زبان عبارت، همین الفاظی است که فرد برای گفتن مقصود خود از آنها استفاده می‌کند. فرد در تلاش است که گمشدۀ خود را به میانجی همین الفاظ، اراده و پیدا کند؛ اما کوشش‌های پی‌درپی او با شکست مواجه می‌شود؛ زیرا از نظر لکان، زبان از قصد گوینده فراتر می‌رود.
▫️روان‌شناسان مثبت‌گرا با تکیه‌بر خودبسندگی اگو می‌کوشیدند که هویت مستقل، یکپارچه و خلل‌ناپذیری را برای فرد به ارمغان بیاورند، لکان همچنان بر نفی و زدودن تصویر خیالی اگو برای رسیدن به شناخت حقیقی تأکید داشت.
▫️در هویت‌یابی اولیه، فرد به خودشیفتگی دچار می‌شود. خودشیفتگی که حامل تعصب و جانب‌داری هم خواهد بود، به فرد اجازه نمی‌دهد حقیقت را از مجاز بازشناسی کند. در هویت‌یابی ثانویه، با زدوده‌شدن خودشیفتگی، به میانجی حضور دیگری بزرگ و تعامل زبانی، فرد با چهرۀ دیگری از «من» خویش مواجه خواهد شد.
📝دکتر توحید شالچیان ناظر، دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی
➕ جهت خرید شماره پنجم خردورزی با ارسال رایگان، به دایرکت پیام دهید.
📍مجله خردورزی:
@kheradvarzi_com
🔻تبلیغ دین با روش‌های نوروتراپی
➖ارتباط مطالعات عصب‌شناختی و رفتارهای دینی
🔹 دکتر حسن صبوری مقدم، دانشیار علوم اعصاب شناختی دانشگاه تبریز در گفتگو با مجله خردورزی:
▫️همان‌طور که ما در روانشناسی، روانشناسی دین یا روانشناسی انسانِ دین‌دار داریم، در علوم اعصاب شناختی نیز می‌توان همان موضوعات یا پژوهش‌ها را با ابزارهای دقیق‌ترِ ثبت مغزی و تحلیل‌های کامپیوتری به سمت همان موضوعات برویم.
▫️قسمت‌های جلوی مغز یا همان لب‌های فورنتال، قسمت‌های کنترل‌گر شخصیت ما هستند. مطالعه بر روی افرادی که قسمت لب پیشانی یا فورنتال آنها آسیب دیده بود، نشان داده که شخصیتی بی‌بندوبارترند و مهار کمتری دارند.
▫️ما پروژه‌هایی داریم که با تحریک الکتریکی یا تحریک مغناطیسی مغز، تغییرات رفتاری ایجاد می‌کنند؛ بنابراین در این راستا می‌توانیم نواحی هیجان‌ها، رفتارهای غیراخلاقی و رفتارهای هنجارشکنانه را تعریف کنیم یا قسمت‌هایی که کنترل‌ها را در اختیار دارند را با روش‌های نوروتراپی یا همان روش تحریک الکتریکی یا تحریک مغناطیسی یا سایر روش‌ها افزایش دهیم.
▫️می‌شود در زمانی که انسان‌ها رفتار دینی دارند، مثلاً دعا می‌کنند یا مناجات می‌کنند یا به باورهای مذهبی و دینی خود می‌اندیشند، می‌توان با ابزارهای علوم اعصاب مثل fmri و ابزارهایی که عملکرد مغز را رصد می‌کنند، مانند vrp یا هر ابزار دیگری عملکرد افراد را در زمانی که رفتار دینی و اخلاقی دارند، مطالعه کنیم.
➕ جهت خرید شماره پنجم خردورزی با ارسال رایگان، به ادمین پیام دهید:
@ErfanKhalilifar
📍مجله خردورزی:
@kheradvarzi_com
مجله خردورزی
🔻مرگ مغز و بقای آگاهی
‼️ترمیم نوخاستهگرایی جوهری به‌مثابۀ راهی نو در فلسفۀ ذهن
▫️انگارۀ نوخاستهگرایی جوهری، نوعی دوگانه‌انگاری نفس و بدن محسوب می‌شود که خاستگاه آن به ناتوانی دوگانه‌انگاری دکارتی در پاسخ به شب‌هات تعامل نفس مجرد با بدن مادی برمی‌گردد.
▫️به‌صورت خلاصه، این نظریه بر خلاف نظریۀ دوگانه‌انگاری خام دکارت در فضای فلسفۀ غرب و ابن‌سینا در فضای فلسفۀ اسلامی که قائل به حلول نفس به کالبد بدن بودند، قائل است نفس به‌عنوان امری غیرفیزیکی، در اثر پیچیدگیِ سیستمیِ بدن (مغز) از آن نمود می‌یابد که این نمود جدید در مقایسه با پایۀ نمود، امری نو محسوب می‌شود.
▫️در مجموع، آموزۀ دوگانه‌انگاری جوهری نوخاسته به دلیل زبان تجربی، می‌تواند مکمل و تسهیل‌کنندۀ فهم حدوث جسمانی نفس صدرایی باشد و از طرف دیگر، متافیزیک صدرایی می‌تواند مکمل و درعین‌حال ترمیم‌کنندۀ دوگانه‌انگاری جوهری نوخاسته محسوب شود.
▫️نوخاستهگرایی جوهری از بین دیگر انواع نوخاستهگرایی، ازیک‌طرف قرابت زیادی به قول به وجود روح از منظر دینی و ازطرف دیگر قرابت خاصی به حرکت جوهری نفس و مخصوصاً آموزۀ «جسمانیۀ الحدوث و روحانیۀ البقاء» در علم النفس صدرایی دارد. نوخاستگی جوهری قائل است نفس از بدن زیستی انسان ظهور می‌یابد و تلاش جدی دارد تا با زبان علم تجربه، آن را تبیین نماید.
📝دکتر محمدحسن فاطمی‌نیا، استادیار مؤسسۀ آموزشی امام خمینی(ره)
➕ جهت خرید شماره پنجم خردورزی با ارسال رایگان، به ادمین پیام دهید:
@ErfanKhalilifar
📍مجله خردورزی:
@kheradvarzi_com
مجله خردورزی
🔻نماز، سلاح مبارزه با اومانیسم
‼️جایگاه خداباوری و ارتباط با خدا در سبک زندگی
▫️اگر ما اثرات فردی و اجتماعی و مادی و معنوی نماز را در کنار هم، منطبق بر مطالعات عقلانی و شهودی نشان دهیم، به‌نوعی بر رویای پوشالی اومانیسم نیز خط بطلان می‌کشیم. در عین حال که نیاز به ارتباط و انس با خدا را می‌توان با نماز به جوامع معرفی کرد، رفع بسیاری از نیازهای بشر برای سلامت جسمی و ذهنی را نیز می‌توان به کمک مطالعات آزمایشگاهی نشان داد.
▫️بررسی های هورمونی نشان داد در افرادی که سطح هورمون قبل از نماز بیش از محدودۀ نرمال در آن ساعت روز بود، بعد از نماز، کاهش کورتیزول رخ داد و در آنهایی که سطح کورتیزولشان کمتر از حد نرمال بود، افزایش معنادار کورتیزول دیده شد؛ اما برای کسانی که از سطح نرمال کورتیزول برخوردار بودند، تغییر مشخصی بعد از نماز رخ نداد.
▫️در مطالعۀ قبلیِ ما که تغییرات نوسانات ضربان قلب را در طول نماز بررسی کرده بودیم، نتایج نشان داد که در حالت رکوع و سجود که موازی با زمین است، به دلیل تحریک رفلکسی بارورسپتورها در اثر بازگشت خون شکم، تون پاراسمپاتیک افزایش می‌یابد.
▫️نماز دارای آثار مشخص و واضحی در کاهش استرس از جنبه‌های هورمونی، ژنتیکی و الکتروفیزیولوژیک مغز و قلب است. مطالعۀ ما نشان داد که نماز باعث بهینه‌شدن سطح کورتیزول می‌شود که در تنظیم عملکرد مغز و بسیاری از ارگان‌های بدن نقش کلیدی دارد. نماز باعث کاهش بیان ژن پروتئینی به نام BDNF می‌شود که در شرایط استرس حاد بالا می‌رود.
▫️باتوجه‌به نتایجی که از مطالعۀ ما به دست آمد، نماز که به صورت مکرر در روز خوانده می‌شود، دارای قدرت بالایی در بهینه‌سازی عملکرد مغز و قراردادن آن در مسیر سلامت و تعادل پایه است. بنابراین، این یافته‌های مختصر که کاملاً در چهارچوب دقیق علمی و با رعایت نکات مطالعات استاندارد انجام شده و سعی بر کنترل عوامل مخدوشگر داشت، نشان از تأثیرات واضح نماز از سطح سلولی تا رفتار بود.
📝دکتر بشری هاتف، دانشیار مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله(عج)
➕ جهت خرید شماره پنجم خردورزی با ارسال رایگان، به ادمین پیام دهید:
@ErfanKhalilifar
📍مجله خردورزی:
@kheradvarzi_com
مجله خردورزی
🔻فطرت‌مندی انسان
➖پلورالیزم معرفتی با مبانی انسان‌شناختی چه نسبتی دارد؟
🔹دکتر قاسم ترخان، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی در گفتگو با مجله خردورزی:
▫️ملاک فطری‌بودن مفاهیم یا قضایا در مسائل مربوط به حکمت نظری -ادراک بود و نبودها و هستها و نیستها- و حکمت عملی -ادراک بایدها و نبایدها- بدیهی و اولی‌بودن آنهاست؛ به این معنی که وقتی ذهن بشر به مرحلۀ ادراک برسد، در فهم آنها نیازمند به فراگیری از غیر نیست.
▫️ذهن انسان، گرایش قوی دارد که وقایع اطراف را حتی با وجود شواهد مبهم و ناقص، به یک عامل قصدمند نسبت دهد. این قوۀ شناختی سبب می‌شود عواملی را در اطرافمان لحاظ کنیم که حتی آنها را مشاهده نمی‌کنیم. همین سوگیری شناختی، سبب باورمندی انسان نسبت به هویات فراطبیعی، به‌ویژه خدا می‌شود.
▫️توضیح منشأ طبیعی باورها با استفاده از مکانیزم‌های شناختی و بر اساس یافته‌های علوم‌شناختی، به معنای تضعیف باورهای ما نیست؛ همان‌گونه که کشف مکانیزم‌های شناختی و تحولات طبیعی در مغز در هنگام ادراک یک گُل، به معنای این نیست که گلی را که ما در حال مشاهده و ادراک آن هستیم، وجود ندارد یا ادراک ما دربارۀ آن نامعتبر است.
▫️عشق اصیل آدمی، به کمال مطلق است و جستجوی کمال‌های محدود و حتی وصال به آنها، او را از بی‌قراری نمی‌رهاند. زیرا توجه فطری و عشق ذاتی، متعلق به کمال مطلق است و سایر تعلقات، عرضی و از قبیل خطا در تطبیق است؛ هرچه انسان از ملک و ملکوت دارا شود و هرچه کمالات نفسانی یا کنوز دنیایی یا سلطنت و ریاست پیدا کند، اشتیاقش روزافزون و آتش عشقش افروخته گردد.
▫️هرچند در گِل انسان، خداخواهی هست و بر آن سرشته شده است و آن فطرت و گِل اولی، پاک‌شدنی نیست و هیچ‌وقت خاموش نخواهد شد؛ ولی گاهی شاکله، آن فطرت را ضعیف می‌کند و حجابی می‌سازد و لذا انسان به جهت منافع مادی یا انحراف فکری یا... خلاف فطرت عمل می‌کند.
▫️هرچند دیدگاه «کل بشری» در نقد رویکرد جهان غرب که می‌خواهد فرهنگ و تمدن خود را بر کل جهان حاکم کند و به‌عنوان تنها تمدن نجات‌بخش مطرح باشد، ارزشمند به شمار می‌آید؛ اما با برخی ابهامات و پرسش‌ها روبه‌روست.
➕ جهت خرید شماره پنجم خردورزی با ارسال رایگان، به ادمین پیام دهید:
@ErfanKhalilifar
📍مجله خردورزی:
@kheradvarzi_com